رویکرد دوگانه دولت ترکیه: سرکوب و مذاکره

ترکیه یک شهردار دیگر حامی کردها را روز چهارشنبه بابت اتهامات مرتبط با تروریسم برکنار کرد. وزارت کشور ترکیه گفت که به‌طور موقت یک مقام دولتی جای او را می‌گیرد. این اقدام حکومت ترکیه در ادامه موج جدیدی از سرکوب‌ها علیه اپوزیسیون این کشور است.

تحولات اخیر در حالی صورت می‌گیرد که تلاشی سیاسی برای پایان دادن جنگ ۴۰ ساله در ترکیه میان حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) و حکومت آغاز شده است. 

وزرات کشور ترکیه در بیانیه‌ای گفت که به‌جای صوفیا آلاگاس عضو حزب برابری و دموکرسی خلق‌ها (دِم)، شهرداری سیرت در جنوب شرقی ترکیه به فرماندار محلی سپرده خواهد شد. وزارت کشور ترکیه علت این جایگزینی را محکومیت قبلی صوفیا آلاگاس به «عضویت در سازمان‌های مسلح تروریستی پ‌ک‌ک/ک‌سی‌ک» دانست و افزود که این‌ها «اقداماتی موقت» هستند.

ده‌ها شهردار حامی کردها از حزب دِم و احزاب سابق بر آن بابت اتهامات مشابه در گذشته از پست‌های خود برکنار شده‌اند. همچنین بسیاری از شهردارها و کارمندان محلی این حزب پیش از این دستگیر شده‌اند.

دِم که ۵۷ کرسی از میان ششصد کرسی پارلمان ترکیه در اختیار دارد اعلام کرد که شهرداری سیرت به طور غیرقانونی از حزب گرفته شد. دم همچنین اعلام کرد که همه هشت شهرداری که در انتخابات سال گذشته در اختیار حزب دم قرار گرفت از سوی منتخبان حکومت غصب شده‌اند. بیشتر این شهرداری‌ها در شهرهای کردنشین جنوب شرق ترکیه واقع شده‌اند.

دولت می‌گوید اقدامات اخیر برای امنیت ملی ضروری بوده است چرا که بر اساس قانون افرادی که با تروریسم مرتبط هستند نمی‌توانند مقام حکومتی داشته باشند.

این تحولات بخشی از سرکوب قضایی است که علیه اپوزیسیون آغاز شده است. اقدامات دولت برای دستگیری و بازجویی چهره‌هایی از اپوزیسیون به نگرانی و نارضایتی منتقدان دولت دامن زده است.

مذاکرات با عبدالله اوجالان

مذاکراتی که مذاکرات صلح خوانده می‌شود با دو دیدار هیئت نمایندگی حزب برابر و دموکراسی خلق‌ها با عبدالله اوجالان آغاز شده است. نمایندگان حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها (دِم) روز چهارشنبه ۲۲ ژانویه برای بار دوم با عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در زندان ایمرالی در دریای مرمره دیدار کردند. رهبر کردها از ۲۵ سال پیش در این زندان که روی جزیره‌ای در دریای مرمره است دوران حبس ابد را می‌گذراند.

تولای حاتم‌اوغولاری، رئیس مشترک حزب دم دیروز سه‌شنبه ۲۸ ژانویه/ ۹ بهمن در جلسه هفتگی پارلمان در آنکارا نکات اصلی را که اوجالان در زندان امرالی مطرح کرده است ارائه داد. او گفت که «آقای اوجالان تاکید کرده است که حل مشکلات ترکیه فقط با وسایل قانونی و دموکراتیک ممکن است.»

حاتم‌اوغولاری ارزیابی اوجالان درباره حال و هوای فعلی سیاست را شرح داد. به گفته او که این «یک دوره تاریخی با بحران‌های جهانی، منطقه‌ای و ملی» است. به گفته نماینده حزب دم، اوجالان همچنین از تاثیرهای مخرب تاخیرهای عمدی در سیاست‌گذاری دموکراتیک و رسیدگی به مسئله کردها گفت و آن را «بزرگترین خیانت» به مردم ترکیه دانست.

برخی ناظران در ترکیه از نتیجه‌بخش بودن مذاکرات صلح نومید هستند. آنها می‌گویند که سرکوب‌های اخیر به‌علاوه گفته اخیر سخنگوی حزب عدالت و توسعه (آک‌پ) که «دیدارها [با اوجالان] به پایان رسیده» و «نوبت اعلام فراخوان منحل شدن سازمان تروریستی فرار رسیده» است، نشان از بی‌نتیجه بودن مذاکرات دارد.

دولت ترکیه می‌گوید هدف این دیدارها پایان دادن به درگیری نظامی ۴۰ ساله با حزب کارگران کردستان است. به‌زعم برخی ناظران گفت‌وگوهایی که اکنون میان دولت ترکیه و عبدالله اوجالان برای پایان دادن به نزاع‌ها در حال وقوع است، امیدها برای شروع «فرایند صلح» در ترکیه را بالا برده است. 

دولت باحچلی، رهبر حزب حرکت ملی ترکیه (MHP) سال گذشته میلادی با اعلام موافقتش با آزادی موقت اوجالان به شرط اینکه او از اعضای پ‌ک‌ک بخواهد سلاح‌هایشان را زمین بگذارند، همه را متعجب کرد. 

حزب حرکت ملی یک حزب راست افراطی است که مواضعش با مخالفت جدی با هر گونه مذاکره با پ‌ک‌ک شناخته می‌شود. 

اقدامی که هم باحچلی و همه رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه آن را «ابتکار عاری از ترور» نامیده‌اند در اولین قدم با دیدار دو نمایند حزب دموکراسی و برابر خلق‌ها (حزب دِم) با اوجالان در زندان فوق امنیتی جزیره امیرالی در دریای مرمره آغاز شد.

نمایندگان حزب دم بعد از اولین دیدار در ۲۸ دسامبر ۲۰۲۴، بار دیگر چهارشنبه ۲۲ ژانویه با اوجالان دیدار کردند. به گفته مقامات ترکیه قرار است بعد از ارائه نقشه‌راهی که اوجالان برای فرایند صلح در نظر دارد، هیئت نمایندگان حزب دِم یک دیدار سوم با او داشته باشند.

حاتم‌اوغولاری دیروز در جلسه پارلمان از اوجالان نقل کرد که همراستایی رویکردهای سیاسی با «منطق حکومتی» می‌تواند به دستاوردهای مهمی منجر شود. رئیس مشترک حزب دم به نقل از اوجالان گفت: «او بر این گمان است که اگر رویکردهایی مثل رویکرد باحچلی با منطق حکومت همراستا شود می‌تواند راه دستیابی به یک فرصت تاریخی برای صلح را هموار کند.»

با وجود مذاکرات، اقدامات سرکوبگرانه علیه سیاستمداران حامی کردها و حملات به مواضع پ‌ک‌ک ادامه یافته است.

هنوز مشخص نیست که آیا پ‌ک‌ک فرایند مد نظر اوجالان را خواهد پذیرفت و سلاح‌هایش را زمین خواهد گذاشت. رویترز به نقل از یکی از مقامات ارشد پ‌ک‌ک گفته است که این گروه از تلاش‌های اوجالان استقبال می‌کند اما درباره مسئله «خلع سلاح» اظهار نظری نکرده است.