اعتراض به نتایج انتخابات ونزوئلا: هزاران نفر خواهان استعفای دولت مادورو شدند

پس از انتخابات جنجالی ریاست جمهوری در ونزوئلا، هزاران نفر در کاراکاس پایتخت این کشور و دیگر شهرها علیه نتایج رسمی اعلام‌شده در این انتخابات تظاهرات کردند. آن‌ها خواستار لغو نتایج و کناررفتن دولت نیکولاس مادورو شدند.

انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا یکشنبه ۷ مرداد / ۲۸ ژوئیه مصادف با هفتادمین سالگرد تولد هوگو چاوز، رئیس جمهوری فقید ونزوئلا برگزار شد و بیش از ۲۱ میلیون نفر در داخل و خارج از این کشور برای رأی دادن فراخوانده شدند. میزان مشارکت در این انتخابات ۵۹ درصد اعلام شد و براساس شمارش ۸۰ درصد آرا، نیکولاس مادورو ۵۱,۲ درصد آرا را به‌دست آورد و رقیب او، ادموندو گونزالس اوروتیا، نامزد ائتلاف اصلی اپوزیسیون با کسب ۴۴,۲ درصد آرا در جایگاه دوم قرار گرفت.

«بازداشت ده‌ها نفر»

خشم عمومی پس از آن بروز کرد که شورای ملی انتخابات (CNE) نتایج رسمی را اعلام و تأیید کرد که نیکولاس مادورو تا سال ۲۰۳۱ میلادی برای سومین دوره متوالی رئیس جمهوری ونزوئلا خواهد بود.

شورای ملی انتخابات ونزوئلا به‌دست وفاداران به مادورو کنترل می‌شود و آمار تمامی ۳۰ حوزه رأی‌گیری در سراسر ونزوئلا را منتشر نکرده و این به تنش‌های سیاسی در این کشور دامن زده است. مخالفان خواستار شفافیت شده‌اند.

روزنامه ونزوئلایی «ال‌ ناسیونال» گزارش داد که معترضان به خیابان‌ها ریختند و قابلمه‌ها و ماهی‌تابه‌ها را به‌هم کوبیدند. در شبکه‌های اجتماعی نیز چندین ویدئو از این نوع اعتراض که به آن «کاسرولازو» (cacerolazo) می‌گویند و در آمریکای لاتین بسیار محبوب است، منتشر شد.

در جریان این اعتراض‌ها درگیری‌های خشونت‌آمیزی رخ داد. یک سازمان غیردولتی از کشته‌شدن یک نفر در درگیری‌ها خبر داده است. آلفردو رومرو، رئیس سازمان حقوق بشری «فورو پنال» (Foro Penal) نیز روز دوشنبه (به‌وقت محلی) در شبکه ایکس/توییتر از بازداشت ۴۶ نفر خبر داد.

به‌گزارش شبکه الجزیره تظاهرات در سراسر ونزوئلا به‌راه افتاد و تظاهرکنندگان حتی مجسمه هوگو چاوز سلف مادورو را در ایالت فالکون به زیر کشیدند.

در منطقه پتار - یکی از فقیرترین مناطق کاراکاس - تظاهرکنندگان علیه مادورو شعار سر دادند و برخی از جوانان نقابدار پوسترهای تبلیغاتی او روی تیرهای چراغ‌برق را پاره کردند. برخی از معترضان نیز به سمت کاخ ریاست جمهوری حرکت کردند.

شمار زیادی از مأموران امنیتی در سراسر کاراکاس مستقر شدند و اعضای گارد ملی برای پراکنده کردن تظاهرکنندگان از گاز اشک‌آور استفاده کردند. همچنین گزارش‌هایی از تیراندازی گروه‌های شبه‌نظامی حامی مادورو به‌ سوی معترضان منتشر شد.

اپوزیسیون: ما پیروز انتخابات هستیم

اپوزیسیون، نتیجه رسمی انتخابات ریاست جمهوری را به‌رسمیت نمی‌شناسد و دولت را به تقلب در انتخابات متهم می‌کند. مخالفان مدعی پیروزی نامزد خود هستند. ماریا کورینا ماچادو، رهبر اپوزیسیون روز دوشنبه (به‌وقت محلی) گفت اپوزیسیون می‌خواهد پیروزی نامزد خود را «ثابت کند». او گفت اپوزیسیون بیش از ۷۰ درصد از آرا را به‌دست آورده و ادموندو گونزالس اوروتیا، نامزد اصلی آن ۶,۲۷ میلیون رأی و نیکولاس مادورو که از سوی مقام‌های انتخاباتی برنده اعلام شد، ۲,۷ میلیون رأی به‌دست آورده‌اند.

مادورو ۶۱ ساله روز دوشنبه در یک سخنرانی تلویزیونی از کاراکاس بدون ارائه مدرک ادعا کرد که «تلاش‌هایی برای تحمیل کودتا در ونزوئلا انجام می‌شود». او افزود: «ما این سناریو را می‌شناسیم اما این بار هیچ ضعفی [در برابر آن‌ها] وجود نخواهد داشت و به قانون ونزوئلا احترام گذاشته خواهد شد.»

همزمان با سخنرانی مادورو تظاهرکنندگان شروع به تجمع در کاراکاس کردند و برخی تلاش کردند بزرگراه‌ها را مسدود کنند، از جمله یکی از بزرگراه‌هایی که پایتخت را به یک شهر بندری متصل می‌کند و محل فرودگاه اصلی بین‌المللی ونزوئلا است.

رهبران اپوزیسیون اتهام‌های مادورو را رد کردند و خواستار تظاهرات مسالمت‌آمیز در سراسر کشور شدند.

ادموندو گونزالس اوروتیا در اولین اظهارات خود پس از اعلام نتایج انتخابات گفت: «ونزوئلا و کل جهان می‌دانند چه اتفاقی افتاده است.»

او بعدتر در جریان نشست رسانه‌ای بعد از ظهر دوشنبه، ادعای خود را مبنی بر پیروزی تکرار کرد و از طرفدارانش خواست تا آرامش خود را حفظ کنند: «من با آگاهی از حقیقت در آرامش با شما صحبت می‌کنم. می‌خواهم به همه مردم ونزوئلا بگویم که به اراده آن‌ها که دیروز از طریق دادن رأی ابراز شد، احترام گذاشته خواهد شد. ما مطمئنیم که این اتفاق خواهد افتاد. این تنها راه صلح است. پیروزی بزرگ ما قابل برگشت نیست.»

الویس آموروسو، رئیس شورای ملی انتخابات ونزوئلا نیز با ابراز اطمینان از قطعی بودن نتایج انتخابات گفت به‌دلیل آن‌که سامانه انتقال داده‌های انتخاباتی مورد حمله قرار گرفته، ارائه کامل نتایج به تعویق افتاده است. او گفت: «مشکل در حال حاضر حل شده است و فوراً درخواست کرده‌ایم تا تحقیقات در مورد اقدامات تروریستی انجام‌شده علیه نظام انتخاباتی ما آغاز شود.»

«مداخله خارجی»

ایوان خیل، وزیر امور خارجه ونزوئلا نیز در ایکس/توییتر بیانیه دولت ونزوئلا را منتشر کرد که در آن مداخله دولت‌های خارجی در روند انتخابات محکوم شده است. در این بیانیه آمده است: «جمهوری بولیواری ونزوئلا عملیات مداخله‌جویانه علیه فرایند انتخابات، حق تعیین سرنوشت ما و حاکمیت میهن‌مان را که توسط گروهی از دولت‌ها و قدرت‌های خارجی سازماندهی شده است، محکوم می‌کند و در مورد پیامدهای آن هشدار می‌دهد.»

بیانیه دولت ونزوئلا افزوده است: «این گروه که نسخه‌ای از گروه بدنام، منحله و شکست‌خورده موسوم به گروه لیما است، شامل برخی مقام‌های آرژانتین، کاستاریکا، اکوادور، گواتمالا، پاناما، پاراگوئه، پرو، اروگوئه و جمهوری دومینیکن به‌همراه گروهی از عناصر راست افراطی است که پیشینه سیاهی در بی‌ثبات‌کردن دولت‌ها در آمریکای لاتین دارند.»

واکنش سازمان ملل

در حالی که ابهام‌های سیاسی همچنان باقی است، ناظران انتخاباتی و رهبران کشورها از ونزوئلا خواسته‌اند که نتایج انتخابات را به‌طور کامل منتشر کند.

استفان دوجاریک، سخنگوی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گفت که دبیرکل سازمان ملل خواستار «شفافیت کامل» و «انتشار به‌موقع نتایج انتخابات و تفکیک آن‌ها براساس مراکز رأی‌گیری» است.

دوجاریک در مقر سازمان ملل در نیویورک گفت: «دبیرکل اعتماد دارد که همه اختلاف‌های انتخاباتی به‌شکل مسالمت‌آمیز حل‌وفصل خواهد شد و از همه رهبران سیاسی ونزوئلا و حامیان آن‌ها می‌خواهد که خویشتن‌داری کنند.»

مرکز کارتر که تیمی از ناظران انتخاباتی را در انتخابات به ونزوئلا فرستاده بود، از مقام‌های انتخاباتی خواست تا فوراً نتایج رأی‌گیری را منتشر کنند.

این گروه در بیانیه‌ای گفت: «اطلاعات موجود در فرم‌های نتایج در سطح مراکز رأی‌گیری که به شورای ملی انتخابات ارسال می‌شود برای ارزیابی ما حیاتی و برای همه ونزوئلایی‌ها مهم است.»

واکنش کشورهای آمریکای لاتین

در همین حال ۹ کشور آمریکای لاتین شامل آرژانتین، کوستاریکا، اکوادور، گواتمالا، پاناما، پاراگوئه، پرو، جمهوری دومینیکن و اوروگوئه «خواستار بازنگری کامل در نتایج انتخابات ونزوئلا با حضور ناظران مستقل انتخاباتی» و برگزاری نشست اضطراری شورای دائمی سازمان کشورهای آمریکایی (OAS) شدند.

پاناما، یکی از این کشورها اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود با ونزوئلا را به حالت تعلیق در می‌آورد و تا زمان بررسی کامل نتایج انتخابات، کارکنان دیپلماتیک خود را از این کشور خارج می‌کند.

خوزه رائول مولینو، رئیس جمهوری پاناما در یک نشست خبری گفت: «ما روابط دیپلماتیک خود را تا زمانی که بررسی کامل چگونگی رأی‌گیری و سامانه رایانه‌ای انتخابات انجام شود، متوقف می‌کنیم.»

الجزیره نوشته است فراخوان برای نشست سازمان کشورهای آمریکایی تعجب‌برانگیز نبوده، زیرا دولت‌های آن‌ها عمدتاً «دولت‌های راست‌گرا [که] به‌طور سنتی با ونزوئلا مخالفت می‌کنند» هستند.

این در حالی است که دولت لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌ جمهوری چپ‌گرای برزیل، خواستار «تأیید بی‌طرفانه» نتایج انتخابات شده است.

گابریل بوریک، رئیس ‌جمهوری چپ‌گرای شیلی نیز گفته است که دولت او «هیچ نتیجه‌ای را که قابل راستی‌آزمایی نباشد به‌رسمیت نمی‌شناسد» و از ونزوئلا می‌خواهد «شفافیت کامل در روند انتخابات» را فراهم کند.

ایوان خیل، وزیر امور خارجه ونزوئلا در واکنش به سخنان بوریک، به او حمله کرد و گفت: «شاید یکی از نشانه‌های بی‌کفایتی این جماعت غفلت از این امر است که فرزندان بولیوار و چاوز نیازی به «به‌رسمیت‌شناختن» بی‌ارزش آن‌ها ندارند. این‌جا ما با رأی و حمایت مردمی فاشیسم را شکست می‌دهیم و از قیمومیت نیز فارغ هستیم، چیزی که متأسفانه دولت شما هرگز نمی‌تواند مدعی‌اش باشد.»

در واکنش به اعتراضات بین‌المللی، مادورو اعلام کرد که دیپلمات‌های خود را از هفت کشور آمریکای لاتین از جمله پاناما، پرو، شیلی و آرژانتین خارج می‌کند.

مادورو با اشاره به «تلاش غرب برای ایجاد اختلال در روند برگزاری انتخابات ریاست‌ جمهوری ونزوئلا» گفت: «روز یکشنبه، کمیسیون انتخابات مورد حمله هکری جدی قرار گرفت، ما می‌دانیم که چه کسی دستور آن را داده است.»

رهبران اپوزیسیون همچنین متحدان مادورو را به تلاش برای محاصره سفارت آرژانتین در کاراکاس متهم کردند، جایی که برخی از شخصیت‌های سیاسی در آن پناه گرفته بودند.

در همین حال دولت‌های کوبا، نیکاراگوئه، بولیوی، هندوراس از جمله کشورهای آمریکای لاتین هستند که پیروزی نیکولاس مادورو را به او و مردم ونزوئلا تبریک گفتند.

اوو مورالس، رئیس‌ جمهوری پیشین بولیوی نیز در پیامی از طریق شبکه اجتماعی ایکس/توییتر پیروزی مادورو در انتخابات یکشنبه را «پیروزی صلح، انقلاب بولیواری و میهن بزرگ» عنوان کرد.

واکنش اتحادیه اروپا

از سوی دیگر، اتحادیه اروپا از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ونزوئلا به‌شدت انتقاد کرد. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: «گزارش‌های موثق ناظران داخلی و بین‌المللی نشان می‌دهد که انتخابات با کاستی‌ها و بی‌نظمی‌های متعددی همراه بوده است.»

به‌گفته بورل موانع مشارکت نامزدهای اپوزیسیون، نقص در ثبت‌نام رأی‌دهندگان، و دسترسی نابرابر به رسانه‌ها به شرایط نابرابر انتخابات کمک کرده است. بورل در مورد این‌که شورای ملی انتخابات نیکولاس مادورو را برنده انتخابات اعلام کرده، گفت: «نتایج انتخابات تأیید نشده است و تا زمانی که تمام آمار رسمی از مراکز رأی‌گیری منتشر و تأیید نشده باشد نمی‌توان آن را نماینده اراده مردم ونزوئلا تلقی کرد.»

اتحادیه اروپا از شورای انتخابات ونزوئلا خواسته است که فوراً دسترسی به اسناد انتخاباتی هر حوزه رأی‌گیری و نتایج دقیق انتخابات را فراهم سازد. افزون بر این مقام‌های ونزوئلا باید به تمامی شکایت‌های انتخاباتی پس از برگزاری آن رسیدگی کنند.

واکنش ایران

ایوان خیل، وزیر خارجه ونزوئلا سه‌شنبه ۹ مرداد / ۳۰ ژوئیه در ایکس اعلام کرد که مادورو در گفت‌وگوی تلفنی با مسعود پزشکیان، رئیس‌ جمهوری جدید ایران پیروزی او در انتخابات را تبریک گفت و سران دو کشور تمایل خود را برای «ارتقای روابط راهبردی بلندمدت» ابراز کرده و متعهد شدند تا به‌زودی «نشستی در سطح عالی» برگزار کنند.

به‌گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) مادورو به‌تازگی با انتشار پیامی از طریق حساب کاربری خود در ایکس نیز بر اهمیت تداوم روند تقویت «روابط برادری، دوستی و همکاری» میان تهران و کاراکاس تأکید کرد و گفت: «می‌توانید روی ونزوئلا حساب کنید».

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در پیامی در ایکس «برگزاری موفق انتخابات ریاست جمهوری در ونزوئلا» را تبریک گفت و افزود: «این انتخابات که به‌‌رغم برخی تهدیدات و تحریم‌های ظالمانه و ناعادلانه تحمیل‌شده بر ونزوئلا، با حضور و مشارکت گسترده مردم و با نظارت صدها ناظر بین‌المللی از کشورها، نهادها و سازمان‌ها برگزار شد، حاکی از نهادینه شدن روند مردم سالاری در این کشور است.»