کاپ ۲۹؛ نشانه‌ای از ضعف در نظام بین‌المللی مقابله با بحران اقلیمی
بهار مقدم ـ کاپ ۲۹ نتوانست به تعهدات اقلیمی جدیدی دست یابد، همچنین به‌عنوان نشانه‌ای از ضعف در نظام بین‌المللی مقابله با بحران اقلیمی شناخته شد. این کنفرانس نشان داد که برای مقابله با تغییرات اقلیمی، تنها تدوین قوانین و وعده‌های مالی کافی نیست، بلکه نیاز به شفافیت، اراده سیاسی واقعی، و مشارکت گسترده و عادلانه همه بازیگران وجود دارد.
بهار مقدم
شرکت کنندگان کشورهای جنوب در کنفرانس اقلیمی در باکو، آذربایجان، ۱۳ نوامبر ۲۰۲۴، عکس: Resul Rehimov / ANADOLU / منبع: AFP
کنفرانس‌های سالانهٔ کشورهای عضو کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد (COP) از سال ۱۹۹۵ به‌منظور بررسی و هماهنگی اقدامات جهانی در مقابله با تغییرات اقلیمی برگزار می‌شوند. این نشست‌ها بستری برای مذاکره و تصمیم‌گیری دربارهٔ کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تطبیق با اثرات تغییرات اقلیمی فراهم می‌کنند.
بیست‌ونهمین دورهٔ این کنفرانس، معروف به کاپ ۲۹، از ۱۱ تا ۲۲ نوامبر ۲۰۲۴ در باکو، پایتخت آذربایجان، برگزار شد. این اجلاس به دلیل تمرکز بر تأمین مالی اقدامات اقلیمی و حمایت از کشورهای در حال توسعه در مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود.
تصمیم‌گیری‌های مهم در کاپ ۲۹
در بیست و نهمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد (کاپ ۲۹) که در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شد، تصمیمات مهمی گرفته شد که در ادامه‌ی مطلب با جزئیات می‌خوانیم:
تعیین اهداف مالی جدید برای حمایت از کشورهای در حال توسعه
مذاکرات اقلیمی سازمان ملل متحد پس از چالش‌ها و تمدیدهای پی‌درپی، با تصویب توافقی ۳۰۰ میلیارد دلاری به کار خود پایان داد.
این توافق که در ساعات اولیه بامداد یکشنبه، چهارم آذر به تصویب رسید، کشورهای ثروتمند را متعهد می‌کند تا سال ۲۰۳۵ سالانه حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار برای کمک به کشورهای در حال توسعه در مقابله با تغییرات اقلیمی اختصاص دهند. با این حال، این رقم در مقایسه با درخواست کشورهای فقیرتر که بیش از یک تریلیون دلار بود، بسیار کمتر است و اختلافات عمیقی در طول مذاکرات ایجاد کرد.
اجلاس باکو که دو هفته به طول انجامید، به‌دلیل اختلافات عمیق بر سر بودجه و تأمین مالی، با یک روز تمدید مواجه شد. در عصر روز شنبه، تنش‌ها به اوج خود رسید و با خروج نمایندگان چند کشور از محل مذاکرات، احتمال شکست کامل توافق مطرح شد. اما در نهایت، ساعات پایانی روز به حصول توافق انجامید.
توسعه و تقویت بازارهای کربن
یکی دیگر از تصمیمات مهم کاپ ۲۹، توسعه و تقویت بازارهای کربن بود. در این راستا، توافق شد که استانداردهای جهانی برای بازارهای کربن تدوین شود تا از شفافیت و کارایی این سیستم اطمینان حاصل شود.
این توافق، که در روز نخست اجلاس حاصل شد، به‌عنوان شکستن بن‌بست چندساله در این حوزه تلقی می‌شود و راه را برای کشورهای ثروتمند هموار می‌کند تا با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشورهای در حال توسعه، به تعهدات اقلیمی خود عمل کنند.
بر اساس این قوانین، استانداردهای کیفیت اعتبارات کربن تعیین شده است که برای راه‌اندازی یک بازار جهانی کربن تحت حمایت سازمان ملل ضروری است. این بازار به کشورها و شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا با سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که منجر به کاهش یا حذف دی‌اکسید کربن از اتمسفر می‌شوند، اعتبارات کربن کسب کرده و از آن‌ها برای جبران انتشارهای خود استفاده کنند.
فعالان محیط زیست با قوانین جدید تجارت اعتبار کربن که در کاپ ۲۹ تصویب شد، به دلایل زیر مخالفت کرده‌اند:
- عدم کاهش واقعی انتشار کربن: تجارت اعتبارات کربن ممکن است به کشورها و شرکت‌ها اجازه دهد با خرید اعتبارات، به تولید آلودگی ادامه دهند. این مکانیزم بیشتر به‌عنوان ابزاری برای فرار از کاهش واقعی انتشار توصیف شد.
- مشکلات در اجرای شفاف: بازارهای کربن شفافیت کافی ندارند و پروژه‌های بسیاری که به‌عنوان «کاهش کربن» تأیید می‌شوند، فاقد نظارت دقیق هستند. این امر می‌تواند به سوءاستفاده و تقلب منجر شود.
- تمرکز بر انتقال آلودگی به‌جای کاهش انتشار: قوانین جدید بیشتر به انتقال آلودگی از یک منطقه به منطقه دیگر کمک می‌کند و کشورهای در حال توسعه که میزبان پروژه‌های کربنی هستند، از این روند نگران‌اند.
برخی از انتقادهای وارد شده به کاپ ۲۹
با وجود دستاوردهایی مانند تصویب قوانین جدید برای تجارت اعتبار کربن و تعهدات مالی کشورهای توسعه‌یافته، کاپ ۲۹ مورد انتقادهای قابل‌توجهی قرار گرفت. این انتقادها عمدتاً به موارد زیر اشاره داشت:
تعهدات مالی ناکافی کشورهای ثروتمند
کشورهای در حال توسعه که بیشترین تأثیرات تغییرات اقلیمی را متحمل می‌شوند، معتقد بودند که پیشنهاد ۳۰۰ میلیارد دلار کمک سالانه تا سال ۲۰۳۵ ناکافی است.
- تفاوت در انتظارات مالی: کشورهای ثروتمند پیشنهاد ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار را مطرح کردند، اما کشورهای در حال توسعه ارقام بیش از یک تریلیون دلار را برای مقابله با تغییرات اقلیمی ضروری دانستند.
- شرایط ارائه کمک‌ها: کشورهای فقیر انتقاد داشتند که این مبالغ عمدتاً از طریق وام‌های مشروط ارائه می‌شود و می‌تواند بدهی‌های آن‌ها را افزایش دهد.
نفوذ لابی‌گران سوخت‌های فسیلی
حضور گسترده لابی‌گران سوخت‌های فسیلی در کاپ ۲۹ باعث شد که تصمیمات کلیدی برای کاهش وابستگی به این منابع با چالش مواجه شود.
- قوانین جدید بازارهای کربن بیشتر به نفع این شرکت‌ها بود و کمتر بر کاهش واقعی انتشار تمرکز داشت.
مشکلات حقوق بشر و میزبانی آذربایجان
میزبانی جمهوری آذربایجان به دلیل سابقه نقض حقوق بشر و برنامه‌های توسعه‌ای مرتبط با سوخت‌های فسیلی، به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت.
- نقض حقوق بشر: به گزارش دیده‌بان حقوق بشر سرکوب‌های منتقدان دولت در دو سال گذشته با بازداشت فعالان حقوق، دانشگاهیان و خبرنگاران تشدید شده. حدود سه هفته قبل از کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل، پارلمان اروپا هم با استناد به «نقض مداوم حقوق بشر آذربایجان» نگرانی خود را این موضوع اعلام کرده بود.
- برنامه‌های نفت و گاز: جمهوری آذربایجان یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت و گاز در منطقه است و برنامه‌هایی برای افزایش تولید و صادرات این منابع دارد. این سیاست‌ها با اهداف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات اقلیمی در تضاد است. فعالان محیط زیست معتقدند که میزبانی کاپ ۲۹ توسط کشوری که به شدت به سوخت‌های فسیلی وابسته است، نشان‌دهنده نادیده‌گرفتن عدالت اقلیمی است.
چرا کاپ ۲۹ به‌عنوان یکی از ضعیف‌ترین کنفرانس‌ها ارزیابی شد؟
کاپ ۲۹ علی‌رغم اهمیت موضوعات مطرح‌شده و چالش‌های اقلیمی جهانی، به‌دلیل ساختاری ضعیف و ناکامی در دستیابی به نتایج قاطع، انتظارات را برآورده نکرد. این کنفرانس، که باید محلی برای تصمیم‌گیری‌های جسورانه و همبستگی بین‌المللی می‌بود، به صحنه‌ای برای اختلافات میان کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تبدیل شد.
چالش‌های مدیریتی، انتخاب میزبان بحث‌برانگیز، و نفوذ منافع اقتصادی کوتاه‌مدت بر سیاست‌گذاری‌های بلندمدت اقلیمی، تصویر کلی این اجلاس را مخدوش کرد. تصمیمات مالی و مکانیزم‌های بازار کربن به‌جای کاهش واقعی انتشار گازهای گلخانه‌ای، به ابزارهایی برای کاهش تعهدات کشورهای صنعتی تبدیل شدند و شکاف بی‌عدالتی اقلیمی را عمیق‌تر کردند.
کاپ ۲۹ نتوانست به تعهدات اقلیمی جدیدی دست یابد، همچنین به‌عنوان نشانه‌ای از ضعف در نظام بین‌المللی مقابله با بحران اقلیمی شناخته شد. این کنفرانس نشان داد که برای مقابله با تغییرات اقلیمی، تنها تدوین قوانین و وعده‌های مالی کافی نیست، بلکه نیاز به شفافیت، اراده سیاسی واقعی، و مشارکت گسترده و عادلانه همه بازیگران وجود دارد.
نظرها
نظری وجود ندارد.