قوانین جدید بازنشستگی؛ فشار بر مزدبگیران مشاغل سخت
اجرای قانون جدید بازنشستگی اگرچه با هدف نجات صندوق‌های ورشکسته بازنشستگی طراحی شده، اما بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های بازار کار ایران، به‌ویژه مشاغل سخت، می‌تواند به بحران‌های اجتماعی دامن بزند.
بخش کارگری
حقوق بازنشستگی ـ طرح از خبرگزاری کار ایران (ایلنا)
از فروردین ۱۴۰۴، قانون جدید بازنشستگی با شرط سن ۶۲ سال یا ۳۵ سال سابقه کار به‌اجرا درمی‌آید. مجلس شورای اسلامی ۲۸ آبان لایحه آن را تصویب و محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور ایران ۵ اسفندماه گذشته آن را در چارچوب برنامه هفتم توسعه ابلاغ کرد.
این تغییرها که با هدف کاهش فشار مالی بر صندوق‌های بازنشستگی در حال ورشکستگی و تطابق با افزایش سن امید به زندگی (از ۴۶ به ۷۶ سال طی هفت دهه اخیر) طراحی شده، با واکنش‌های گسترده‌ای به‌ویژه از سوی شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور مواجه شده است.
با اینکه گفته می‌شود ۵۰ درصد از مشاغل کشور «سخت و زیان‌آور» هستند اما در قانون جدید هنوز برای بازنشستگان این‌گونه مشاغل تکلیفی ابلاغ نشده و مشخص نیست برای سنوات ارفاقی بازنشستگی پیش از موعد چه تصمیمی خواهند گرفت.
در مقررات جدید، سابقه بازنشستگی به صورت پلکانی افزایش می‌یابد اما این مقررات شامل بیمه‌شدگان زیر ۲۸ سال سابقه کار بوده و شامل بیمه‌شدگان بالای ۲۸ سال سابقه نمی‌شود.
بر اساس قانون افزایش سن بازنشستگی، یک کارگر با ۲۸ سال سابقه کار باید ۳۰ سال و چهار ماه باشد و یک کارگر با ۲۵ سال سنوات شغلی باید ۳۰ سال و ۱۰ ماه تا رسیدن به بازنشستگی به کار کردن ادامه دهد.
همچنین سنوات شغلی برای افرادی که دست‌کم ۲۰ سال سابقه کار و پرداخت حق بیمه دارند یک سال و شش ماه بیشتر خواهد شد و شاغلان با حداقل ۱۰ سال سابقه کار هم باید ۳۳ سال و چهار ماه، یعنی سه سال و چهار ماه بیشتر از آن‌چه که در قانون فعلی تعیین شده است، کار کنند تا از مزایای کامل دوره بازنشستگی بهره‌مند شوند.
ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی
صندوق‌های بازنشستگی سال‌هاست که با مشکلات مربوط به کسری بودجه روبه‌رو هستند و میزان کمک دولت به این صندوق‌ها باعث کسری شدید بودجه خود دولت شده است. اتکای این صندوق‌ها به دولت هرساله با رشد فزاینده‌‌‌ای درحال افزایش است.
این وابستگی به حدی رسیده است که در برخی از صندوق‌ها بیش از ۹۰ درصد مخارج از محل بودجه تأمین می‌شود و در حال حاضر بیش از ۱۶ درصد بودجه عمومی دولت صرف پرداخت کمک به این صندوق‌ها می‌شود.
حجم کمک دولت به صندوق‌های بازنشستگی از ۳۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۳ به ۴۵۳ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ رسیده است.
بدین ترتیب در طول یک دهه اخیر تخصیص منابع عمومی به صندوق‌های بازنشستگی بیش از ۱۵ برابر شده است.
نارضایتی مشاغل سخت و زیان‌آور
با ابلاغ افزایش سن و سابقه بازنشستگی، معادلات بازنشستگی از امسال تغییر می‌کند. افزایش سن بازنشستگی و عدم تعیین تکلیف مشاغل سخت و زیان‌آور سبب نارضایتی گسترده‌ای در میان بیمه‌شدگان شده است. بسیاری از کارگران، رانندگان و کارمندان معتقدند که این تغییرات بدون در نظر گرفتن شرایط واقعی زندگی و کار آن‌ها تصویب شده است.
نورنیوز، وبسایت وابسته به شورای عالی امنیت ملی، در این‌باره نظرات چند کارگر را پرسیده است که گویای نارضایتی‌ها از تصویب این قانون جدید است.
علی مرادی، کارگر ساختمانی ۵۵ ساله، می‌گوید:
۳۰ سال کار کردم، توی سرما و گرما، با این بدن داغون. حالا می‌گن باید ۳۵ سال سابقه داشته باشی؟ کی به فکر ماست؟ کمرم داغون شده، زانو‌هام از بین رفته. چطوری پنج سال دیگه کار کنم؟
حسن کریمی، کارگر ریخته‌گری می‌گوید:
کار ما سخت و زیان‌آوره، قبلاً می‌گفتن زودتر بازنشسته می‌شید، حالا می‌گن باید صبر کنیم. شما یه روز بیای توی کارگاه ما ببینی گرما و دود چی به سرمون می‌آره، بعد بگو این قانون درسته یا نه.
این مسئله شامل حال رانندگان و کارگران حمل‌ونقل نیز می‌شود. احمد نوری، ۵۸ ساله، راننده اتوبوس، می‌گوید:
از ۲۰ سالگی پشت فرمونم، روز و شب تو جاده‌ها. کمردرد و پادرد امانم رو بریده. می‌گفتم چند سال دیگه بازنشسته می‌شم و استراحت می‌کنم، حالا می‌گن باید تا ۶۲ سالگی کار کنم. با این خستگی و استرس، ممکنه اصلاً به اون سن نرسم!
محمد صادقی، راننده تاکسی هم این تغییرات را ناعادلانه می‌داند:
ما ۱۲-۱۳ ساعت پشت فرمونیم، آلودگی، ترافیک، استرس، هزار جور مشکل. چرا یه کارمند که توی دفتر کار می‌کنه همون شرایط ما رو داره؟ این انصاف نیست.
کامران عباسی، تکنیسین برق صنعتی، در این‌باره می‌گوید:
ما با برق فشار قوی کار می‌کنیم، هر روز با خطر مرگ مواجهیم. به ما گفتن بازنشستگی زودتر داریم، حالا که نوبت ما شده، می‌گن قانون عوض شده! تکلیف ما چیه؟
مریم رضایی، کارگر یک کارخانه تولید مواد شیمیایی، هم همین وضعیت را بیان می‌کند:
توی این کارخانه، هر روز با مواد سمی سر و کار داریم. خیلی از همکارام بیماری ریوی گرفتن. قبلاً می‌گفتن زودتر بازنشسته می‌شید، حالا معلوم نیست چی می‌شه.
رضا نیکزاد، ۴۹ ساله و کارمند یک شرکت خصوصی، می‌گوید:
فقط شنیدیم قوانین عوض شده، ولی هیچ‌کس درست و حسابی توضیح نمی‌ده. وقتی می‌ریم تأمین اجتماعی، می‌گن هنوز مشخص نیست. مگه می‌شه یه قانون تصویب بشه و ما ندونیم شاملش می‌شیم یا نه؟
در اکثر کشورها، مشاغل سخت مشمول بازنشستگی زودتر می‌شوند، اما در ایران این گروه هنوز بلاتکلیف هستند.
هزینه ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی بر گردن مزدبگیران
تغییر قوانین تأمین اجتماعی و کار به زیان کارگران شاغل و بازنشسته یکی از برنامه‌های دولت‌ها در ایران بوده است و هر کدام بخشی از منافع طبقه کارگر و مزدبگیران را با دستبرد به قانون کار تضییع کرده‌اند.
دولت به جای اصلاح فساد و ناکارآمدی صندوق‌های بازنشستگی، عملاً با افزایش سنوات اجباری، بر کسانی که سال‌ها زحمت کشیدند فشار بیشتری وارد می‌کند و قصد دارد با چنین قوانین ضدکارگری هزینه ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی را با هزینه‌کردن از جان و توان مردم بپردازد.
این در حالی است که در چند سال اخیر بازنشستگان کشور به‌طور منظم و مداوم در شهرهای مختلف به خیابان‌ها آمده و علیه وضعیت معیشتی خود دست به اعتراض زده‌اند اما اعتراض‌های آن‌ها از سوی مسئولان نادیده گرفته شده است. به‌گفته شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران «افزایش سن بازنشستگی نه‌تنها فشار بیشتری بر کارگران و مزدبگیران وارد می‌کند، بلکه اقدامی است در راستای نابودی حقوق بازنشستگان و تأمین منافع دولت و صندوق‌های ورشکسته. این سیاست، بدون در نظر گرفتن شرایط سخت معیشتی و فرسودگی جسمی و روانی کارگران و فرهنگیان، صرفأ تلاشی برای جبران سوءمدیریت‌ها و چپاول‌های گذشته است».
نظرها
نظری وجود ندارد.