انفجار در مراسم سالگرد قاسم سلیمانی: ده‌ها کشته و نزدیک به ۳۰۰ نفر مصدوم شدند

ساعت ۱۵:۰۴ دقیقه امروز چهارشنبه ۱۳ دی‌، همزمان با برگزاری مراسم سالگرد «قاسم سلیمانی»، خبرگزاری‌های ایران از انفجار «کپسول گاز» در مسیر گورستان کرمان خبر دادند؛ انفجاری که به سرعت معلوم شد عامل آن بمب است.

ادعای اولیه‌ی خبرگزاری امنیتی «تسنیم» این بود که این حادثه هیچ مصدومی نداشته است؛ ادعایی که تنها یک دقیقه پس از انتشار رد شد و شمار رو به افزایش کشته‌شدگان و مصدومین از آن زمان تا کنون مرتب به‌روز می‌شود. ساعتی بعد معاون سیاسی-امنیتی استانداری کرمان گفت که دو انفجار رخ داده و ماهیت آن «تروریستی» است.

بر اساس اعلام اورژانس کرمان تعداد کشته‌شدگان تا ساعت ۱۷:۳۲ به وقت ایران، ۱۰۳ نفر گزارش شده است. دست‌کم ۱۸۸ نفر نیز در پی این انفجارها مجروح شده‌اند. این آمار در طول ساعت‌های بعد توسط مقام‌های مسئول تغییر کرد. آخرین آمار کشته شدگان که توسط احمد وحیدی، وزیر کشور اعلام شد، مبنی بر جان‌باختن ۸۴ نفر است.

آن‌چه از ویدئوها و تصاویر منتشر شده در خبرگزاری‌های دولتی بر می‌آید این است که پس از شنیده شدن صدای انفجار اول، هیچ اقدامی برای حفظ امنیت حاضرین صورت نمی‌گیرد. در حین منفجر شدن آن‌چه اکنون «ساک‌های حامل بمب» و «کمربندهای انفجاری» و نهایتا «ساک داخل پژو ۴۰۵» نامیده شده است، صدای مداحی بدون وقفه ادامه می‌یابد و پس از انفجار اول، هیچ اقدامی برای تخلیه‌‌ی محل و امن‌کردن فضا برای مشارکت‌کنندگان انجام نمی‌شود. اقدامی که ممکن بود از افزایش تعداد کشته‌شدگان و مصدومان جلوگیری کند. به گفته احمد وحیدی، وزیر کشور، بیش‌ترین تعداد کشته‌شدگان و زخمی‌ها مربوط به انفجار دوم بوده است. بر این اساس، واکنش به موقع امدادگران و نیروهای حاضر در محل در جهت تخلیه‌ی افراد، می‌توانست از وسعت‌گرفتن حادثه جلوگیری کند.

به فاصله‌ی ۱۵ دقیقه از اولین انفجار، صدای انفجار دوم نیز شنیده می‌شود. صدای مداحی این‌بار متوقف می‌شود اما باز هم هیچ راهنمایی و دستورالعملی برای تخلیه مکان وجود ندارد و جمعیت آشوب‌زده و پراکنده به هر سو حرکت می‌کنند.

سرانجام با تایید ماهیت و دلیل انفجارها در ساعت ۱۵:۳۰، رضا فلاح، مدیر هلال احمر استان کرمان، اعلام کرد که در جلوی «مسجد پیروزی» در طول مسیر گلزار شهدای کرمان، صدای مهیبی به گوش رسیده و نیروهای امدادی در حال تخلیه مصدوم‌ها و زخمی‌شده‌ها هستند. او همچنین عنوان کرد که موج جمعیت بسیار زیاد و کار بسیار سخت است چرا که مسیرها مسدود شده است. در آن لحظه، «صدای مهیب» همچنان در حال بررسی و تعداد «مصدومین» ۱۰ نفر عنوان شده بود.

سرانجام چند دقیقه بعد از این مصاحبه، ویدئوهایی از تلاش برای تخلیه جمعیت از محل منتشر شد و رئیس مرکز فوریت‌های پزشکی استان کرمان در مصاحبه‌ای تلویزیونی در پی آن‌چه نهایتا «بمب‌گذاری» خوانده شد، گفت که یکی از انفجارها در نزدیکی «گنبد جبلیه» و دیگری در نزدیکی «درگاه قلی بیک» رخ داده است و تا آن‌ لحظه تعداد کشته‌شدگان نزدیک به ۲۰ نفر و زخمی‌شدگان نیز ۲۰ نفر اعلام شد.

تصاویر منتشرشده از لحظات پس از انفجار نشان می‌دهد که در میان کشته‌شدگان، دست‌کم سه تن کودک بوده‌اند. گزارش‌ها اکنون به کشته شدن حداقل شش کودک و چند تن از نیروهای امدادی هلال احمر و پلیس اشاره کرده است. در آخرین اظهارات، مدیر روابط اورژانس کشور گفته است که تاکنون آمار کشته‌شدگان به ۱۰۳ و مصدومین به ۱۸۸ نفر رسیده است.

محمد صابری روز پنج‌شنبه ۱۴ دی‌ماه به خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران گفت که آخرین آمار کشته‌ها که ۹۵ نفر اعلام شد هم اشتباه بود. او گفت دلیل این اشتباهات پیاپی، «متلاشی بودن اجساد و دشواری شناسایی بود» و اکنون «پزشکی قانونی تا الان تعداد شهدا را ۸۴ نفر اعلام کرده است.»

گفته شده است که در فاصله انفجار اول و دوم تعدادی از نیروهای امدادی هلال احمر مشغول کمک‌رسانی به مجروحان بودند که قربانی انفجار دوم شدند. کشته شدن سه نفر از نیروهای هلال احمر در این رویداد تاکنون تایید شده است که نام یکی از آن‌ها به اشتباه «ملیکا حسینی» گزارش شده بود، نام درست این امدادگر «مکرمه حسینی» اعلام شده و همچنین از میان امدادگران هلال‌احمر نام یکی دیگر از آن‌ها «علیرضا سعادت ماهانی» عنوان شده است. همچنین، گزارش‌ها از کشته شدن چهار نفر از نیروهای پلیس بر اثر انفجارها حکایت می‌کنند که نام سه تن از آن‌ها «مهدی علوی»، «رضا مداح»، «محمد پورشیخ علی» اعلام شده است.

تاکنون، معاون امنیتی استاندار کرمان در گفت‌وگو با «ایرنا»، به «تروریستی» بودن انفجارها اشاره کرده‌اند و جلالی، نماینده رفسنجان در این خصوص گفته است که انفجارها احتمالا با استفاده از کمربند انفجاری رخ داده‌اند. همچنین، اعظمی ساردوئی نماینده مردم جیرفت مدعی شده که تعداد انفجارها نه دو، که چهار انفجار بوده است. به نظر می‌رسد که گلزار شهدا، که سرانجام تخلیه شده بود مجددا به مکانی برای تجمع طرفداران حکومت تبدیل شده و ویدئوها جمعیتی را نشان می‌دهند که با شعار «مرگ بر اسرائیل» و «مرگ بر امریکا» به گلزار شهدای کرمان برگشته‌اند.

جمهوری اسلامی ایران در پی این انفجارها، فردا پنجشنبه ۱۴ دی‌ را در سراسر کشور عزای عمومی اعلام کرده و همچنین در کرمان سه روز عزای عمومی اعلام شده است. در واکنش‌های داخلی به این حمله‌ها، احمد وحیدی وزیر کشور با تکرار وعده‌ی انتقام گفته است: «افرادی که این جنایات را رقم زدند منتظر پاسخ کوبنده و قاطع دستگاه‌های امنیتی و انتظامی ایران باشند.»، همچنین معاون اول رئیس جمهور، محمد مخبر نیز با وعده‌ای مشابه گفت: «اطمینان می‌دهم که گرو‌ه‌های تروریستی و حامیان کوردل آن‌ها در داخل و خارج از کشور مکافات این جنایت را پرداخت خواهند کرد.» ذوالنوری، نایب رئیس مجلس نیز حمله‌ها را به اسرائیل نسبت داد و گفت: «غیرانتحاری بودن حمله تروریستی نشان می‌دهد که از اقدامات رژیم صهیونیستی است. رژیم صهیونیستی را تنبیه و مجازات پشیمان‌کننده خواهیم کرد.»

گروه‌ها و مقامات خارجی نیز به این انفجارها واکنش نشان داده‌اند. از جمله، دفتر سیاسی جنبش انصارالله یمن انفجارها را محکوم و «جنایتکارانه» خواند و جهاد اسلامی نیز انفجارها را به «ملت عزیز ایران و رهبری کشور» تسلیت گفت. عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق نیز به علی خامنه‌ای تسلیت گفته و جنبش مجاهدین فلسطین نیز گفته است که «رد پای دشمن صهیونیستی در حادثه کرمان دیده می‌شود.» تاکنون اردوغان و پوتین هم در دو پیام جداگانه، به «مردم دوست و برادر ایران» و «علی خامنه‌ای» تسلیت گفته‌اند. علی خامنه‌ای نیز در پیامی گفت «این فاجعه‌آفرینی پاسخ سختی در پی خواهد داشت.»

در آخرین تحول رخ داده گروه «دولت اسلامی» (داعش)، پنج‌شنبه ۱۴ دی / ۴ ژانویه در کانال تلگرامی که گفته می‌شود متعلق به این گروه است، مسئولیت انفجارهای مرگبار کرمان را برعهده گرفت. داعش در این بیانیه دو انفجار را «انتحاری» عنوان کرده و گفته است: «دیروز عمر الموحد و سیف‌الله مجاهد، دو نفر از برادران به سوی تجمع بزرگ شیعیان مشرک در کنار مزار رهبر کشته شده خود قاسم سلیمانی در شهر کرمان در جنوب ایران رفته و کمربندهای انفجاری خود را در میان جمعیت منفجر کردند که بیش از ۳۰۰ نفر از شیعیان مشرک را کشت یا زخمی کرد.»

*این خبر در طول ۲۴ ساعت پس از انفجارها با اطلاعات تازه و تیتر متفاوت به روز شد.