رانندگان اسنپ: پُرشمار و پُر درد
شیما – چند نفر کارشان رانندگی برای شرکت اسنپ است؟ چرا به این کار رو آورده‌اند؟ چقدر در ماه درمی‌آورند؟ چقدر خرج ماشینشان میشود؟ چقدر از درآمدشان را اسنپ برمی‌دارد؟ برای خودشان چقدر می‌ماند؟
شیما
در ظاهر رانندگان اسنپ، کارکنانی آزادند که زمان کارشان را خودشان تعیین میکنند. اما در عمل، شرایط اقتصادی حاکم بر زندگی‌شان به گونه‌ای است که باید برای دقیقه به دقیقه کارشان بجنگند تا این راه نان درآوردن را از دست ندهند.
وضعیت کلی
رانندگان اسنپ در ایران ساعت کاری مشخصی ندارند. راننده می‌تواند شبانه‌روز در اسنپ کار کند تا خود را خسته و ماشینش را فرسوده کند. برخی‌ها هم روزانه فقط چند ساعت برای اسنپ دست به فرمان می‌شوند.
اگر میانگین کار رانندگان اصلی با این برنامه را روزانه حدود ۸ ساعت در نظر بگیریم، می‌توان تخمینی از درآمد ناخالص آن‌ها به دست داد. نرخ کرایه اسنپ بر مبنای میزان تقاضای مسافر در هر ساعت، ترافیک و مسافت محاسبه میشود. این نرخ در ساعات شلوغی می‌تواند تا ۵ هزار تومان به ازای هر دقیقه پیمایش هم برود. اما در زمان‌هایی که ترافیک کمتر و تقاضای سفر کمتر است تا دقیقه‌ای ۲ هزار تومان هم پایین می‌آید.
این میزان، مسافت طی‌شده توسط راننده از زمان پذیرش سفر تا رسیدن به مبدأ را شامل نمی‌شود. یعنی از زمان سوار شدن مسافر به بعد، هزینه سفر محاسبه میشود. بر این قرار مدت زمانی که راننده تا مبدأ را طی می‌کند از زمان کاری او حذف میشود.
درآمد فریب‌دهنده
با این حساب، هر راننده با یک ساعت کار در اسنپ می‌تواند بین ۵۰ تا صد هزار تومان درآمد داشته باشد.
اگر میانیگین این نرخ را در نظر بگیریم، یک راننده با کار روزانه هشت ساعت در اسنپ می‌تواند ۷۵۰ هزار تومان درآمد کسب کند.
اگر روزهای تعطیل و پنجشنبه و جمعه‌ها را هم لحاظ کنیم، طی ۳۰ روز کاری یک راننده می‌تواند نزدیک ۲۳ میلیون درآمد ناخالص در ماه داشته باشد.
اما از این پول چقدر می‌ماند؟
درآمد خالص
ماشینی که راننده اسنپ با آن کار می‌کند، مدام باید سرویس شود. مسافران همواره ماشینی تمیز و با امکان‌هایی مثل کولر و بخاری فعال می‌خواهند. اگر اینها نباشند به راننده امتیاز منفی می‌دهند. از همین هزینه که شروع کنیم، سرویس و شارژ سالانه گاز کولر ماشین در ایران حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد.
هر راننده به ازای حدود ۴ هزار کیلومتر پیمایش باید روغن موتور، فیلتر هوا، فیلتر بنزین و فیلتر روغن ماشینش را تعویض کند. هر نوبت تعویض روغن (حدود دو ماه یک بار) به علاوه تعویض‌های لازم دیگر، نزدیک به دو میلیون تومان خرج دارد. یعنی هر ماه یک میلیون باید برای تعویض روغن و فیلترها هزینه کنار گذاشته شود. روغن گیربکس هم به طور جدا باید سالی یک بار تعویض شود که هزینه آن نزدیک به ۶۰۰ هزار تومان است.
به طور کلی هزینه استهلاک یک ماشین ایرانی که مدام کار می‌کند بسیار بالا است. لاستیک‌ها از جمله دیگر هزینه‌ها هستند. قیمت چهار حلقه لاستیک معمولی ایرانی ۶ میلیون تومان است. راننده‌ای که روزانه ۸ ساعت با ماشین کار کند باید هر سال لاستیک نو بخرد. یعنی باید ماهیانه ۵۰۰ هزار تومان هم تنها بابت استهلاک لاستیک در نظر گیرد.
راننده اسنپ برای کارش ماهیانه به ۲۰۰ لیتر بنزین هم نیاز دارد. با بنزین ۳ هزار تومانی هزینه بنزین هم میشود ماهی ۶۰۰ هزار تومان.
اگر میانگین بیمه سالانه ماشین‌های ایرانی را هم ۸ میلیون تومان در نظر بگیریم، ماهیانه ۶۵۰ هزار تومان دیگر هم به این هزینه‌ها اضافه میشود.
جمع این هزینه‌ها ماهیانه حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.
زیر خط فقر
باید توجه داشت که اینها با این فرض محاسبه شد که راننده اسنپ هیچ تصادفی نداشته باشد، یا ماشین او در مدت یک سال به تعمیر موتور یا جلوبندی نیازی نداشته باشد.
تعمیر موتور پراید که کم‌هزینه‌ترین ماشین ایرانی است حداقل ۲۰ میلیون تومان هزینه دارد. یعنی درآمد کامل ماهیانه یک راننده. با وجود این اگر اینها را هم در نظر نگیریم، هزینه‌های معمول یک ماشین مسافرکش در اسنپ ماهیانه ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان محاسبه شد که با سایر هزینه‌های استهلاک پنهان همچون هزینه تمام شدن باطری ماشین یا تعویض تسمه‌ها و لنت ترمز، قطعا تا ۵ میلیون تومان می‌رسد.
به این ترتیب از درآمد ناخالص ۲۳ میلیونی یک راننده اسنپ، ۱۸ میلیون تومان باقی می‌ماند. باز هم با این فرض که او هر روز هفته ۸ ساعت کار کند، بیمار نشود و هیچ کار متفرقه دیگری برایش پیش نیاید.
با این حساب هم باز یک راننده نمی‌تواند درآمدش را تا خط فقر که ۲۵ میلیون تومان در ماه تعیین شده برساند.
هجوم بیکاران
آیکون برنامه اسنپ در فروشگاه «بازار» تعداد برنامه نصب‌شده این اپ را ۹ میلیون، نشان می‌دهد. یعنی ۹ میلیون نفر به عنوان راننده اسنپ این برنامه را روی موبایلهایشان نصب کرده‌اند.
به احتمال زیاد، بخش مهمی از این تعداد، برنامه را به صورت موقتی استفاده میکنند. یعنی بخش بزرگی از نصب‌کنندگان این برنامه به صورت پاره‌قت در آن کار میکنند. مثلا از مسیر خانه تا سر کار اصلی و بالعکس، مسافر سوار میکنند.
آخرین گزارش سالانه خود شرکت اسنپ در سال ۱۴۰۲، نشان می‌دهد که تعداد کاربران و رانندگان این برنامه افزایشی چشمگیر داشته است. طبق این گزارش، اسنپ‌خودرو در مجموع، بیش از ۶ میلیون و ۱۵۲ هزار کاربر راننده دارد. از این تعداد، ۵ میلیون و ۹۱۹ هزار نفر راننده مرد و ۲۳۳ هزار و ۲۱۴ نفر هم رانندگان زن هستند. در سال ۱۴۰۲ از لحاظ تعداد کاربران، رشدی ۱۶ درصدی داشته است.
برخی‌ها معتقدند اینها آمارسازی خود اسنپ برای محبوب نشان دادن خود هستند. اما بر مبنای مقایسه با داده‌های دیگر به نظر می‌رسد تعداد رانندگان این تاکسی اینترنتی در سراسر ایران کمتر از ۴ میلیون نفر نباشد. منظور آنانی‌اند که دست‌کم چندین روز هفته را با برنامه اسنپ کار میکنند. بقیه رانندگان هم به صورت پاره‌وقت در اسنپ مسافر و بار جابجا میکنند.
بیشتر از اوبر
این آمار از آن جهت قابل تأمل است که در مقایسه با دیگر سرویس‌های تاکسی‌های اینترنتی جهانی، بسیار پرشمار به حساب می‌آید.
با وجود این که تاکسی اینترنتی «اوبر» در ۶۵ کشور جهان فعالیت دارد، تعداد رانندگان آن به حدود ۷ میلیون می‌رسد. درحالی‌که اسنپ به تنهایی در ایران طبق گزارش خود، بیشتر از ۶ میلیون راننده فعال دارد.
این در حالی است که بر اساس گزارش‌های مرکز آمار ایران، از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲، تعداد شاغلان بخش صنعت در کشور، ۶ میلیون و ۸۶۸ هزار نفر بوده است. یعنی آمار رانندگان اسنپ در ایران تقریبا برابر است با کل آمار شاغلان بخش صنعت. این داده‌های آماری به طور خلاصه یادآوری میکنند که کارگران بخش خدمات در ایران از لحظ تعداد و میزان زحمت و استثمار، با کارگران بخش تولید برابری میکنند.. چه بسا بیشتر است.
ماهیت اجتماعی فراموش‌شده
روی آوردن این تعداد راننده به اسنپ، نه از سر شوق و اختیار، بلکه اجباری غیرمستقیم است.
در ظاهر رانندگان اسنپ، کارکنانی آزادند که زمان کارشان را خودشان تعیین میکنند. اما در عمل، شرایط اقتصادی حاکم بر زندگی‌شان به گونه‌ای است که باید برای دقیقه به دقیقه کارشان بجنگند تا این راه نان درآوردن را از دست ندهند. آن‌ها نه تنها در اختیار خود نیستند، بلکه به دو واسطه به مناسبات اجتماعی حاکم بر کار و زندگی در جامعه‌شان عمیقا متصل‌اند. نخست آن‌ها به واسطه حضور در میدان پولی فضای زندگی درگیر تورم، ناتوانی اقتصادی و در نتیجه اجبار به کار کشیدن بیش از حد از خود و ماشینشان هستند. سپس در در خود فضای کار، با پرداخت کارمزد ۱۵ درصدی به مالکان کارشان به ازای هر سفر، باید بهره‌ای از کار خود را هم به مالکان شغلشان پرداخت کنند.
شرکت رسمی مالک اسنپ را شرکت «ایده‌گزین ارتباطات روماک» معرفی کرده‌اند. محمد فوز، تاجر اماراتی از بنیان‌گذاران و سهامداران اصلی این شرکت است. شرکتهای ام تی ان و ایرانسل هم در چند سال اخیر بخش‌هایی از سهام اسنپ را خریداری کرده‌اند. ایادالکسار آلمانی هم دیگر سهامدار عمده این شرکت است که محمدخلج قاسم‌آبادی مدیریت آن را بر عهده دارد. مشخص است که سرمایه‌گذاری این مجموعه از مالکان و مدیران، قبل از هر چیز روی زمان و زحمت کارگرانی بوده که با عنوان رانندگان اسنپ می‌شناسیم. ثروت اصلی شرکت را همین‌ها و به دور از تماس مستقیم با مالکان کارشان خلق میکنند. آنان هیچگاه نمی‌توانند با شرایط کنونی کارشان، دست‌کم خود را از فقر حادّ نجات دهند.
نظرها
ف، ی
سلام ممنون از پیگیری شما ولی بای بگم که من ۹ تا ۱۰ ساله که با اسنپ وتپ سی هستم و حدود روزانه ۱۲ تا ۱۳ ساعت با اسنپ کار میکنم شما خیلی مسائل رو نمیدونید مثلا باج یک درصدی بابت کار وخدمات شهری، که برای بار دوم اسنپ و تپ سی از پول رانندها میخورن وبه شهرداری میدن وچه درآمد سرسام آوری حدود ۱۰ هزار میلیارد تومن در سال رو و خیلیرچیزهای دیگه که دارن از نیاز مسافر و راننده سو استفاده میکنن و خیلی چیزهای دیگه ، که اگه خواستید همه رو میگم فقط کافیه که به شماره مت زنگ بزنید تا همه رو بهتون بگم
راانده اسنپ
راننده اسنپ یکی اط مظلوم ترین قشر های جامعه هستند. چرا؟ الان بهتون میگم چون اگر مسافری به هردلیلی از راننده خوشش نیاد حتی راننده حرف هم نزنه مسیر اشتباه نره باز مسافر اگه خوشش نیاد امتیاز 1 میده و این باعث میشه راننده سفر و طرح های تشویقی دریافت نکنه. دوسال پیش از مبدا مسخص تا مقصد مشخص مسافر میبردم حدود 45 کیلومتر 100 هزارتومن. ولی الان همون مبدا و مقصد برام میاد 90 هزار تومن. جالب نیست؟ دوسال پیش لنت ترمز میگرفتم 70 هزارتومن الان میگیرم 350 هزارتومن. شمع میگرفتم دونه 20 تومن الان یه دونه شمع 100 تومن چهارتاش 400.اینا کمترین خرجای ماشینه لوازم مصرفی. بماند روغن 800 هزارتومنی و غیره. میگن مردم دذ سختی هستن لااقل کرایه اسنپ و جابجایی پایین باشه!!!!!! چرا باید راننده اسنپ بار تورم جامعه رگ به دوش بکشه. از گوشت و مرغ تا لوازم یدکی چندین برابر شده چرا باید راننده اسنپ حقش پایمال بشه. بابا به دین به پیغمبر این درست نیست. نه کرایه های دم صبح فضایی بده نه اینکه بعدش کرایه هارو برمیگردونی به 5 سال پیش. اخه کرایه مسیر نیم ساعته 30 هزارتومن. خدا لعنت کنه
حمید
مملکتی که قانونش شهرهرتی باشه بهترازابن نخواهد شدمدیران اسنپ بیاراست وبیشرف هستند فقط ب فکر درآمدکمیسیون شرکتند هبچ اقدامی درجهت رفع مشگل سفیر ندارند همیشه طرف مسافرت میگیره راننده ارزش پشیزی برای شرکت اسنپ ندارد
یک ایرانی
من مجبورم تو اسنب کار کنم و بخاطر شهریه دانشگاه بچه ام دویست کیلومتر مسافت طی میکنن تا در یک شهر بزرگ که درامدش بیشتره کار کنم . بخاطر اینکه چهار شبانه روز پشت فرمان بودم بشدت تصادف کردم و الان خرج تعمیر ماشینمم ندارم .خدا لعنت کنا به باعثو بانیان این وضعیت.
نوید
سلام ممنون از تحلیل و مطلب جالبی که کار کردین ، کاملا منصفانه و منطبق بر واقعیت بود ، من خودم راننده تمام وفت اسنپ هستم ، به جز مشکل کرایه های کم و نبود سهمیه بنزین و لاستیک ، جاده های خراب، سرعت گیر و چاله های فراوان ، واقعا اینکار از سرناچاری ست وگرنه بهیچ عنوان صرفه اقتصادی نداره .
راننده
رانندگان اسنپ التماس شرف
راننده
رانندگان اسنپ کار نکنند مگه مجبورید الان حتما میگید نفست از جای گرم میاد بیرون ما مجبوریم و این ناله ها دیگه چجوری ازتون سو استفاده کنند از این واضح تر
نادر
وقتی شاغلین اسنپ برابر و شاید بیشتر از کارگران صنعتی باشد یعنی گران شدن بنزین به نان ۶ م خانواده آسیب می‌زند بخاطر همین مردم به بنزین حساس هستن
نیکنام
با سلام در شهرهای کوچک این رقم به هزار تومان در دقیقه می رسد من در شهر ایلام اسنپ کار می کند در بسیاری از ساعت کرایه 25 هزار تومان جزو حداکثر هاست و تا 11 تومان هم می رسد شما فکر کنید یک راننده سه چهار دقیقه معطل می شود تا یک مسافر گیرش بیاد. (گاهی تا بیست دقیقه) 2سه سه دقیقه به مقصد می رسد اکثر مسافرها بی انصافند و پنج دقیق معطل کردن را حق مسلما خود می دانند هفت هشت دقیقه طول می کشد تا مسافر به مقصد برسانید در کل ساعتی سه مسافر با خوشبینانه چهار مسافر جابجا می کنید که درآمد متوسط در ساعت 55، 60،یا نهایتا 70 تومان میشه
جلیل
من رانندگی اسنپ را با ماشین برلیانس انجام دادم کاملا اشتباه کردم با نرخ وهزینه استهلاک و افت خودرو کاملا در تضاد و به ضرر راننده است بهترین خودرو پراید با مدل قدیمی است اسنپ ضعف زیادی دارد کارشناسان اصلا باگ سیستم را برطرف نمی کنند ۲ مسافر بعد از قبولی سفر و طی کردن راننده به سمت او لغو می نماید بدون جریمه.. انتقاد و اعتراض به. مشگلات سیستم با پاسخگویی بی ربط کارشناسان اسنپ بهمراه است. کلا یکسری کارشناس بدون سابقه کار و بدون تعهد پشت کار نشستن
فرهاد
سلام. کار از این حرفها گذشته،تمام کارمندهای دولت،حتی دکتر و مهندسش هم بعد از کارشون همه اسنپ.ببخشید تهران شده مثل طویله.من صبح میخوام برم سرکار مسیر ۱۵دقیقه ای رو ۲ساعت میرم.طویله یه قانونی داره،ولی مملکت ما اونم نداره.
آریا
بنظرم مالکان اسنپ باید از نظر محاسبه نرخ اسنپ تفاوتی بین راننده گان تمام وقت و راننده گانی که بعنو ان شغل دوم و فقط چند ساعت یا یک مسیر را طی میکنند قائل شوند... همـچنین مورد دیگری که حتما باید رسیدگی شود ولی هیچگونه به آن اهمیت داده نمی شود اینست که پس طی مسافت و رسیدن به محل درخواست از طرف مسافر میشود و هیج توضیحی به هیچ احدالناسی نمی دهد بگذریم درد بسیار است راستی کجارفت سهمیه بنزین، بیمه و دیگر خدمات نکند این وعده ها هم همراه با مسلمانیمان گرفتار سیاستهای این و آن شده است بله دوستان درد بسیار است و درمان گمشده روزی آژانسها ارج و قربی داشتند امروز رانندگان اسنپ باید *** فقط رانندگی کنند بدون اهمیت به اتفاقاتی که در پشت ماشین میافتدآنوقت در نهایت تواضع باگفت روز خوبی داشته باشید به پول جزعی که در دست دارد نگاه کند و بگوید این پول حلال است من کار میکنم حالا بگذریم از امتیازات منفی که برای قدر دانی می دهند تا قدرت خود را برخ بکشند
ارام
راننده اسنپ هستم یک بار مسافر را از مبدا تا ۱ کسلومتر ماننده به مقصد که ۷۵ کیلومتر و کرایه ۲۵۰ هزار تومن بردم و تصادف کردم ،مسافر شماره کارت گرفت مبلغ توافقی ۲۳۰ برام بزنه ، اما نزد در صورتی که کارمزد ۲۰ درصدی از حسابم کسر شد به پشتیبانی گزارش دادم ، اما پشتیبانی گفت به دلیل تصادف و خرابی ماشین کرایه به راننده تعلق نمیگیره
نسل سوخته
واقعا من موندم اون حرومزاده که قیمت تصویب میکنه روی چه اساس این کار رو میکنه چرا باید نیم ساعت پشت ترافیک تو حرکت کرایه ات بشه ۳۰ هزار تومن...واقعا دیگه نمیدونم چی بگم از بس هم فوش بشون دادیم دیگه خسته شدیم نه فوش نه حرف حساب نه خواهش و تمنا به هیچ چیز اینا توجه ای نمیکنن فقط به فکر جیب خودشون هستن...با تشکر از شما