رویترز: اختلاف‌نظر‌ها در مذاکرات آتش‌بس بر سر حضور نظامی اسرائیل، گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان فلسطینی است  

خبرگزاری‌ رویترز به نقل از منابع آگاه گزارش داد که مانع اصلی بر سر دست‌یابی به توافق آتش‌بس اختلاف‌نظر‌ها بر سر حضور نظامی آینده اسرائیل در غزه است. حضور نظامی و دائمی اسرائیل در برخی نقاط استراتژیک و حساس غزه نظیر گذرگاه «نتساریم» و «فیلادلفی» از جمله دو مطالبه اصلی و جدید اسرائیل است که مذاکرات را با بن‌بست مواجه و حماس را نگران ساخته است. اسرائیل همچنین خواسته جدیدی را در مورد آزادی زندانیان فلسطینی مطرح کرده است که بر مبنای آن زندانیان آزادشده باید به بیرون از اسرائیل و فلسطین تبعید شوند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، جدید بودن این درخواست‌ها را انکار کرد و گفت که موضع اسرائیل بر اساس همان پیشنهاد قبلی است. حماس و برخی از میانجی‌های مذاکرات صلح نظیر مصر و قطر، مطالبات جدید را به عنوان عقب‌نشینی اسرائیل از تعهد قبلی خود تعبیر کرده‌اند.

گذرگاه‌های استراتژیک غزه

گذرگاه «نتساریم» یک نوار شرقی-غربی به طول ۶.۵ کیلومتر در غزه است که اسرائیل پس از حمله ۷ اکتبر حماس «پاکسازی» و ایجاد کرده تا مانع از حرکت آزادانه فلسطینی‌ها بین شمال و جنوب غزه شود. این گذرگاه از مرز اسرائیل- غزه آغاز و به دریای مدیترانه می‌رسد. هدف ارتش اسرائیل کنترل بیشتر غزه، بالاخص رفت‌وآمد نیرو‌های حماس از جنوب به شمال غزه است.  

 گذرگاه «فیلادلفی» که به‌اشتباه در رسانه‌های جمهوری اسلامی عموماً «فیلادلفیا» جا افتاده، نوار باریکی است که مرز بین غزه و مصر را دربرمی‌گیرد و اصلی‌ترین گذرگاه برای رساندن کمک‌های بین‌المللی است. بنابر توافق‌نامه صلح ۱۹۷۹ میان مصر و اسرائیل، حضور نیروهای اسرائیل در آنجا ممنوع است.

کنترل منطقه مرزی گذرگاه فیلادلفی بین غزه و مصر، به همراه گذرگاه مرزی رفح، برای قاهره به‌طور ویژه حساس است. منابع امنیتی مصر گفتند که این کشور آماده است تدابیر امنیتی بیشتری در این گذرگاه اتخاذ کند اما حضور نیروهای اسرائیلی در آنجا را رد می‌کند.

اسرائیل در ماه مه ۲۰۲۴ کنترل این گذرگاه استراتژیک را به دست گرفت و اعلام کرد که حماس از آن برای قاچاق سلاح و اقلام ممنوعه به داخل تونل‌هایش در غزه استفاده می‌کرد. پیشروی اسرائیل منجر به بسته‌شدن گذرگاه رفح شد که به طور چشمگیری میزان کمک‌های بشردوستانه به غزه را کاهش داد و ورود اقلام پزشکی و بهداشتی را متوقف ساخت. از آن زمان دولت مصر قادر نبوده نقش واسطه‌گری خود را در گذرگاه مرزی غزه که اکنون تحت کنترل مستقیم اسرائیل است ایفا کند. مصر ادعا کرده که تونل‌های مورد استفاده برای قاچاق به غزه بسته یا تخریب شده‌اند؛ و حضور فلسطینی‌ها در رفح باید بازگردانده شوند و منطقه حائل گذرگاه فیلادلفی طبق معاهده صلح ۱۹۷۹ بین مصر و اسرائیل تضمین شده است.

منابع حماس گفتند که حضور نیروهای اسرائیلی در امتداد این گذرگاه‌ها به معنای ادامه اشغالگری اسرائیل است که مانع از حرکت آزادانه غیرنظامیان خواهد شد.

یک دیپلمات غربی به رویترز اطلاع داده که به نظر می‌رسد ایالات متحده آمریکا تغییرات پیشنهادی نتانیاهو را پذیرفته است، از جمله در مورد ادامه حضور نظامی اسرائیل در دو گذرگاه «فیلادلفی» و «نتساریم». با‌ این وجود، یک مقام آمریکایی این ادعا را رد کرد و گفت که مذاکرات درباره «اجرای» توافق و برای حل اختلافات بر سر گذرگاه‌ها، شمار زندانیان فلسطینی و انتخاب کسانی که باید آزاد شوند و دیگر موضوعات انجام خواهد شد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز هرگونه اشاره‌ای به اشغال طولانی‌مدت غزه توسط نیروهای اسرائیلی را رد کرد و در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که زمان‌بندی و مکان عقب‌نشینی نیروهای نظامی اسرائیل در توافق بسیار مشخص است.

دور جدید مذاکرات

دور بعدی مذاکرات بناست طی روزهای آینده در قاهره برگزار شود. به گفته منابع رویترز، در این مذاکرات مقامات ارشد ایالات متحده، اسرائیل، مصر و قطر قرار است حضور داشته باشند: رئیس سازمان سیا، بیل برنز، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا، و همتای اسرائیلی او دیوید بارنیا (رئیس موساد)، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر، و همچنین مذاکره‌کننده ارشد مصر. منبع مذکور گفته که انتظار می‌رود نخست‌وزیر قطر پیش از سفر به قاهره روز دوشنبه به تهران سفر کند.

وزارت خارجه ایران در مورد این موضوع هنوز به طور رسمی چیزی اعلام نکرده است.

دو تن از مقامات حماس گفتند که پیشنهاد آمریکا شامل برخی از خواسته‌های اسرائیل است که حماس آنها را رد می‌کند، از جمله اجازه دادن به «حضور نظامی مستمر اسرائیل» در امتداد گذرگاه‌ها و تبعید برخی از زندانیان فلسطینی به جای آزاد کردن آنها به غزه یا کرانه باختری در هر گونه تبادل گروگان.

با این حال، یک مقام ارشد دولت ایالات متحده به رویترز گفته که هیچ چیز در پیشنهاد فعلی مذاکرات صلح وجود ندارد که تعهدات قبلاً توافق شده در مورد گذرگاه «نتساریم» را تغییر دهد. این مقام گفت که هرگونه تمهیدات موقت در مورد گذرگاه «فیلادلفی» باید با متن ۲۷ مه اسرائیل و چارچوب ارائه شده توسط بایدن که توسط شورای امنیت سازمان ملل تأیید شده است، سازگار باشد.

آزادی زندانیان فلسطینی و گروگان‌های اسرائیلی

دو مقام حماس به رویترز گفتند که طرح آتش‌بس آمریکا «شامل آتش‌بس دائمی نمی‌شود». در پیشنهاد ماه مه بایدن گفته بود که آتش‌بس موقت به آتش‌بس «دائمی» بدل خواهد شد، «مشروط به اینکه حماس به تعهدات خود پایبند باشد». یک چارچوب سه‌ مرحله‌ای برای توافق آتش‌بس از اواخر دسامبر ۲۰۲۳ بر روی میز بوده است، اما اختلافات متعدد میان اسرائیل و حماس بر سر جزئیات کلیدی، دستیابی به توافق را غیرممکن کرده است.

مقامات حماس همچنین گفتند که اسرائیل آزادی حدود ۱۰۰ زندانی فلسطینی را وتو کرده است. این زندانیان، که حماس آن‌ها را پیشنهاد کرده، شامل برخی از زندانیان کهن‌سال است که بیش از ۲۰ سال از حبس‌شان باقی مانده.

آزادی زندانیان فلسطینی بخشی از توافق بر سر مبادله برای گروگان‌های اسرائیلی در غزه است. پیشتر اختلاف‌نظر‌های کم‌تری حول این موضوع وجود داشت. با‌ این‌ حال، یکی از مشکلات اصلی در حال حاضر موضع جدید اسرائیل است مبنی بر اینکه بسیاری از زندانیان فلسطینی‌ای که آزاد می‌کند باید فوراً اخراج و به خارج از اسرائیل، کرانه باختری و غزه تبعید شوند.

ایالات متحده، در کنار میانجی‌گری قطر و مصر، در تلاش است تا مذاکرات را زنده نگه‌دارد و جنگ ۱۰ ماهه اسرائیل در غزه را به پایان برسد و در نهایت گروگان‌های باقی‌مانده که در ۷ اکتبر توسط حماس و متحدانش ربوده شده‌اند، بازگردانده شوند.

جنگ اسرائیل در غزه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، زمانی که شبه‌نظامیان حماس به جوامع و پایگاه‌های نظامی اسرائیل حمله کردند. حدود ۱۲۰۰ نفر کشته و حدود ۲۵۰ نفر ربوده شدند. بنا به آمار اسرائیل و بر اساس گزارش‌های مقامات بهداشتی فلسطینی، بیش از ۴۰,۰۰۰ نفر از آن زمان در غزه کشته شده‌اند که بسیاری‌شان را کودکان تشکیل می‌دهند.