آخرین تحولات اسرائیل-فلسطین: عدم توافق آتش‌بس، بحران غذایی و بهداشتی، و ادامه حملات به کرانه باختری

حملات چندجانبه اسرائیل به غزه و حملات هوایی به کرانه باختری همچنان ادامه دارد و مذاکرات بر سر توافق آتش‌بس بی‌نتیجه باقی مانده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل یکی از پیش‌شرط‌های دستیابی به توافق آتش‌بس را در حضور دائمی نیروهای امنیتی و نظامی اسرائیل در گذرگاه فیلادلفی اعلام کرده است. این درحالی است که بنابر توافق‌نامه صلح ۱۹۷۹ میان مصر و اسرائیل، حضور نیروهای اسرائیل در آنجا ممنوع است. همزمان، روز اول از دور دوم واکسیناسیون فلج اطفال در جنوب غزه از امروز جمعه ۶ اوت آغاز می‌شود.

بحران انسانی در غزه: بهداشت و غذا

استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل روز جمعه گفت بیش از یک میلیون نفر در مناطق مرکزی و جنوبی غزه در ماه گذشته هیچ سهمیه غذایی دریافت نکرده‌اند و افزود که «وضعیت انسانی در غزه ورای فاجعه است».

بنا به گزارش امروز دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد، «نهادهای امدادی به دلیل کمبود منابع غذایی کافی، برای دومین ماه متوالی قادر به تأمین نیازهای غذایی نیستند و تنها می‌توانند یک بسته غذایی به خانواده‌های مناطق مرکزی و جنوبی غزه ارائه دهند».

سازمان ملل ادامه درگیری‌ها، ناامنی، آسیب‌دیدگی جاده‌ها، فروپاشی نظم و قانون، و محدودیت‌های دسترسی اعمال‌شده از سوی اسرائیل را از جمله دلایلی قلمداد کرده که منجر به بحران غذایی و کمبود کالاهای اساسی شده است. این شرایط خطر فساد و آلودگی مواد غذایی باقی‌مانده را به دلیل دمای بالا افزایش داده است.

آژانس سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی نیز روز جمعه در شبکه اجتماعی اکس گفت: «امروز ما به واکسینه کردن هرچه بیشتر کودکان ادامه خواهیم داد». وزارت بهداشت غزه روز گذشته اعلام کرده بود که ارتش اسرائیل از هماهنگی ورود تیم‌های پزشکی مرتبط با کمپین اضطراری واکسیناسیون فلج اطفال به برخی مناطق جنوبی غزه خودداری می‌کند.

مرحله اول کمپین واکسیناسیون با موفقیت در مرکز غزه به پایان رسید و بیش از ۱۸۷ هزار کودک زیر ۱۰ سال واکسن دریافت کردند. تخمین زده می‌شود در مرحله دوم این کارزار که از امروز آغاز می‌شود، حدود ۳۴۰ هزار کودک در جنوب غزه واکسینه خواهند شد.

عدم توافق آتش بس و گذرگاه فیلادلفی

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به صراحت گفته با عقب‌نشینی از گذرگاه فیلادلفی، که در مرز میان غزه و اسرائیل قرار دارد، مخالف است. شرط دیگر اسرائیل، تبعید زندانیان آزادشده حماس به جایی بیرون از فلسطین است. یکشنبه هفته گذشته یکم اوت، در اعتراض به تعلل در دستیابی به توافق آتش‌بس و در پی کشته‌شدن شش گروگان اسرائیلی، نیم میلیون نفر در اسرائیل به خیابان‌ها آمدند و فردای آن روز دست به اعتصاب سراسری زدند. این اعتصاب با فشار دولت اسرائیل بر دادگاه کار و صدور حکم برای خاتمه‌بخشیدن به اعتصاب بی‌نتیجه ماند. مردم اسرائیل نتانیاهو را متهم می‌کنند که او ماندن در این گذرگاه را به جان «گروگان‌های اسرائیلی» ترجیح می‌دهد. حماس نیز نخست‌وزیر اسرائیل را متهم به جلوگیری از توافق آتش‌بس با عدم عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از مرز غزه با مصر کرده است.

گذرگاه فیلادلفی که به‌اشتباه در رسانه‌های جمهوری اسلامی عموماً «فیلادلفیا» جا افتاده، نوار باریکی است که مرز بین غزه و مصر را در برمی‌گیرد و اصلی‌ترین گذرگاه برای رساندن کمک‌های بین‌المللی است. بنابر توافق‌نامه صلح ۱۹۷۹ میان مصر و اسرائیل، حضور نیروهای اسرائیل در آنجا ممنوع است. کنترل منطقه مرزی گذرگاه فیلادلفی بین غزه و مصر، به همراه گذرگاه مرزی رفح، برای قاهره به‌طور ویژه حساس است. منابع امنیتی مصر گفتند که این کشور آماده است تدابیر امنیتی بیشتری در این گذرگاه اتخاذ کند اما حضور نیروهای اسرائیلی در آنجا را رد می‌کند.

اسرائیل در ماه مه ۲۰۲۴ کنترل این گذرگاه استراتژیک را به دست گرفت و اعلام کرد که حماس از آن برای قاچاق سلاح و اقلام ممنوعه به داخل تونل‌هایش در غزه استفاده می‌کرد. پیشروی اسرائیل منجر به بسته‌شدن گذرگاه رفح شد که به طور چشمگیری میزان کمک‌های بشردوستانه به غزه را کاهش داد و ورود اقلام پزشکی و بهداشتی را متوقف ساخت. از آن زمان دولت مصر قادر نبوده نقش واسطه‌گری خود را در گذرگاه مرزی غزه که اکنون تحت کنترل مستقیم اسرائیل است ایفا کند. مصر ادعا کرده که تونل‌های مورد استفاده برای قاچاق به غزه بسته یا تخریب شده‌اند؛ و حضور فلسطینی‌ها در رفح باید بازگردانده شوند و منطقه حائل گذرگاه فیلادلفی طبق معاهده صلح ۱۹۷۹ بین مصر و اسرائیل تضمین شده است.

ترکیه و عربستان سعودی نیز گفته‌اند با این طرح مخالفند. پیش از این تشکیلات خودگردان فلسطینی در کرانه باختری هم که به عنوان بخشی از راهکار اسرائیل برای کنترل گذرگاه مرزی مطرح شده بود، با این طرح مخالفت کرده بود.

حملات اسرائیل به کرانه باختری

به گزارش خبرگزاری فلسطینی وفا، نیروهای اسرائیلی پس از یک «تجاوز خشونت‌آمیز» ۱۰ روزه، امروز جمعه ۱۶ شهریور / ۶ سپتامبر از شهر جنین، واقع در مناطق اشغال شده کرانه باختری، و اردوگاه پناهندگان آنجا عقب‌نشینی کردند. وزارت بهداشت فلسطین در بیانیه‌ای اعلام کرد که در این شهر و اردوگاه ۲۱ نفر کشته شدند. یک شاهد عینی نیز به رویترز گفته که نیروهای اسرائیلی خسارت‌های گسترده‌ای به زیرساخت‌ها وارد کرده‌اند.

وزارت امور خارجه فلسطین در بیانیه‌ای در فیسبوک، اسرائیل را به این متهم کرده که «تخریب و ویرانی‌های وحشیانه» خود را  از نوار غزه به کرانه باختری اشغالی منتقل کرده است. این بیانیه وضعیت شهرهای جنین، طولکرم و اردوگاه‌های پناهندگان آنجا را گواهی بر این مدعا ذکر کرده است.

بنا به گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد، نیروهای اسرائیلی همچنان از تاکتیک‌های مرگبار جنگی، از جمله حملات هوایی، در استان‌های جنین، طوباس و طولکرم استفاده می‌کنند. این اقدامات منجر به کشته و زخمی شدن فلسطینی‌ها و تخریب و آسیب به جاده‌ها، زیرساخت‌ها و شبکه حمل و نقل شده است. مراکز پزشکی تقریباً بیش از یک هفته است که در محاصره قرار دارند و محدودیت‌های شدیدی از سوی اسرائیل بر جابجایی آمبولانس‌ها و کارکنان پزشکی اعمال شده است.

حملات اخیر اسرائیل به کرانه باختری در طول جنگ چند ماهه اسرائیل و حماس در نوار غزه نادر بوده است. اسرائیل می‌گوید حملات به شمال کرانه باختری را که از شامگاه سه‌شنبه ۳۰ خرداد / ۲۰ اوت آغاز شد، با هدف پیش‌گیرانه و جلوگیری از حمله طرف مقابل انجام می‌دهد. فلسطینی‌ها این حملات را گسترش جنگ در غزه و تلاش برای تداوم حکومت نظامی چندین دهه اسرائیل بر این سرزمین می‌دانند.

از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، حداقل ۴۰ هزار و ۸۷۸ نفر در جنگ اسرائیل علیه غزه کشته و ۹۴ هزار و ۵۴۵ نفر مجروح شده‌اند.