جشنواره فیلم ونیز و «سینمای اورژانس» ایران

جشنواره فیلم ونیز چهارشنبه ۳۰ اوت/ ۸ شهریور آغاز به کار کرد. در بخش «روزهای مولفین» این جشنواره معتبر سینمایی فیلم «خورشید طلوع خواهد کرد» ساخته آیت نجفی به نمایش درآمد.

 در این فیلم یک گروه تئاتر در تهران در حال تمرین نمایش «مجمع زنان»، کمدی نوشته آریستوفان است که ژینا «مهسا» امینی به قتل می‌رسد. در فیلم، هنگامی که گروه سرگرم تمرین صحنه حمله به آکروپلیس است، یگان ضد شورش در مقابله با معترضان، سالن نمایش را محاصره می‌کند. آنچه که روی صحنه اتفاق می‌افتد با رویدادهای خیابان یکی می‌شود.

با محمد حقیقت، سینماگر و منتقد فیلم و از چهره‌هایی که سهم مهمی در معرفی سینمای ایران به جشنواره‌های معتبر جهانی به ویژه جشنواره فیلم کن ایفا می‌کند درباره این فیلم و سایر فیلم‌های ایرانی حاضر در ونیز گفت‌وگو کردیم. این گفت‌وگو را می‌شنوید:

جریان سانسورگریز سینمای ایران

محمد حقیقت جریان تازه‌ای را در سینمای ایران شناسایی کرده که آن را «سینمای اورژانس» می‌نامد، در این معنا که سینماگر در پی بازیگر مشهور و تهیه‌کننده نیست، و سعی ندارد با سانسور و خودسانسوری از وزارت ارشاد اسلامی مجوز ساخت و پروانه نمایش دریافت کند. او یک سوژه مهم اجتماعی را شناسایی می‌کند و فیلم‌اش را فارغ از این موانع می‌سازد و آنگاه منتظر اتفاق‌های بعدی می‌ماند.

به گفته محمد حقیقت فیلم «خورشید طلوع خواهد کرد» آیت نجفی به این عرصه تعلق دارد. به باور حقیقت «منطقه بحرانی» ساخته علی احمدزاده که برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره لوکارنو شد نیز یک نمونه دیگر از «سینمای اورژانس» است. «آیه‌های زمینی» ساخته علی عسگری و علیرضا حاتمی نیز که در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و بیانگر رویارویی شهروندان ایرانی با یک حاکمیت تمامیت‌خواه است از نمونه‌های دیگر «سینمای اورژانس» به شمار می‌آید.

بلاتکلیفی سینماگران ایرانی

محمد حقیقت می‌گوید در شرایط کنونی که حاکمیت فشارها را افزایش داده، سیاست‌های دولت در زمینه سینما نامعلوم است و سینماگران در مجموع در بلاتکلیفی به سر می‌برند، نمی‌توان انتظار داشت که فیلم‌هایی مانند آثار اصغر فرهادی در ایران پدید آید و به جشنواره‌های سینمایی معتبر جهان عرضه شود. به گفته حقیقت فیلم‌سازان جوان که در حال رشد و تعالی‌اند، خود را مدیون کسی نمی‌‌دانند و کار خودشان را می‌کنند و در تلاش‌اند که آثارشان را به دور از سانسور در جشنواره‌های بین‌المللی عرضه کنند. فیلم «تایتانیک، نسخه مناسب برای خانواده‌های ایرانی» ساخته فرنوش صمدی که در جشنواره فیلم تورنتو به نمایش درمی‌آید، یک نمونه موفق دیگر است.

حقیقت یادآوری می‌کند که در اثر همین بلاتکلیفی‌ها فروش فیلم‌ها در ایران سقوط کرده است.

به گفته محمد حقیقت بازتاب گسترده قتل حکومتی ژینا – مهسا- امینی و حمایت گسترده سینماگران و بازیگران سرشناس جهان از معترضان ایرانی و فعالیت‌های سینماگران مخالف حکومت، همزمان با گسترش نارضایتی‌ها حتی در بین برخی سینماگران مانند سعید روستایی زمینه‌ساز پیدایش جریان تازه سینمای سانسورگریز و نمود آن در جشنواره‌های جهانی مانند ونیز شده است.

علاوه بر «خورشید طلوع می‌کند» آیت نجفی، فیلم «تاتامی» ساخته گای ناتیو و با نقش‌آفرینی زر امیر ابراهیمی در سالن سالا دارسنا در جشنواره فیلم ونیز به نمایش درمی‌آید.

گای ناتیو کارگردان اسرائیلی در آمریکا زندگی می‌کند. «پوست» (۲۰۱۸) از ساخته‌های او یک اسکار برای بهترین فیلم کوتاه در نود و یکمین دوره این جشنواره را دریافت کرده ‌است. ناتیو در «ناتامی» داستان یک جودوکار ایرانی را روایت می‌‌کند که در جریان مسابقه‌های قهرمانی جهان از سوی جمهوری اسلامی برای انصراف از مسابقه با همتای اسرائیلی خود تحت فشار قرار می‌گیرد اما به جای آنکه از رقابت‌ها کناره‌گیری کند به تصمیمی دیگر می‌رسد.

ونیز ۸۰

 در هشتادمین دوره جشنواره فیلم ونیز چهره‌هایی مانند «لوک بسون»، «بردلی کوپر»، «سوفیا کاپولا»، «دوید فینچر»، «مایکل فرانکو» و «مایکل مان» در بخش مسابقه اصلی برای کسب جایزه شیر طلایی بهترین فیلم و دیگر جوایز اصلی رقابت می‌کنند.

امسال در بخش غیررقابتی نیز آثار فیلمسازان سرشناسی از «وودی آلن» و «وس اندرسون» تا «ویلیام فردکین»، «رومن پولانسکی» و «ریچارد لینکلیتر» به نمایش گذاشته می‌شود.

طبق اعلام پیشین درام ضدجنگ «فرمانده» ساخته «ادواردو دی آنجلیس» با بازی «پیر فراتنچسکو فاوینو» به عنوان یکی از فیلم‌های بخش مسابقه اصلی، فیلم افتتاحیه ونیز خواهد بود و فیلم اسپانیایی «انجمن برف» ساخته «خوان آنتونیو بایونا» هم فیلم اختتامیه هشتادمین دوره ونیز خواهد بود.

هشتادمین جشنواره فیلم‌ ونیز از ۳۰ اوت تا ۹ سپتامبر (۸ تا ۱۸ شهریور) در ایتالیا برگزار خواهد شد و طبق اعلام پیشین «دیمین شزل» کارگردان فیلم «لا لا لند» ریاست هیات داوران بخش مسابقه اصلی ونیز ۲۰۲۳ را بر عهده خواهد داشت.

هشتادمین جشنواره فیلم‌ ونیز از ۳۰ اوت تا ۹ سپتامبر (۸ تا ۱۸ شهریور) در ایتالیا برگزار می‌شود.