تنش لفظی ایران و فرانسه؛ آیا ایران قدرت چانه‌زنی دارد؟
ایران به اظهارات اخیر مکرون درباره احتمال فعال کردن مکانیسم ماشه پاسخ داد. جمهوری اسلامی در آستانه به قدرت رسیدن ترامپ به ایجاد روابط بهتر با کشورهای اروپایی نیاز دارد. یک مانع بزرگ «گروگان‌گیری شهروندان فرانسوی» از سوی ایران است.
گروه سیاست
پرچم‌های ایران و فرانسه/ عکس از شاتراستاک
با نزدیک شدن به آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا، نگرانی ایران از بر هم خوردن کامل برجام و بازگشت تحریم‌های فلج‌کننده بیشتر شده است. دل ایران به تداوم حضور کشورهای اروپایی در توافق برجام گرم است اما اظهارات اخیر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه درباره احتمال فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌ها اصلاً دلگرم‌کننده نیست.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه امروز اتهام‌های مکرون علیه ایران را «بی‌اساس، متناقض و فرافکنانه» توصیف کرد. او با متهم کردن متقابل فرانسه به «سر باز زدن از تعهدات برجامی» گفت که این کشور در صلح و ثبات در منطقه رویکردی «غیرسازنده» دارد.
امانوئل مکرون دو روز پیش گفته بود که برنامه هسته‌ای ایران به نقطه بی‌بازگشت نزدیک شده است و بر این اساس کشورهای اروپایی عضو برجام باید به گزینه تحریم دوباره ایران فکر کنند.
اشاره مکرون به «مکانیسم ماشه» یا بازگشت فوری همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بود. بر اساس مکانیسم ماشه، اگر ایران از تعهدات برجامی تخطی کند همه تحریم‌های سازمان ملل به صورت خودکار بازمی‌گردد بدون آنکه اعضای شورای امنیت در این خصوص حق وتو داشته باشند.
کمتر از دو هفته مانده به شروع رسمی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، اظهارات رئیس‌جمهوری فرانسه به عنوان یکی از سه کشور اروپایی عضو برجام می‌تواند نشان از رسیدن ایران به نقطه بی‌بازگشت در تنش‌های بین‌المللی باشد.
مکرون در کنفرانس سالانه با حضور سفیران این کشور گفت که دونالد ترامپ «می‌داند در فرانسه یک متحد قوی دارد». بنا بر گزارش‌ها برنامه دونالد ترامپ در قبال ایران این است که به سرعت به کارزار فشار حداکثری برگردد. وبسایت اکسیوس به نقل از چند مشاور ترامپ گزارش داد که احتمال استفاده از گزینه نظامی علیه ایران وجود دارد.
در پاسخ به امانوئل مکرون که ایران را «چالش راهبردی و امنیتی اصلی برای فرانسه، اروپایی‌ها، کل منطقه و فراتر از آن» خوانده بود، اسماعیل بقایی تأکید کرد که فرانسه باید در «رویکردهای غیرسازنده خود در قبال صلح و ثبات در منطقه غرب آسیا» تجدید نظر کند.
سخنگوی وزارت خارجه ایران ادعای رئیس‌جمهوری فرانسه درباره تسریع فعالیت‌های هسته‌ای ایران را رد کرد و گفت:
فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران در چارچوب قوانین بین‌المللی و تحت نظارت دقیق و مستمر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.
او در مقابل فرانسه را متهم کرد که «از انجام تعهدات برجامی سر باز زده» است.
وضعیت سه شهروند فرانسوی در ایران
یکی از موارد مهم مورد اختلاف ایران و فرانسه که به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی نیز می‌خواهد از آن به عنوان یک اهرم فشار استفاده کند، وضعیت سه شهروند فرانسوی است که در ایران زندانی هستند.
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه دیروز در حضور سفیران فرانسه گفت که شرایط بازداشت این سه شهروند در ایران به شکنجه نزدیک است:
وضعیت هم‌وطنان ما که در ایران گروگان گرفته شده‌اند اساساً غیرقابل قبول است؛ آنها چند سال است ناعادلانه و در شرایط نامناسب در بازداشت هستند که طبق قوانین بین‌الملل مصداق شکنجه است.
بارو گفت که «گروگان‌های ما باید آزاد شوند. آینده روابط دو کشور و لغو تحریم‌ها [علیه تهران] به این موضوع بستگی دارد».
سسیل کوهلر، معلم و فعال کارگری فرانسوی و شریک زندگی‌اش ژاک پاریس، دو تن از این زندانیان هستند که از اردیبهشت سال ۱۴۰۱ در بازداشتگاه وزارت اطلاعات در زندان اوین به سر می‌‌برند.
کوهلر، مسئول روابط بین‌الملل فدراسیون ملی کار آموزشی و فرهنگی است و ژاک پاریس یکی از اعضای آن است.
رسانه‌های حکومتی جمهوری اسلامی مهر ماه ۱۴۰۱ اعترافات اجباری کوهلر و پاریس را با عنوان «داستان یک مأموریت» منتشر کردند.
یک شهروند فرانسوی دیگر با نام کوچک «الیویه» نیز در ایران زندانی است.
وزیر امور خارجه فرانسه گفت:
من به مقامات ایران می‌گویم: گروگان‌های ما باید آزاد شوند. روابط دو طرفه ما و آینده تحریم‌ها به آن بستگی دارد.
منابع دیپلماتیک به رویترز گفته‌اند که هیچ پیشرفتی با ایران درباره بازداشت شهروندان فرانسوی رخ نداده و پاریس می‌خواهد اکنون به تهران نشان دهد که پبشرفت در سایر مذاکرات مستقیماً به این موضوع بستگی دارد.
موقعیت ضعیف ایران در مذاکرات
به نظر نمی‌رسد که ایران بدون حمایت کشورهای اروپایی آمادگی فشارهای حداکثری دولت ترامپ را داشته باشد؛ به خصوص بعد از سقوط دولت بشار الاسد و شکست‌های حزب‌الله در لبنان، قدرت نظامی ایران و به تبع آن قدرت چانه‌زنی‌اش تضعیف شده است.
اسماعیل بقایی در پاسخ به اتهام‌هایی که مکرون در رابطه با «حمایت ایران از روسیه علیه اوکراین» و «تلاش برای استقرار در آفریقا» مطرح کرده بود، قضیه حمایت کشورهای اروپایی از اسرائیل در جنگ غزه را پیش کشید.
بقایی اما همچنان با ملاحظات دیپلماتیک و با تأکید بر نقش ایران در «صلح و ثبات» اظهارات اخیرش را بیان کرد که می‌تواند نشان از تمایل بیش از پیش ایران به مذاکره و یافتن راه حل بر سر میز گفتگو باشد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران هفته گذشته در چین گفته بود که «سال ۲۰۲۵ سال مهمی در مورد مسئله هسته‌ای ایران خواهد بود». او تأکید کرده بود که ایران آماده گفت‌وگوست.
براساس قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل متحد که در رابطه با لغو تحریم‌های ایران در سال ۲۰۱۵ صادر شد، ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران لغو شده و امکان استفاده از مکانیسم ماشه به پایان می‌رسد. بدین ترتیب طرف‌های جمهوری اسلامی در توافق هسته‌ای محدودیت‌های خود علیه برنامه هسته‌ای تهران را لغو خواهند کرد.
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران دو روز پیش در مورد زمان برگزاری دور جدید گفت‌وگوها بین ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام گفته بود این گفت‌وگوها ۲۴ دی / ۱۳ ژانویه در ژنو برگزار می‌شود.
سفیران بریتانیا، آلمان و فرانسه در سازمان ملل ۱۶ آذر / ۶ دسامبر در نامه خود به شورای امنیت نوشته بودند که ایران باید روند توسعه برنامه هسته‌ای خود را کاهش دهد و فضای سیاسی مناسب برای پیشرفت مؤثر برای راه حلی از طریق مذاکره ایجاد کند.
نظرها
نظری وجود ندارد.