فاجعه طبس، تکرار خطر برای ایمنی و عدالت در محیط کار

با کمال تأسف و تأثر، بار دیگر حادثه‌ای ناگوار و دردناک در شهرستان طبس رخ داد و جان ده‌ها کارگر زحمتکش معدن “معدنجو” را گرفت. این حادثه نه تنها یک فاجعه انسانی، بلکه یادآور کمبودهای جدی در حوزه ایمنی و سلامت کاری است. نبود تجهیزات مدرن، نادیده گرفتن استانداردهای ایمنی، و سهل‌انگاری در نظارت بر معادن، کارگران را به قربانیانی بی‌دفاع تبدیل کرده است.

حادثه اخیر، که در اثر نشت گاز متان و نقص جدی در سیستم تهویه معدن رخ داد، بار دیگر نشان داد که عدم توجه به هشدارهای مکرر درباره الزامات ایمنی می‌تواند به فجایعی جبران‌ناپذیر منجر شود. معدن “معدنجو”، که با تجهیزات فرسوده و نادیده گرفتن استانداردهای ایمنی به فعالیت ادامه می‌داد، به مکانی تبدیل شد که جان بسیاری از کارگران را گرفت.

طبق آمارهای رسمی، حوادث کار در ایران بسیار بالاست. تنها در سال ۱۴۰۱، ۱۹۰۰ کارگر در اثر سوانح کاری جان خود را از دست دادند. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند آمار واقعی ممکن است بیشتر باشد. این سطح از حوادث نه تنها نشان‌دهنده کمبودهای فنی و نظارتی است، بلکه ضرورت ایجاد حساسیت اجتماعی و فرهنگی در خصوص اهمیت ایمنی کار و ارزش جان کارگران را بیش از پیش آشکار می‌سازد​.

ما، امضاکنندگان این بیانیه، ضمن تسلیت به خانواده‌های داغدار و تمامی کارگران کشور، خواستار این هستیم که چنین حوادثی دیگر تکرار نشود. از تمامی فعالین مدنی، مقامات مسئول دولتی، و کارفرمایان می‌خواهیم که با توجه به استانداردهای جهانی و نیازهای ایمنی، اقدامات جدی و فوری برای بهبود شرایط کاری و پیشگیری از وقوع حوادث مشابه انجام دهند. درخواست‌های ما به شرح زیر است:

پیشنهادات و مطالبات برای بهبود شرایط کار و ایمنی:

پیاده‌سازی سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی (OH&S) مطابق با استانداردهای بین‌المللی (ISO 45001):

کارفرمایان موظف به اجرای سیستم‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای مطابق با استاندارد ISO 45001 هستند تا با ارزیابی مداوم خطرات و کاهش ریسک‌ها، از وقوع چنین حوادثی جلوگیری شود. این سیستم باید شامل ارزیابی‌های مستمر و اقدامات پیشگیرانه باشد.

نظارت مستمر و بازرسی مستقل از تجهیزات و محیط کار:

تدوین و اجرای برنامه‌های بازرسی منظم و دقیق از تجهیزات و محیط‌های کاری به‌ویژه در معادن و محیط‌های صنعتی باید به‌عنوان یک الزام قانونی انجام شود. این نظارت‌ها باید توسط نهادهای مستقل انجام شده و هرگونه نقص ایمنی به‌سرعت شناسایی و اصلاح گردد.

آموزش‌های ایمنی مستمر و ارتقای آگاهی کارکنان:

آموزش‌های مستمر برای تمامی کارگران و کارکنان در زمینه ایمنی و بهداشت شغلی باید الزامی شود. این آموزش‌ها باید شامل نحوه استفاده از تجهیزات ایمنی، شناخت خطرات و واکنش در شرایط اضطراری باشد و به‌طور منظم به‌روزرسانی شود تا سطح آگاهی کارکنان افزایش یابد.

استفاده از تجهیزات مدرن و فناوری‌های نوین:

معادن و صنایع باید از تجهیزات پیشرفته و به‌روز مانند حسگرهای گاز، سیستم‌های تهویه مدرن، و فناوری‌های نوین نظیر هوش مصنوعی (AI) برای پایش و کنترل مداوم شرایط محیط کار استفاده کنند تا وقوع حوادث پیش‌بینی و از آنها جلوگیری شود.

ایجاد فرهنگ ایمنی و مشارکت فعال کارکنان:

کارفرمایان باید با ایجاد و ترویج فرهنگ ایمنی، کارکنان را به مشارکت فعال در بهبود شرایط کاری و گزارش‌دهی هرگونه نقص ایمنی تشویق کنند. تمامی مشکلات گزارش‌شده باید به‌سرعت و با شفافیت کامل حل و فصل شوند.

اجرای قوانین سخت‌گیرانه و برخورد قاطع با کارفرمایان متخلف:

کارفرمایانی که از استانداردهای ایمنی تخطی می‌کنند و جان کارگران را به خطر می‌اندازند، باید مسئولیت‌های حقوقی و قانونی خود را بپذیرند. علاوه بر جبران خسارت‌های مالی، این کارفرمایان باید با مجازات‌های قانونی جدی مواجه شوند.

تشکیل کمیته‌های مستقل برای بررسی حوادث کاری:

کمیته‌های مستقل متشکل از کارشناسان ایمنی و نمایندگان کارگری باید برای بررسی حوادث کاری تشکیل شوند. این کمیته‌ها باید به‌طور شفاف و دقیق علت وقوع حوادث را بررسی کرده و گزارش‌های جامعی ارائه دهند.

تضمین حق تشکیل اتحادیه‌های کارگری مستقل:

یکی از مهم‌ترین ابزارها برای دفاع از حقوق کارگران، تشکیل اتحادیه‌های کارگری مستقل است. این اتحادیه‌ها باید بدون دخالت دولت و کارفرمایان، از حقوق و منافع کارگران دفاع کنند و در تمامی مراحل مذاکرات با کارفرمایان، نقش فعالی ایفا نمایند. اتحادیه‌های مستقل به کارگران این امکان را می‌دهند که مسائل ایمنی، حقوقی و رفاهی خود را به‌طور مستقیم پیگیری کرده و از قدرت چانه‌زنی بیشتری برخوردار باشند.

پرداخت حق بیمه و تأمین هزینه‌های درمانی کارگران آسیب‌دیده و خانواده‌های جان‌باختگان:

کارفرمایان باید مسئولیت کامل در قبال تأمین بیمه و پوشش کامل هزینه‌های درمانی کارگران آسیب‌دیده را بر عهده گیرند. همچنین، خانواده‌های کارگرانی که در این‌گونه حوادث جان خود را از دست داده‌اند، باید از تمامی حقوق بیمه‌ای و مزایای قانونی برخوردار باشند. پرداخت غرامت به خانواده‌های داغدار و جبران خسارت‌های مادی باید با سرعت و بدون تأخیر انجام شود تا این خانواده‌ها از نظر اقتصادی و اجتماعی دچار بحران نشوند.

در پایان:

ما، امضاکنندگان این بیانیه، خواستار اتخاذ تدابیر فوری و اقدامات مؤثر برای جلوگیری از تکرار این‌گونه حوادث دلخراش هستیم. جامعه کارگری ایران سزاوار محیط کاری ایمن و به‌دور از خطرات مرگبار است. از مسئولین دولتی و قضایی انتظار داریم که با جدیت تمام وارد عمل شده و مسئولین این حادثه را به پاسخگویی وادارند. جان کارگران ارزشمند است و نباید با سهل‌انگاری و بی‌توجهی به استانداردهای ایمنی، قربانیان بیشتری از میان آنان داشته باشیم.