گلیت دردشتی: پلی بین گذشته و حال در موسیقی یهودی-ایرانی
نادر افراسیابی - گلیت دردشتی، به عنوان یک موسیقیدان و انسان‌شناس، با ترکیب موسیقی سنتی یهودی-ایرانی و عناصر معاصر، به احیای میراث فرهنگی و مذهبی خانواده‌اش پرداخته است. استفاده او از صدای یونس دردشتی، پدربزرگش و از مفاخر موسیقی ملی ایران نشان‌دهنده تلاش او برای حفظ و بازتعریف هویت زنان یهودی-ایرانی و برجسته‌سازی نقش آن‌ها در انتقال فرهنگ است.
نادر افراسیابی
گلیت دردشتی و آلبوم مناجات: پلی بین گذشته و حال در موسیقی یهودی-ایرانی
گلیت دردشتی به عنوان یک انسان‌شناس و موسیقیدان، تحقیقات گسترده‌ای در زمینه موسیقی و فرهنگ خاورمیانه انجام داده است. تمرکز اصلی او بر روی موسیقی یهودی-ایرانی و نقش زنان در این سنت‌های موسیقایی است. او در پروژه‌های تحقیقاتی خود به بررسی تأثیرات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی بر موسیقی خاورمیانه پرداخته و تلاش کرده است تا ارتباط بین موسیقی سنتی و هویت فرهنگی را در جوامع یهودی و ایرانی تحلیل کند. تحقیقات او اغلب ترکیبی از روش‌های انسان‌شناختی و موسیقایی است که به او امکان می‌دهد تا عمیق‌تر به بررسی این موضوعات بپردازد.
یکی از پروژه‌های معروف او به نام "The Naming" (نام‌گذاری) به طور خاص به نقش زنان در موسیقی یهودی-ایرانی اختصاص دارد. در این پروژه، گلیت به بازسازی و احیای آوازهای سنتی زنان یهودی-ایرانی پرداخته و تلاش کرده است تا صدای آن‌ها را در بافت معاصر بازتاب دهد.
یکی از منتقدان شناخته‌شده، لورا کارمون (Laura Carmon)، در مجله Tablet درباره پروژه "The Naming" نوشته است. او این پروژه را به عنوان یک تلاش هنری و فرهنگی عمیقاً تأثیرگذار توصیف کرده است. کارمون اشاره می‌کند که دردشتی با ترکیب موسیقی سنتی یهودی-ایرانی و عناصر معاصر، نه تنها به احیای میراث موسیقایی زنان یهودی-ایرانی پرداخته، بلکه این صداها را در بافتی مدرن و جهانی قرار داده است. او همچنین بر این نکته تأکید می‌کند که این پروژه به شکلی هنرمندانه و علمی، نقش زنان را در حفظ و انتقال فرهنگ موسیقایی برجسته می‌سازد و به آن‌ها هویت و جایگاهی نوین می‌بخشد.
کارمون در نقد خود از "The Naming" به این موضوع اشاره می‌کند که دردشتی موفق شده است موسیقی سنتی را از حاشیه به مرکز توجه بیاورد و آن را به عنوان بخشی زنده و پویا از فرهنگ معاصر معرفی کند. این پروژه نه تنها برای جامعه یهودی-ایرانی، بلکه برای همه علاقه‌مندان به موسیقی و فرهنگ خاورمیانه، اثری ارزشمند و الهام‌بخش است.
تأثیرپذیری از مذهب و عرفان
گلیت دردشتی دارای پیشینه‌های بسیار قوی مذهبی و فرهنگی است که در آثارش به وضوح دیده می‌شود. او از یک خانواده موسیقیدان یهودی-ایرانی با ریشه‌های عمیق در سنت‌های مذهبی و عرفانی برخاسته است. پدربزرگش، یونس دردشتی، از خوانندگان مشهور موسیقی مذهبی یهودی بود و در اجرای دعاها و مراسم مذهبی مانند سلخوت (Selichot) و دیگر آیین‌های یهودی تخصص داشت. پدرش،فرهاد دردشتی، نیز از خوانندگان برجسته موسیقی سنتی ایرانی و یهودی بود.
یونس دردشتی، متولد ۱۲۸۸ خورشیدی در اصفهان، در خانواده‌ای یهودی با پیشینه‌ای غنی در موسیقی به دنیا آمد. از پنج‌سالگی نزد پدرش آواز خواندن را آموخت و با ردیف‌ها و مقام‌های موسیقی ایرانی آشنا شد. پس از فوت پدرش، به صفحات گرامافون گوش داد و سپس نزد استادانی مانند موسی نی‌داوود به یادگیری موسیقی سنتی ایرانی پرداخت. او با اجرای مناجات یهودی به زبان عبری در دستگاه‌های ایرانی و همکاری با هنرمندانی چون مرتضی محجوبی و جلیل شهناز، به شهرت رسید و لقب «بلبل رادیو» را کسب کرد. اگرچه هرگز به شهرت خوانندگانی مانند غلامحسین بنان نرسید، اما به عنوان یکی از صداهای ماندگار موسیقی ایران شناخته می‌شود. پس از انقلاب، به دلیل محدودیت‌های موجود، به آمریکا مهاجرت کرد و در ۱۰ اسفند ۱۳۷۴ در نیویورک درگذشت. گلیت در چنین خانواده‌ای در آمریکا پرورش یافته است.
گلیت در آثار خود، از جمله در پروژه‌هایی مانند "The Naming" و به تازگی در آلبوم «مناجات»، به شدت تحت تأثیر این میراث مذهبی و فرهنگی قرار دارد. او از متون مذهبی، دعاها و اشعار عرفانی یهودی-ایرانی استفاده می‌کند و آن‌ها را با موسیقی معاصر ترکیب می‌کند. این ترکیب نه تنها به حفظ و احیای این سنت‌ها کمک می‌کند، بلکه آن‌ها را در بافتی مدرن و جهانی نیز قرار می‌دهد.
گلیت در مصاحبه‌ای گفته است یکی از دلایل اصلی ضبط آلبوم «مناجات»، احساس نیاز به یادآوری روابط نزدیکی بود که زمانی بین جوامع مسلمان و یهودی در ایران و دیگر کشورها وجود داشت. از آنجا که پدربزرگش هم در موسیقی مقدس یهودی در کنیسه و هم در موسیقی کلاسیک ایرانی در رادیو و سالن‌های کنسرت حضور داشت، گلیت آلبومی خلق کرده است که هر دو سبک در آن نمایان هستند.
گوش دادن به قطعات این آلبوم جذاب است. این آهنگ‌ها بدون هیچ شکافی، صداهای سنتی را با صداهای مدرن و دیجیتال ترکیب می‌کنند. گلیت ضبط‌های قدیمی پدربزرگش را که برای قطعات نمونه‌برداری کرده، بدون هیچ گونه ویرایش یا دستکاری حفظ کرده است، که به آثار اصالت و حس اصیل بودن می‌بخشد.
صدای زیبای یونس دردشتی، چه با همراهی ارکستر ملی ایران و چه با نوازندگان مدرن، در این آلبوم مانند صدایی از گذشته به نظر می‌رسد. به ویژه قطعه دهم آلبوم، «مناجات»، تأثیر عمیقی بر شنونده می‌گذارد.
همانند آلبوم‌های قبلی، گلیت برای برخی قطعات از منابع فارسی الهام گرفته است. به عنوان مثال، قطعه هشتم آلبوم، "New Year Invitation"، بر اساس شعری از مولانا جلال‌الدین رومی ساخته شده است.
ترانه شراب برای بهار
چهارمین قطعه آلبوم با عنوان "Wine Song For Spring" (ترانه شراب برای بهار) اثر موسی ابن عزرا ، شاعر و فیلسوف یهودی قرن ۱۱ و ۱۲ میلادی در گرانادا (اسپانیا) است. این قطعه توسط گلیت دردشتی و با الهام از آهنگی از ویگن تنظیم شده است.
این قطعه از نظر موسیقایی بسیار جذاب است. تمپوی سریع و پرکاشن هنرمندانه‌اش عناصری از جاز مدرن را در خود دارد، اما در عین حال، عناصری از موسیقی کلاسیک ایرانی نیز به وضوح در آن شنیده می‌شود. از ملودی و سازهای به کار رفته مانند سنتور و پرکاشن می‌توان به تلفیق موسیقی ایرانی و جاز آمریکایی پی برد. هنر گلیت و گروهش در این است که متن یک شاعر یهودی از قرن ۱۱ و موسیقی یک خواننده ایرانی از قرن ۲۱ را چنان با هم ترکیب می‌کنند که گویی برای هم نوشته شده‌اند.
نظرها
نظری وجود ندارد.