مذاکره در مسقط زیر رادار بمب‌افکن‌های بی-۲

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، روز چهارشنبه ۲۰ فروردین/ ۹ آوریل اعلام کرد که اگر مذاکرات هسته‌ای پیش‌رو با ایران در مسقط، پایتخت عمان به نتیجه نرسد، آمریکا از گزینه نظامی استفاده خواهد کرد و اسرائیل نقش اصلی و پیشرو را در این اقدام ایفا خواهد کرد. این اظهارات در حالی مطرح شد که ترامپ در دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در کاخ سفید، از آغاز مذاکرات مستقیم میان واشنگتن و تهران در روز شنبه آینده در عمان خبر داد؛ خبری که ظاهراً نتانیاهو را غافلگیر کرد.

ترامپ در جمع خبرنگاران گفت: «اگر نیاز به اقدام نظامی باشد، این اقدام صورت خواهد گرفت. اسرائیل طبیعتاً نقش محوری خواهد داشت — در واقع رهبر این اقدام خواهد بود.» هرچند بلافاصله در ادامه صحبت‌هایش تأکید کرد که تصمیم نهایی با واشنگتن خواهد بود: «هیچ‌کس رهبری ما را بر عهده نمی‌گیرد. ما آنچه لازم است انجام می‌دهیم.»

او افزود که زمان زیادی برای رسیدن به توافق باقی نمانده است و اگر ایران نپذیرد برنامه هسته‌ای‌اش را متوقف کند، گزینه نظامی به شکل جدی روی میز خواهد بود. گفته می‌شود دولت ترامپ برای این مذاکرات حدود دو ماه زمان تعیین کرده است.

نشست پیش‌رو در عمان، به گفته ترامپ، آغاز یک روند جدید دیپلماتیک است. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، نماینده آمریکا خواهد بود و عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، طرف ایرانی این نشست را نمایندگی می‌کند. در حالی که ترامپ گفته مذاکرات مستقیم خواهد بود، ایران اعلام کرده گفت‌وگوها از طریق میانجی انجام خواهد شد. منابع آمریکایی اما تأکید دارند که تنها گفت‌وگوهای مستقیم می‌توانند مؤثر باشند و در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست تهدید کرده‌اند که در صورت عدم همکاری ایران، هیئت آمریکایی از سفر به مسقط خودداری خواهد کرد.

در مقابل روز چهارشنبه، خبرگزاری تسنیم هم از قول منابع آگاهش که آن‌ها هم مانند منابع واشنگتن‌پست نامشان نیامده، نوشت که آمریکا تهدید به پس کشیدن از مذاکره در مسقط در صورت غیرمستقیم بودن نکرده است.

در همین حال در اسرائیل هم نگاه‌ها به تهران، مسقط و واشنگتن دوخته شده است. یوسی فوکس، دبیر کابینه اسرائیل، تأیید کرد که نتانیاهو از زمان دقیق مذاکرات پیش‌رو بی‌اطلاع بوده، هرچند از اصل مذاکرات آگاه بوده است. به گفته او، ترامپ با اعلام مذاکرات در حضور نتانیاهو، سعی داشته واکنش احتمالی اسرائیل را مدیریت کند.

از سوی دیگر، نتانیاهو در جلسه کابینه‌اش به وزرا اطلاع داده که واشنگتن پیش از اعلام مذاکرات، نظر اسرائیل را درباره آنچه «توافق خوب» خوانده شده، جویا شده است. پاسخ اسرائیل به گفته منابع، الگوبرداری از توافق خلع سلاح هسته‌ای لیبی بوده است. پیش کشیدن الگوی لیبی اما به نظر می‌رسد بیش از آنکه توصیه‌ای سیاستی به واشنگتن باشد، تحقیر مقام‌های جمهوری اسلامی و ترساندن آن‌ها از سرنوشت معمر قذافی باشد.

به هر حال در همین روز که صحبت مسقط داغ بود، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های تازه‌ای علیه پنج نهاد و یک فرد ایرانی وضع کرد و هدف آن را جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای اعلام کرد.

استقرار بمب‌افکن‌های بی-۲ در جزیره دیه‌گو گارسیا؛ پیامی به تهران؟

اما ترامپ، وزارت خزانه‌داری آمریکا و اسرائیل در تهدید مقام‌های جمهوری اسلامی در ۲۴ ساعت گذشته دست تنها نبودند. وزیر دفاع آمریکا هم روز چهارشنبه از آنچه در جزیره دیه‌گو گارسیا می‌گذرد گفت.

ماجرا از این قرار است که همزمان با تشدید تنش‌ها و تهدیدات لفظی، پنتاگون تأیید کرده که شش فروند بمب‌افکن استراتژیک بی-۲ در ماه مارس به پایگاه مشترک آمریکا و بریتانیا در جزیره دیه‌گو گارسیا در اقیانوس هند منتقل شده‌اند. این پایگاه موقعیتی استراتژیک برای اجرای عملیات در خاورمیانه دارد و این استقرار به عنوان بخشی از آمادگی نظامی آمریکا تلقی شده است، به‌ویژه در شرایطی که حملات هوایی آمریکا علیه مواضع حوثی‌ها در یمن ادامه دارد.

پیت هگزت، وزیر دفاع آمریکا، روز چهارشنبه در پاسخ به این پرسش که آیا استقرار این بمب‌افکن‌ها پیامی به ایران است، گفت: «بگذارید آن‌ها تصمیم بگیرند.» او افزود: «این یک ابزار فوق‌العاده است... و برای همه پیام دارد.»

او همچنین تأکید کرد که ترامپ به صلح اولویت می‌دهد اما در عین حال کاملاً روشن کرده است که «ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد.»

بمب‌افکن‌های بی-۲، به دلیل تکنولوژی رادارگریز و توانایی حمل بمب‌های سنگین و حتی سلاح‌های هسته‌ای، جزو مؤثرترین تسلیحات هوایی ارتش آمریکاست. این هواپیماها قادر به حمل بمب سنگرشکن GBU-57 با وزن ۳۰ هزار پوند هستند؛ سلاحی که کارشناسان معتقدند برای هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی ایران طراحی شده است.

در شرایطی که ترامپ به طور علنی از احتمال اقدام نظامی سخن می‌گوید، هستند کسانی که هنوز امید به یافتن راه‌حلی دیپلماتیک دارند.

در تهران اما نگرانی‌ها دوچندان است و فقط تهدید بی‌-۲ و ترامپ مسئله نیست. ورشکستگی اقتصادی و کمبود برق و آب و گاز هم خطرات موجودیتی خود را به نظام نشان داده است. خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران چند ساعت پیش مطلبی منتشر کرد و در آن هشدار داد که وضع اقتصاد خراب است و دولت ناتوان از حل مشکلات و در چنین وضعی، امید مردم ایران به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات مسقط خود یک تهدید امنیتی برای نظام است: