حرف خامنه‌ای: مذاکره کنید، اما مواظب باشید

یک مشخصه ثابت سخنان رهبران رژیم ولایی ابهام است، بعید نیست که به پیروی از متن‌های مقدس باشد. گاهی باید صبر کرد و برداشت‌های رسانه‌های دولتی و زیر کنترل، و مقامات ارشد نظام را سنجید، تا دریافت منظورشان از اشاره‌ای و تأکیدی خاص چه بوده است و  رهبر چه خطی داده است. پس از گذشت یک روز و انجام این احتیاط با حدی از اطمینان می‌توان گفت که خامنه‌ای با سخنرانی ۹ بهمن جام زهر را دست گرفت و مذاکره با ترامپ را تصویب کرد. معلوم نیست که آیا سرانجام آن را خواهد نوشید یا نه.

منبر ۹ بهمن خامنه‌ای به مناسبت سالروز بعث پیغمر اسلام بود. در آن رؤسای سه قوه و جمعی از مسئولان نظام، گروهی از سفرای کشورهای اسلامی و افرادی دیگر شرکت داشتند. او در سخنرانی خود پس از مقدمه‌چینی‌های معمول اهل منبر گفت: «باید مراقب باشیم که با چه کسی مواجهیم و با چه کسی معامله می‌کنیم و حرف می‌زنیم.»

قضیه احتیاط واجب

تصویر صفحه اول همشهری ۱۰ بهمن گونه‌ای تفسیر توصیه خامنه‌ای به احتیاط واجب است.

مشخص است که پای «نهی» در میان نیست. زنهاردهی ویژه رهبر است تا اگر نتیجه خوب در آمد، بگویند راه را رهبر گشود، و اگر کار خراب شد، بگویند به حرف رهبر گوش نکردند.

پزشکیان که محتملا از رخصت رهبر برای مذاکره مطلع بوده است، پیش از سخنرانی خامنه‌ای طبق معمول بر لزوم پرهیز از دودستگی تأکید  کرد. این تأکید را می‌توان این گونه تعبیر کرد: بفرمایید، این هم اجازه رهبر! احتیاط که همیشه واجب است.

سایت رجانیوز، وابسته به جبهه‌ پایداری نتوانست از حرف‌های خامنه‌ای نهی از مذاکره بیرون کشید و مبنا را بر احتیاط گذاشت و  با چنین عنوانی سخنرانی خامنه‌ای را بازتاب داد: «واکنش رهبری به پالس‌های دولت پزشکیان برای مذاکره: پشت لبخندهای دیپلماسی، کینه‌های پنهانی نهفته است.»

مقاله‌ تفسیری کیهان، روزنامه مشهور به ارائه تفسیر تند اصول‌گرایانه از موضع رهبر نظام، همین خط را پیش برده و جنبه‌ی احتیاط را برجسته کرده، اما نکته‌ مهم این است که موضع رهبر را منع مذاکره با آمریکا نخوانده‌ است. نویسنده مقاله کیهان با لحن محتاطانه‌ای پرسیده:

کیهان تا پیش از این به صورتی قاطع با اصل مذاکره با آمریکا مخالفت می‌کرد، اما کنون پای شرایط را به میان می‌کشد و  با نگرانی می‌نویسد:

کیهان در ادامه می‌نویسد:

«در داخل تکلیف این موارد را مشخص کنیم»: این یعنی تداوم درگیری‌ها بر سر مذاکره و موضوع‌های آن. اما خامنه‌ای جواز مذاکره را صادر کرده، چون این نگرانی به او منتقل شده که بحران اقتصادی دارد چنان بالا می‌گیرد که رژیم باید هر چه زودتر چاره‌ای بیندیشد.

مذاکره شروع شده است؟

به نظر می‌رسد که مذاکره تهران و واشنگتن در نقطه صفر نباشد. وقتی علنا درباره مذاکره صحبت می‌شود، معمولا به این معناست که زمینه آن فراهم است و ارتباط‌های نخستین برقرار شده است. شرط‌های آمریکا ناروشن است. کنترل برنامه هسته‌ای ایران طبعا شرط اول است. چارچوب کار هنوز روشن نیست. برنامه موشکی هم به دنبال آن مطرح می‌شود. شرط عدم دخالت دولت ایران در امور منطقه هم مطرح است.

بعید است که مذاکره به زودی علنی شود و با دستور کار روشن پیش رود. جمهوری اسلامی در این موارد پنهانکاری و ابهام را ترجیح می‌دهد. ترجیحش محتملاً حالتی است که فشارهای تحریمی بالا نگیرد و بلکه کم شود، و بتواند نفتش را بفروشد. اینکه آمریکا چه کند به موضع اسرائیل و عربستان هم بستگی دارد.