تهران در انتظار پاسخ ترامپ: فقط هسته‌ای و به شکل غیرمستقیم

جمهوری اسلامی می‌گوید که هنوز ترامپ به نامه علی خامنه‌ای پاسخی نداده است. نامه‌ای که در آن موافقت تهران با آغاز مذاکرات غیرمستقیم با میانجی‌گری عمان مطرح شده است. در آمریکا هم فعلاً خبری از موضع مشخص واشنگتن در قبال این نامه اعلام نشده است. دونالد ترامپ روز شنبه گفته بود که باید «نامه‌ها را بی‌خیال شد» و ایرانی‌ها با درک آسیب‌پذیری و مشکلاتشان حاضر به مذاکره مستقیم می‌شوند.

دوشنبه ۱۸ فروردین در تهران اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه خبر دریافت پاسخ رسمی از سوی آمریکا به نامه جمهوری اسلامی را رد کرد و گفت که ایران هنوز پاسخی درباره پیشنهاد گفت‌وگوی غیرمستقیم دریافت نکرده است.

بقایی افزود که در گذشته، کشورهای مختلفی همچون عمان و اتحادیه اروپا نقش تسهیل‌گر را در مذاکرات غیرمستقیم ایفا کرده‌اند. او با اشاره به سوابق موفق عمان در این زمینه، گفت: «اگر روند جدیدی شکل بگیرد، عمان یکی از گزینه‌های اصلی برای میانجی‌گری خواهد بود.»

هم‌زمان با این تحولات، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در جریان پرواز به واشنگتن برای دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بار دیگر جمهوری اسلامی ایران را عامل حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ توسط گروه حماس به اسرائیل معرفی کرد. او گفت: «همه این ماجراها زیر سر ایران بود» و افزود که در دوران ریاست‌جمهوری‌اش مشکلی با خاورمیانه و ایران نداشت، اما اکنون تهران ثروت قابل توجهی دارد و منطقه با بحران مواجه است.

در ادامه این فضای پرتنش، خبرگزاری رویترز گزارش داد که ایران با وجود رد مذاکرات مستقیم، همچنان تمایل دارد که از طریق عمان به گفت‌وگوهای غیرمستقیم با آمریکا ادامه دهد. یک مقام ارشد ایرانی که نامش فاش نشده، به رویترز گفت: «گفت‌وگوهای غیرمستقیم فرصتی برای سنجش جدیت واشنگتن در حل سیاسی مسائل با ایران است.» او همچنین هشدار داد که کشورهای منطقه مانند عراق، کویت، امارات متحده عربی، قطر، بحرین و ترکیه در صورت همکاری با حمله احتمالی آمریکا علیه ایران، با واکنش شدید مواجه خواهند شد.

همچنین خبرهایی منتشر شده است که می‌گوید خامنه‌ای، در پاسخ به تهدیدهای ترامپ، نیروهای مسلح ایران را در حالت آماده‌باش قرار داده است. تهدید به ساخت سلاح هسته‌ای هم که علی لاریجانی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در هفته گذشته مطرح کرد در نشست خبری سخنگوی وزارت خارجه و مصاحبه روز دوشنبه عباس عراقچی رد شد. آن‌ها گفتند که سیاست اصولی نظام بر نساختن بمب اتمی است.

اما اینکه در صورت سرگرفتن مذاکرات غیرمستقیم یا مستقیم با آمریکا چه کسی رهبری تیم مذاکره را بر عهده خواهد داشت هم حاشیه‌ساز شده است.

در همین رابطه، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در پاسخ به شایعات مطرح‌شده پیرامون آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن، اعلام کرد که ایران همچنان بر عدم مذاکره مستقیم پایبند است. او گفت: «پیشنهاد مذاکره مستقیم را به دلایلی که بارها توضیح داده‌ایم نمی‌پذیریم، اما آماده مذاکره غیرمستقیم از طریق عمان هستیم.» عراقچی افزود: «توپ اکنون در زمین آمریکاست. ما برای پاسخ عجله‌ای نداریم اما منتظریم تا تصمیم ایالات متحده را بشنویم.»

او همچنین تأکید کرد که همه گمانه‌زنی‌ها درباره تیم مذاکراتی ایران نادرست هستند و در صورت شکل‌گیری مذاکرات، مسئولیت کامل آن با وزارت امور خارجه خواهد بود.

در همین حال، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین، نیز در واکنش به شایعات پیرامون نقش احتمالی‌اش در مذاکرات، این ادعاها را «شبیه به شوخی سیزده» خواند و آن‌ها را رد کرد. او گفت: «من حتی نامه ترامپ و پاسخ به آن را ندیده‌ام و اطلاعاتم محدود به همان چیزی است که در رسانه‌ها منتشر شده.»

سخنگوی وزارت خارجه همچنین به نشست کارشناسی ایران و سه کشور اروپایی در ژنو اشاره کرد و گفت این نشست حول مسائل مرتبط با برنامه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها بوده و رایزنی‌ها با کشورهای اروپایی، روسیه و چین همچنان ادامه دارد. او همچنین از برگزاری نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و چین در مسکو ظرف روزهای آینده خبر داد.

بقایی درباره واکنش اتحادیه اروپا نسبت به فعال‌سازی مکانیسم ماشه هم گفت که اگر اروپایی‌ها خواهان حفظ اعتبار خود در سطح بین‌المللی هستند، باید رویکرد منصفانه‌تری اتخاذ کرده و از تکرار رفتارهای گذشته خودداری کنند. او یادآور شد که ایران در گذشته فرصت مناسبی برای ایفای نقش بین‌المللی به اتحادیه اروپا داده بود، اما این فرصت از سوی آن‌ها قدر دانسته نشد.

بقایی درباره گمانه‌زنی‌ها پیرامون محتوای نامه ترامپ هم گفت: