مانور علیه سرهای بی‌روسری در خیابان و متروهای تهران و موج دستگیری فعالان مدنی

در دو هفته گذشته شهروندان در شبکه‌های اجتماعی از استقرار مردان لباس شخصی با حمایت فراجا و ماموران زن تحت نام «سفیران هدایت»‌، در مرکز شهر تهران خبر دادند.

جمع مشاهدات منتشرشده از پایتخت نشان از این دارد که در روزهای گذشته این ماموران با خشونت کلامی و در مواردی خشونت فیزیکی و آزار جنسی زنان «بی‌حجاب»‌ در چهارراه ولیعصر تهران، متروی تئاتر شهر و متروی انقلاب را با زور وادار به سرکردن حجاب کرده و در مواردی با ون‌های بزرگ با خود برده‌اند.

برخی از شهروندان تشدید برخوردها با زنان در شهرهای دیگر را هم گزارش کرده‌اند اما جزئيات آن‌ها مشخص نیست.

تصاویر منتشرشده از تهران نشان می‌دهد مردانی که مشخص نیست از چه نهادی هستند اما گزارش‌های تأییدنشده آن‌ها را از گروه‌های زیر مجموعه یا وابسته به سپاه پاسداران معرفی کرده‌اند، از صورت شهروندانی که وارد مترو می‌شوند فیلمبرداری می‌کنند. بسیاری از زنان گفته‌اند که ماموران لباس شخصی و فراجا با محاصره آن‌ها یا سد کردن راهشان از ورود آن‌ها به مترو جلوگیری کرده یا با متشنج‌کردن فضا و تهدید به دستگیری و فحاشی آن‌ها را مجبور به پوشیدن شال و روسری کرده‌اند.

دستگاه‌های حکومت ایران پس از اعتراضات سراسری با شعار «زن‌، زندگی، آزادی (ژن، ژیان، ئازادی)» لایحه‌ موسوم به حجاب و عفاف را تدوین و به‌شکل مقدماتی تصویب کردند. حکومت ایران از طریق این لایحه به چنین برخوردهایی وجه قانونی بخشیده‌ است.

اما در شرایطی که هنوز لایحه به تأیید نهایی برای اجرا نرسیده، به نظر می‌رسد گروه‌های فراقانونی بدون هیچ مشکلی حمله به زنان «بی‌حجاب» را که قبلاً به گشت ارشاد سپرده شده بود، تحت عناوین دیگر از سر گرفته‌اند؛ مانوری که در یکسال و چندماه گذشته از قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی، جزئيات آن بارها در اظهارنظرها و تهدیدهای مقام‌های ارشد و پایین‌رتبه جمهوری اسلامی تکرار شده است: محروم‌کردن زنان بدون حجاب از خدمات اجتماعی مانند استفاده از وسایل نقلیه عمومی، دستگیری و اخذ تعهد، تشکیل پرونده قضایی برای آن‌ها و صدور احکامی مانند جریمه نقدی.

برخی از شاهدان عینی در تهران گفته اند که ماموران در چهارراه ولیعصر تعدادی از دختران و زنان «بی‌حجاب» را ربوده و پایگاه‌های «گشت امنیت» منتقل کرده‌اند. شواهد دیگر نیز نشان از تمرکز این برخوردها بر مرکز شهر تهران دارد، جایی که بیشترین قشری که از این منطقه تردد می‌کنند را زنان کارمند و دانشجو تشکیل می‌دهند.

ارعاب و تهدید زنانی که پس از قتل ژینا امینی در بازداشت گشت‌ارشاد حجاب سر را کنار گذاشته‌اند در حالی دست‌کم در تهران تشدید شده که خودداری تاکسی‌های اینترنتی از ارائه خدمات به این زنان، توقیف خودروها به بهانه عدم رعایت حجاب بدون ارائه هیچ مدرکی و پلمپ واحدهای صنفی به خاطر ارائه خدمات به زنان «بی‌حجاب» همچنان ادامه دارد.

همه این موارد به تبعیض‌های دامنه‌دار جنسیتی در جامعه، تحمیل فرسایش روانی به زنان به صرف حضور در خیابان و مکان‌های عمومی، فشارهای موجود بر زنان در خلوتِ خانه و بالابردن هزینه حضور اجتماعی زنان دامن می‌زند. برای نمونه برخی از زنانی که پیامک حجاب دریافت کرده‌اند و خودروی آن‌ها توقیف‌شده گفته‌اند که همسرشان آن‌ها را از رانندگی منع کرده است.

در میانه بحران‌های اقتصادی و معیشتی در ایران برخورد با زنان «بی‌حجاب» در جدیدی را برای صرف بودجه‌های نظامی/انتظامی و در عین‌حال کسب درآمد از جریمه‌های ناشی از پلمپ واحدهای صنفی، توقیف خودروها و احکام قضایی علیه زنان گشوده است.

این امر با جریمه‌های مستقیم مالی، فشارهای روانی منجر به مختل‌شدن فعالیت حرفه‌ای و اقتصادی و یا در نهایت ترک کار و خانه‌نشینی، به فقر اقتصادی زنان دامن خواهد زد. از ابتدای اعمال حجاب اجباری، سرکوب زنان معترض و پس از آن به‌راه انداختن گشت‌های «امنیت اخلاقی»، حجاب‌بان‌ها و اکنون «سفیران هدایت»، هرگز سلامت روان زنان و تبعات اجبار حجاب و مجازات‌های این اجبار برای مردان اسلام‌گرای قانون‌گذار و مجری قانون در ایران مطرح نبوده است.

دستگیری زنان فعال در رشت: اسامی برخی از آن‌ها نامشخص است

در هفته گذشته علاوه بر تشدید فشارهای موجود برای کنترل «بی‌حجابی»، ماموران امنیتی جمهوری اسلامی در رشت بیش از ده زن را بازداشت کردند. بنابر گزارش رسانه بیدارزنی و برخی از فعالان در شبکه‌های اجتماعی، از این زنان که از طیف‌های مختلف فعالان مدنی در رشت هستند هویت نینا گلستانی، رزیتا رجایی، آناهیتا حجازی، نگین عدالت‌خواه، نسیم طواف زاده و هلاله ناطق مشخص شده است.

این دومین موج دستگیری و پرونده‌سازی برای زنان فعال استان گیلان در ماه‌های اخیر است. طبق گزارش‌ها اطلاعات سپاه پاسداران این زنان را بازداشت کرده است.

نینا گلستانی داستان نویس، رزیتا رجایی داستان نویس، نسیم طواف‌زاده مدیر مسئول «مرور» و مدیر موسسه «سبزکاران بالان» که به‌ویژه در زمینه پسماندها فعالیت می‌کند، هلاله ناطق فعال محیط زیست و خبرنگار و نگین عدالت‌خواه، فعال حامی حیوانات آسیب‌دیده روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه هفته جاری با تودیع قرار وثیقه از زندان لاکان رشت آزاد شدند. بر مبنای آخرین گزارش‌ها آناهیتا حجازی، مدیر خانه امن آنا برای حمایت از حیوانات آسیب‌دیده اما همچنان در بازداشت است.

سایت خبری مرور اتهام‌های دستگاه امنیتی به هلاله ناطق و نسیم طواف‌زاده را «اقدام علیه امنیت ملی» عنوان کرده است.