مستند سانسور: روایت یک زن ایرانی ساکن هُرمز

فیلم مستند «سانسور ش/ک/ن» روایت شش زن ایرانی است که هر کدام با انواع متفاوتی از سانسور دست و پنجه نرم می‌کنند. داستان‌ها از داخل ایران، از طریق صدای هنرمندی ساکن هرمز و معلم مدرسه‌ای در تهران آغاز می‌‌شوند و در تبعید توسط چهار زن دیگر ادامه می‌یابند. روایتی خلاقانه درباره نبرد طولانی و ادامه‌دار زنان ایرانی با نابرابری و سانسور. مصطفی هروی، کارگردان و رینکه فان سانتن در مقام تهیه‌کننده این مستند تلاش دارند زنانی را در جامعه ایران در کانون توجه قرار دهند که با شدیدترین چالش‌های سانسور دست و پنجه نرم کرده‌اند. این مستند پیش از جنبش پیشرو «زن، زندگی، آزادی» تصویربرداری شده و پس از قیام ژینا برای نخستین‌بار اکران شد.

مستند سانسور ش/ک/ن داستان شش زن ایرانی است که شجاعانه قوانین ضد زن و محدودیت‌ها در خانواده و در جامعه را می شکنند و عواقب ایستادن در برابر سانسور و مردسالاری را به جان می خرند. یک معلم، یک روزنامه نگار، یک ورزشکار، یک هنرمند، یک خواننده و یک بازیگر از تجربه‌های خود با اخراج شدن از کار، اذیت و آزار، بازداشت و تبعید اجباری می گویند. این شش زن رفته رفته ماسک‌هایی که سمبل سانسور هستند را از چهره بر می‌دارند و راهی برای دوباره خندیدن، آواز خواندن و رقصیدن پیدا می‌کنند.

«سانسور» در شش اپیزود جدا برای پخش در رادیو زمانه آماده شده است. در ادامه اپیزود نخست را مشاهده خواهید کرد. روایتی زنی ساکن هُرمز که با وجود مخالفت‌های والدینش، رؤیای خود را برای هنرمند شدن دنبال کرد، اما به‌زودی دریافت که بیان خلاقانه برای یک زن در ایران با محدودیت‌های بسیاری همراه است. طراحی اشکال زنانه، اجرا در نمایش‌ها یا ساخت مجسمه؛ هیچ حرفه خلاقانه‌ای در ایران بدون سانسور نیست. پس از تلاش ناموفق برای مهاجرت به کانادا، او به جزیره جنوبی هرمز پناه برد، جایی که اکنون ماسک‌های باستانی ایرانی می‌سازد.

او در فرازی از این فیلم می‌گوید:

اپیزود نخست را ببینید:

ایده این فیلم مستند سال ۲۰۱۸ شکل گرفت. از دل گفت‌وگوهای رینکه فان سانتن، تهیه‌کننده هلندی با مصطفی هروی، ایرانی که از سال ۲۰۰۰ در تبعید به‌ سر می‌برد. این همکاری مشترک در سال ۲۰۱۹ و یک سال پیش از همه‌گیری کرونا آغاز شد.

مصطفی هروی، هنرمند تجسمی، عکاس و فیلم‌ساز ایرانی/هلندی است. او در سال ۲۰۰۰ از مشهد به هلند آمد. هروی از آکادمی خریت ریتولد / Gerrit Rietveld آمستردام در هنرهای تجسمی فارغ التحصیل شد و از آن زمان به عنوان یک هنرمند مستقل کار کرده است.

رینکه فان سانتن یک متخصص ارتباطات، مفسر و ناشر باتجربه در موضوع‌های مرتبط با روزنامه‌نگاری، رهبری زنان و حقوق‌بشر است. او بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ مدیر زمانه مدیا بود و پس از آن تا به امروز به تولید فیلم مستقل، نویسندگی و مشاوره رسانه‌های جهانی و سازمان‌های غیردولتی حقوق بشری پرداخته است.

این مستند تاکنون موفق شده چند جایزه را به خود اختصاص دهد. بهترین مستند بلند در جشنواره بین‌المللی فیلم زنان سیدنی، بهترین تهیه‌کننده، در جشنواره فیلم زنان مستقل لس‌آنجلس، بهترین مستند بلند جشنواره زنان جسور پاریس از جمله این جوایز است. «سانسور» همچنین در چندین جشنواره معتبر شرکت داشته که می‌توان به حضور در بخش رقابتی جشنواره فیلم هلند (جایزه گوساله طلایی) و جشنواره فیلم حقوق بشر اشاره کرد.