منتقدان برجامیِ بایدن در آمریکا: باید بر فشارها بر ایران افزود

شماری از چهره‌های جناح راست دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان که شامل حامیان رئیس‌جمهوری ایالات متحده نیز پیشین می‌شوند، زبان به انتقاد از استراتژی دولت جو بایدن در قبال جمهوری اسلامی گشوده اند.

۲۹ نوامبر / ۸ آذر قرار است ششمین دور مذاکرات هسته‌ای برای احیای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) آغاز شود. در آستانه دور جدید، قدرت‌های اروپایی به ایران اخطار داده‌اند که بیش از این از محدوده‌های برجام تخطی نکند. آنها در ضمن در بیانیه مشترک با جو بایدن تلاش کرده‌اند یکی از خواسته‌های تهران را به نحوی فراهم آورند: دادن تضمین در این باره که دولت آمریکا بار دیگر یکجانبه از توافق خارج نشود.

در بیانیه مشترک بایدن و رهبران سه امضاکننده اروپایی برجام، بریتانیا و آلمان و فرانسه، آمده است:

هرچند جمهوری اسلامی بیشتر از جانب دولت جمهوری‌خواه احتمالی بعدی برای خروج از توافق همچون ترامپ در مه ۲۰۱۸ احساس خطر می‌کند، جو بایدن نمی‌تواند چنین تضمینی دهد. برجام یک پیمان امضاشده و تأییدشده در سنای آمریکا نیست.

با وجود این، تنش‌ها بین دو کشور در هفته‌های اخیر پس از مواجهه دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس و نیز پرواز بمب‌افکن‌ B-1B آمریکایی همراه با هواپیماهایی از اسرائیل، مصر، عربستان سعودی و بحرین بر فراز تنگه هرمز افزایش یافت. پرواز بمب‌افکن آمریکایی پس از آن صورت می‌گرفت که به نوشته واشنگتن پست، ایران نخستین حمله بزرگ خود علیه سربازان آمریکایی در سوریه را با پهپاد انجام داده بود. حمله‌ای که تلفات انسانی دربر نداشت اما خسارت زیادی برجای گذاشت. سقوط افغانستان نیز منتقدان سیاست خارجه بایدن را تقویت کرده است.

از سوی دیگر، افزایش تنش‌ها بین اسرائیل و ایران نیز حامیان دولت اسرائیل در واشنگتن را به اعمال فشار بیشتر بر دولت بایدن برانگیخته. اسرائیل به حمله‌های هوایی علیه هدف‌های مرتبط با ایران در سوریه ادامه می‌دهد و به گزارش جروزالم پست، ایران نیز تجهیزات پدافند پیشرفته برای به چالش کشیدن اسرائیل به آنجا ارسال کرده است. اسرائیل نگران است آمریکا به توافقی «بدتر» از برجام با ایران رضایت دهد و از همین روی، نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل تصمیم گرفته است برای نشان دادن مخالفت خود با احیای برجام، به رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران وقت ملاقات ندهد.

لارنس جی هاس، مشاور ال گور معاون اول بیل کلینتون، رئیس جمهوری اسبق دموکرات، و کارشناس امور ایران که اکنون پژوهشگر ارشد شورای سیاست خارجه آمریکا است، در ستونی برای وب‌سایت «هیل» درباره این موقعیت می‌نویسد که دولت بایدن باید کاری کند که ایران فشار ضروری برای تغییر مسیر را احساس کند:

بردلی باومن و رایان بروبست، دو جمهوری‌خواه از اندیشکده محافظه‌کار «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» نیز به افزایش فشار نظامی بر ایران باور دارند. آنها در ستونی برای «دفنس نیوز» از ضرورت گسترش مانورهای نظامی مشترک بین اسرائیل، دولت‌های عربی و آمریکا سخن می‌گویند.

باومن و بروبست مقاله خود را با مانور نظامی کنونی اسرائیل، امارات متحده عربی، بحرین و ایالات متحده در دریای سرخ آغاز می‌کنند که برای مقابله با ایران و جلوگیری از ارسال سلاح به شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی برنامه‌ریزی شده است. این نخستین باری است که امارات و بحرین در مانور نظامی مشترکی با اسرائیل حاضر شده اند.

آنان می‌نویسند که ایالات متحده و اسرائیل باید به ریاض بقبولانند که در مانورهای بعدی مشارکت داشته باشد. آنان همچنین خواهان دعوت مصر و امارات و بحرین به مانور دریایی سالانه «نوبل دینا»ی اسرائیل بعدی هستند که سال جاری با حضور قبرس و فرانسه و یونان برگزار شد. آنان به امارات نیز توصیه کرده‌اند تا اسرائیل را به مانورهای بعدی مشترک ابوظبی و واشنگتن دعوت کند.

به باور این دو، گسترش مانورهای نظامی مشترک آمادگی در برابر خطر احتمالی ایران را افزایش می‌دهد و جلوی ارسال سلاح به گروه‌های نیابتی این کشور را می‌گیرد.

دو عضو دیگر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها که به داشتن موضعی جنگ‌طلب مشهور است، ژاکوب ناگل و مارک دوبُویتز، در ستونی برای «نیوزویک» از مذاکرات برجام انتقاد کرده اند. آنان می‌نویسند:

توافق کمتر در برابر کمتر را دنیس راس، دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی در دولت‌های کلینتون، بوش و اوباما در ستونی برای روزنامه «واشنگتن‌پست» به دولت بایدن توصیه کرده بود: اینکه پیش از بازگشت جمهوری اسلامی به برجام، تمام تحریم‌ها را لغو نکند یا اساساً به برجام نپیوندد، و طرح یک توافق «کمتر در برابر کمتر» را پیش ببرد.

راس این پیشنهاد را با مثالی چنین صورت‌بندی کرده بود: مثلاً اگر ایران غنی‌سازی با غلظت بالا را متوقف کند، ذخیره اورانیوم غنی‌سازی‌شده را کاهش دهد و سانتریفیوژهای پیشرفته‌اش را از مدار خارج کند، آمریکا به ایران اجازه دسترسی به حساب‌های مسدودشده‌اش در خارج را خواهد داد.

به گفته راس، چنین طرحی باعث افزایش زمان ضروری برای ایران جهت رسیدن به بمب اتم و کاهش خطرناک‌بودن برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد و در عین حال، رژیم تحریم‌ها را به صورت کلی حفظ خواهد کرد و برای رسیدن به توافقی بلندمدت‌تر زمان خواهد خرید.

اما ناگل و دوبُویتز تذکر می‌دهند که اسرائیل و تقریباً تمام حزب جمهوری‌خواه با بازگشت به توافق مخالفند و در نقد توافق "کمتر در برابر کمتر" می‌نویسند:

آنان می‌گویند بایدن باید سه محدودیت بر عنصرهای مهم برنامه هسته‌ای ایران بگذارد که به ادعای آنها تسلیحاتی است هرچند تهران آن را تکذیب می‌کند. این سه محدودیت به باور آنها باید بر تولید مواد شکافت‌پذیر، تسلیحاتی کردن برنامه و ساخت ابزار حمل سلاح باشد و همزمان فشار اقتصادی حداکثری به پشتوانه یک تهدید نظامی معتبر آنها را همراهی کند. و اخطار می‌دهند که اسرائیل کشوری است که بالاخره هزینه نهایی برنامه هسته‌ای ایران را خواهد داد.

همین آخر هفته گذشته ۷۵۰ حامی حزب جمهوری‌خواه عضو «ائتلاف یهودی جمهوری‌خواهان» در لاس وگاس گرد هم آمدند تا سخنان نامزدهای احتمالی ریاست‌جمهوری آینده را بشنوند. یک مسأله بارز بود: انتقاد از بایدن بر سر به گفته آنها ضعف نشان دادن در برابر ایران و همچنین تضعیف روابط با اسرائیل. دونالد ترامپ در پیامی پیشاپیش ضبط‌شده در این نشست از «ضعف غیرقابل در برابر ایران» انتقاد کرد و مایک پنس، معاون اول او در دولت پیشین هم با اشاره به تمایل دولت بایدن برای احیای برجام، آن را «پشت کردن به اسرائیل» خواند.

با وجود این، گزارش‌هایی از تمایل اسرائیل برای امضای توافق هم مخابره می‌شود. بر اساس گزارش رسانه‌های اسراییلی، رهبران نظامی اسرائیل بر این باور بودند که اسرائیل نباید ترامپ را به سمت خروج از برجام سوق دهد. با وجود این، نتانیاهو توانست ترامپ را به خروج از توافق ترغیب کند. حالا اجماع جدیدی در اسرائیل وجود دارد: استراتژی نتانیاهو شکست خورده است.

راویو دروکر، روزنامه‌نگار اسرائیلی در روزنامه متمایل به چپ «هاآرتص» بیش از یک ماه پیش با اشاره به حمایت رهبران اسرائیل از رویه نخست‌وزیر وقت و خروج ترامپ از برجام نوشته بود: «دیدن اینکه چگونه افراد معدودی جرأت متفاوت اندیشیدن داشتند، افسرده‌کننده است. مقام‌های دفاعی به طرز قابل فهمی سکوت پیشه کردند، با اینکه اغلب باور داشتند اسرائیل نباید ترامپ را به سمت خروج از توافق سوق دهد، زیرا توافق را در میان گزینه‌های موجود از همه کمتر بد می‌دانستند...»

دروکر در ستون جدیدی برای هاآرتص بار دیگر به این ماجرا پرداخته است و این بار آن را با استراتژی آینده اسرائیل در قبال ایران چنین به پایان می‌رساند: