کمترین نرخ مشارکت در انتخابات ۱۴۰۳: رقابت پزشکیان و جلیلی به دور دوم کشیده شد

محسن اسلامی سخنگوی وزارت کشور شنبه ۹ تیر/ ۲۹ ژوئیه آخرین نتیجه دور اول انتخابات ۱۴۰۳ را اعلام کرد بر اساس آن هیچ نامزدی نتوانسته برنده قطعی باشد و انتخابات به دور دوم کشیده شد. 

در صورت تایید صحت نتایج از سوی شورای نگهبان، مسعود پزشکیان با ۱۰ میلیون و ۴۱۶ هزار رای و سعید جلیلی با ۹ میلیون ۴۷۳ هزار رای دو نامزدی خواهند بود که در دور دوم انتخابات روز جمعه ۱۵ تیر ۱۴۰۳ با یکدیگر رقابت خواهند کرد.

به گفته سخنگوی وزارت کشور، پزشکیان ۴۲,۶ درصد، جلیلی ۳۸,۸ درصد، قالیباف ۱۳,۸ درصد پورمحمدی ۰,۸ درصد آرای تایید‌شده را کسب کردند

برای برنده شدن قطعی در دور اول انتخابات کسب بیش از نیمی از آرای تاییدشده ضروری است.

یک میلیون رای باطل: پنج برابر آرای عضو هیئت مرگ

بر اساس آمار اعلام شده از سوی وزارت کشور، نرخ مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ حدود ۴۰ درصد بود. این پایین‌ترین نرخ مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران بوده است.

میزان مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰،  ۴۸ درصد اعلام شده بود که از آن میزان ۱۳ درصد را آرای باطله تشکیل می‌داد. 

به این ترتیب، با وجود تایید صلاحیت مسعود پزشکیان به عنوان کاندیدای اصلاح‌طلبان، به نظر می‌رسد تلاش این نیروها برای افزایش مشارکت در انتخابات با شکست مواجه شده و میزان مشارکت از سه سال پیش ۸ درصد کاهش داشته است.

بر اساس تعداد رای‌های اعلام شده برای هر کاندیدا در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ در ایران، تعداد آرای باطله در این انتخابات ۱,۰۵۶,۱۵۹ رای بود که حدود ۴/۵ درصد آرا را تشکیل می‌دهد و کمتر از دور قبل است.

اما به نظر می‌رسد این کاهش در آرای باطله به مشارکت کمتر در این انتخابات مرتبط باشد. یعنی کسانی که در انتخابات دور قبل به هر دلیلی شرکت کردند اما تصمیم گرفتند که رای باطل به صندوق بیاندازند، در این انتخابات حتی با رای باطل نیز حضور نداشتند.

همچنین تعداد آرای کسب شده از سوی مصطفی پورمحمدی عضو هیئت مرگ ۲۰۶ هزار و ۳۹۷رای اعلام شده است.
تعداد آرای باطله به این ترتیب حدودا پنج برابر آرای عضو هیئت مرگ است.

هنوز آمار رسمی از میزان مشارکت در شهرها و استان‌های مختلف منتشر نشده است، اما بر اساس گزارش‌های غیررسمی مشارکت در همه استان‌ها جز تهران و قم کاهش یافته است که در این میان کاهش مشارکت در سیستان و بلوچستان با ۳۲ درصد از همه قابل‌توجه‌تر بوده است.

همزمان با برگزاری انتخابات، اینترنت در بخش‌هایی از ایران با اختلال مواجه شد. اخلال در اینترنت در مواقع حوادث و رخدادهای سیاسی حساس در ایران پیش از این بارها رخ داده است. با این حال وزیر ارتباطات این اخلال را به «خرابکاری عمدی» در زیرساخت فیبر نوری با هدف اخلال در برگزاری انتخابات مرتبط دانسته بود. او نگفت این اخلال از سوی چه گروهی و چگونه انجام شده است.

همزمان با برگزاری انتخابات در ایران به تنش میان موافقان و مخالفان نظام افزوده شد. 

در یکی از محروم‌ترین مناطق ایران، در سیستان و بلوچستان صبح روز شنبه ۹ تیر یکی از خودروهای صندوق اخذ رای در شهرستان راسک هدف حمله مسلحانه قرار گرفت که در جریان آن دو مامور کشته و تعدادی دیگر نیز مجروح شدند.

در زمان برگزاری انتخابات دیروز ۸ تیر نیز در برخی شعب اخذ رای در خارج از ایران نیز میان موافقان و مخالفان شرکت در انتخابات درگیری‌هایی رخ داد.

پزشکیان و جلیلی در دور دوم انتخابات رقابت می‌کنند

دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ قرار است جمعه ۱۵ تیر برگزار شود.

مسعود پزشکیان و سعید جلیلی دو نامزدی که قرار است در آن دور رقابت کنند از بعد از اعلام نتایج رسمی اجازه دارند که کمپین تبلیغاتی خود را آغاز کنند. ساعت ۸ صبح پنج‌شنبه ۱۴ تیر مهلت فعالیت‌های تبلیغاتی به پایان خواهد رسید.

از همین حالا اصول‌گرایان که نتوانسته بودند بر سر رقابت با مسعود پزشکیان در دور اول به اجماع برسند، در تلاشند که در دور دوم نیروهای خود را در حمایت از سعید جلیلی بسیج کنند.

محمد باقر قالیباف نامزد دیگر اصول‌گرایان در دور اول انتخابات که با کسب ۳ میلیون و ۳۸۳ هزار رای مقام سوم را کسب کرد در بیانیه‌ای از هوادارنش خواسته که در دور دوم به سعید جلیلی رای دهند.

او گفته است که با وجود «احترام‌» برای «شخص پزشکیان»، به دلیل «نگرانی از برخی اطرافیان ایشان» از سعید جلیلی حمایت می‌کند.

نیروهای اصول‌گرا پیش از دور اول انتخابات بارها از قالیباف و جلیلی خواستند که به نفع پیروزی بر پزشکیان با یکدیگر متحد شوند و یکی از آنها کناره‌گیری کند. قالیباف حالا می‌گوید که ماندن او در دور اول «فرصتی را برای جریان انقلابی در دور دوم انتخابات فراهم کرد». با توجه به کاهش مشارکت در این انتخابات نسبت به دوره قبل، او نگفت که حضورش چگونه «فرصت» ایجاد کرده است.

رئیس ستاد علیرضا زاکانی شهردار تهران و یکی از کاندیداهایی که از رقابت در دور اول انصراف داد نیز اعلام کرده است که تمام ستادهای انتخاباتی او برای پیروزی سعید جلیلی که او «کاندیدای جبهه انقلاب» خواند بسیج خواهند شد.

همزمان امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی دیگر کاندیدای انصرافی در پیامی از «هوادارنش» که به نظر نمی‌رسد تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان در انتخابات را تشکیل دهند خواسته است به سعید جلیلی رای دهند. او همچنین از محمد باقر قالیباف و علیرضا زاکانی خواسته است که ستادهای انتخاباتی خود را در حمایت از سعید جلیلی بسیج کنند.

در صورتی که مشارکت در انتخابات به همین میزان باقی بماند و گزینه دوم رای‌دهندگان به قالیباف در دور دوم سعید جلیلی باشد، مجموع آرای مسعود پزشکیان به عنوان نفر اول در دور اول، در دور دوم کمتر از جلیلی خواهد بود.

با این همه پزشکیان در دور اول انتخابات توانست بخشی از آرای اصول‌گرایان را نیز از آن خود کند.

تعداد رای‌هایی که در انتخابات ۱۴۰۰ به نامزد اصول‌گرایان ابراهیم رئیسی عضو هیئت مرگ داده شد حدود ۱۸ میلیون و نزدیک به ۶۲ درصد آرا بود. در این انتخابات مجموع رای‌های جلیلی و قالیباف با حدود ۵ میلیون ریزش نسبت به آرای رئیسی حدود ۵۱,۵ درصد بود.

به این ترتیب اگر مشارکت در انتخابات ثابت بماند، همچنان این امکان وجود دارد که بخشی از رای‌دهندگان به این دو نفر در دور دوم به سمت مسعود پزشکیان تمایل پیدا کنند و او در دور دوم پیروز شود.