کشف گنجینه‌ای از تاریخ بشر: سکونت ۸۰ هزار ساله نئاندرتال‌ها در غار قمری لرستان
کاوش‌های اخیر در غار قمری خرم‌آباد لرستان منجر به کشف شواهدی از سکونت نئاندرتال‌ها شده است. این یافته‌ها نشان‌دهنده فعالیت‌های شکار و بقای نئاندرتال‌ها در این منطقه است. همچنین، کشف سفال‌هایی نشان می‌دهد که این غار به‌طور مداوم توسط جوامع انسانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این کشفیات غار قمری را به‌عنوان یک گنجینه باستان‌شناسی مطرح می‌کند که می‌تواند به درک بهتر تحولات فرهنگی و زیستی در غرب ایران کمک کند. ادامه کاوش‌ها ممکن است به کشف بقایای استخوانی نئاندرتال‌ها و دیگر شواهد ارزشمند منجر شود و افق‌های جدیدی در پژوهش‌های پارینه‌سنگی ایران و خاورمیانه بگشاید.
الاهه نجفی
غار قمری در خرم‌آباد
عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان، از انجام کاوش‌های جدید باستان‌شناسی در غار قمری خرم‌آباد خبر داده و اعلام کرده است: طی اکتشافات دو ماه اخیر، تیم باستان‌شناسی موفق به کشف آثار و بقایایی از سکونت انسان‌های نئاندرتال مربوط به ۸۰ هزار سال پیش در این غار تاریخی شده‌اند.
به گفته حسن‌پور، این آثار شامل تیغه‌های سنگی و بقایای استخوان حیواناتی مانند بز، گوسفند، گوزن و گورخر است. وی با اشاره به احتمال تعلق این آثار به انسان‌های نئاندرتال، افزود: این کشف نشان‌دهنده آن است که سابقه سکونت بشر در لرستان از ۶۰ هزار سال به ۸۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد.
همچنین، کشف سفال‌های نخودی منقوش و قرمزرنگ از دوره مس‌سنگی (بیش از ۵۵۰۰ سال پیش) نشان‌دهنده تداوم استفاده از غار توسط دامداران این دوره و پیشرفت فناوری سفال‌گری در آن زمان است.
تاریخچه و اهمیت کاوش‌های غار قمری
غار قمری که در مهرماه ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد، نخستین بار در سال ۱۳۴۴ توسط فرانک هُل، باستان‌شناس آمریکایی، مورد کاوش قرار گرفت. پس از آن، در سال ۱۳۹۰، بهروز بازگیر نیز در این مکان تحقیقاتی انجام داد. کاوش‌های اخیر زیر نظر فریدون بیگلری از موزه ملی ایران و سونیا شیدرنگ از دانشگاه شهید بهشتی انجام شده است.
یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این غار دوره‌ای فرهنگی کم‌نظیر از پارینه‌سنگی میانه تا دوره تاریخی را در خود جای داده است. کشفیات اخیر، غار قمری را به یک گنجینه باستان‌شناسی تبدیل کرده که می‌تواند به درک بهتر تحولات فرهنگی و زیستی در لرستان و غرب ایران کمک کند.
ادامه کاوش‌ها در این غار ممکن است به کشف بقایای استخوانی انسان‌های نئاندرتال و دیگر شواهد باستان‌شناسی از این دوره کم‌شناخته منجر شود و افق‌های تازه‌ای در پژوهش‌های پارینه‌سنگی ایران و خاورمیانه بگشاید.
این کشفیات نه‌تنها بر اهمیت غار قمری به‌عنوان یک سایت باستانی ارزشمند تأکید می‌کند، بلکه نقش لرستان را به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم تحقیقات باستان‌شناسی در ایران پررنگ‌تر می‌سازد.
سابقه سکونت نئاندرتال‌ها در ایران: یک نگاه کلی
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، به عنوان پلی بین آسیای مرکزی، قفقاز و خاورمیانه، نقش مهمی در مهاجرت و پراکنش انسان‌های اولیه، از جمله نئاندرتال‌ها، ایفا کرده است. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که ایران در دوره پارینه‌سنگی میانی (حدود ۳۰۰٬۰۰۰ تا ۴۰٬۰۰۰ سال پیش) محل سکونت گروه‌های مختلف انسان‌های باستانی، از جمله نئاندرتال‌ها بوده است. ابزارهای سنگی و بقایای فسیلی کشف‌شده در غارها و محوطه‌های باستانی ایران، گواهی بر این حضور هستند.
یکی از مهم‌ترین سایت‌های مربوط به نئاندرتال‌ها در ایران،غار قلعه‌کرد (Qaleh Bozi) در استان اصفهان است. در این غار، بقایای فسیلی نئاندرتال‌ها و ابزارهای سنگی مربوط به فرهنگ موستری (Mousterian) کشف شده‌اند. فرهنگ موستری، که با نئاندرتال‌ها مرتبط است، در ایران به‌ویژه در مناطق زاگرس و فلات مرکزی شناسایی شده است. ابزارهای سنگی این فرهنگ شامل سنگ‌های تراش‌خورده، سرنیزه‌ها و ابزارهای کوچک‌تر برای برش و خراش است. این ابزارها نشان‌دهنده مهارت‌های پیشرفته نئاندرتال‌ها در استفاده از منابع سنگی و تطبیق با محیط‌های مختلف است. شواهد نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها در ایران از این ابزارها برای شکار حیوانات بزرگ مانند گوزن، بز کوهی و حتی کرگدن استفاده می‌کردند.
در غار وزمه (Wezmeh Cave) در استان کرمانشاه نیز شواهدی از حضور انسان‌های پیش از تاریخ یافت شده است. اگرچه بقایای مستقیم نئاندرتال‌ها در این غار کشف نشده، اما ابزارهای سنگی و بقایای حیوانی مربوط به دوره پارینه‌سنگی میانی نشان‌دهنده فعالیت‌های انسانی در این منطقه است. این غار به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سایت‌های پارینه‌سنگی در ایران، اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی انسان‌های اولیه در این منطقه ارائه می‌دهد.
لرستان و شواهد پارینه‌سنگی
استان لرستان، به‌ویژه به دلیل کوهستانی بودن و وجود غارهای متعدد، یکی از مناطق کلیدی برای مطالعه دوره پارینه‌سنگی در ایران است. غارهایی مانند غار یافته (Yafteh Cave) و غار کلدر در این منطقه مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در این غارها، ابزارهای سنگی و بقایای حیوانی مربوط به دوره پارینه‌سنگی میانی و جدید کشف شده‌اند. اگرچه شواهد مستقیم از نئاندرتال‌ها در لرستان محدود است، اما وجود ابزارهای موستری نشان‌دهنده احتمال حضور آن‌ها در این منطقه است. لرستان به‌عنوان بخشی از زاگرس مرکزی، به دلیل منابع طبیعی غنی و شرایط مساعد محیطی، احتمالاً محل مناسبی برای زندگی نئاندرتال‌ها و دیگر گروه‌های انسان‌های اولیه بوده است.
تعامل نئاندرتال‌ها و انسان‌های مدرن
خاورمیانه، از جمله ایران، منطقه‌ای است که نئاندرتال‌ها و انسان‌های مدرن (Homo sapiens) احتمالاً برای هزاران سال در آن هم‌زیستی داشتند. شواهد ژنتیکی نشان می‌دهد که بین این دو گروه آمیزش‌هایی اتفاق افتاده است، چرا که درصد کمی از DNA نئاندرتال‌ها در ژنوم انسان‌های مدرن غیرآفریقایی یافت می‌شود. ایران به‌عنوان یکی از مسیرهای مهاجرت انسان‌های مدرن از آفریقا به اوراسیا، احتمالاً شاهد تعاملات فرهنگی و ژنتیکی بین این دو گروه بوده است.
با وجود شواهد موجود، تحقیقات باستان‌شناسی در ایران به‌ویژه در زمینه پارینه‌سنگی، هنوز در مراحل اولیه است. کمبود کاوش‌های سیستماتیک و حفاظت ناکافی از برخی سایت‌های باستانی، چالش‌هایی برای مطالعه دقیق‌تر این دوره هستند. با این حال، ایران به‌عنوان یکی از مناطق کلیدی در مطالعه تکامل انسان، پتانسیل زیادی برای کشف شواهد جدید درباره نئاندرتال‌ها و دیگر انسان‌های اولیه دارد.
سابقه سکونت نئاندرتال‌ها در خاورمیانه: یک نگاه کلی
خاورمیانه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق در مطالعه تکامل انسان، نقش کلیدی در مهاجرت و تعاملات نئاندرتال‌ها و انسان‌های مدرن ایفا کرده است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، به‌عنوان پلی بین آفریقا، اروپا و آسیا، محل تلاقی گروه‌های مختلف انسان‌های اولیه بوده است.
سایت‌های مهم خاورمیانه عبارت‌اند از:
۱. غار شانیدر (Shanidar Cave) در شمال عراق:
- این غار یکی از معروف‌ترین سایت‌های نئاندرتال‌هاست. بقایای چندین نئاندرتال در این غار کشف شده که نشان‌دهنده رفتارهای پیچیده‌ای مانند مراقبت از افراد بیمار و احتمالاً انجام مراسم تدفین است.
۲. غار کباره (Kebara Cave) و غار تبن (Tabun Cave) در اسرائیل:
- در این غارها بقایای اسکلت‌های نئاندرتال‌ها و ابزارهای سنگی مربوط به فرهنگ موستری کشف شده است. این یافته‌ها اطلاعات ارزشمندی درباره آناتومی و رفتار نئاندرتال‌ها ارائه می‌دهند.
۳. غار ددریه (Dederiyeh Cave) در سوریه:
- در این غار بقایای نئاندرتال‌ها و ابزارهای سنگی مربوط به آن‌ها کشف شده است.
اهمیت مطالعات مربوط به انسان‌های اولیه
داده‌ها درباره نئاندرتال‌ها و سکونت آن‌ها در یک اقلیم به درک بهتر تکامل انسان، رفتارهای اجتماعی و فرهنگی نئاندرتال‌ها، و تعاملات آن‌ها با انسان‌های مدرن کمک می‌کند. نئاندرتال‌ها به عنوان نزدیک‌ترین خویشاوندان منقرض‌شده انسان‌های مدرن، نقش کلیدی در مطالعه تاریخ تکامل بشر ایفا می‌کنند. بررسی اقلیم‌هایی که نئاندرتال‌ها در آن زندگی می‌کردند، به دانشمندان امکان می‌دهد تا نحوه تطبیق آن‌ها با تغییرات محیطی، استفاده از منابع طبیعی، و شیوه‌های شکار و بقا را تحلیل کنند. این اطلاعات نه‌تنها به بازسازی تاریخچه زیستی نئاندرتال‌ها کمک می‌کند، بلکه بینش‌هایی درباره چگونگی مهاجرت و پراکنش انسان‌های اولیه در مناطق مختلف جهان ارائه می‌دهد.
علاوه بر این آموزه‌های مربوط به سکونت نئاندرتال‌ها و دیگر انسان‌های اولیه می‌تواند به درک جامعه‌شناسی یک اقلیم کمک کند، زیرا این داده‌ها اطلاعات ارزشمندی درباره تعاملات اجتماعی، سازگاری با محیط، و شیوه‌های بقا در شرایط مختلف ارائه می‌دهند. برای مثال، مطالعه ابزارهای سنگی، بقایای استخوانی، و الگوهای سکونت نئاندرتال‌ها نشان می‌دهد که چگونه این جوامع با تغییرات اقلیمی و محیطی سازگار شده‌اند و چگونه منابع طبیعی را مدیریت می‌کردند. این یافته‌ها می‌تواند به درک بهتر جوامع انسانی امروزی کمک کند، به‌ویژه در مواجهه با چالش‌هایی مانند تغییرات آب‌وهوایی، کمبود منابع، و نیاز به توسعه پایدار. علاوه بر این، بررسی رفتارهای اجتماعی نئاندرتال‌ها، مانند مراقبت از افراد بیمار یا انجام مراسم تدفین، بینش‌هایی درباره ریشه‌های همکاری و همبستگی اجتماعی در جوامع انسانی ارائه می‌دهد. در نتیجه، این آموزه‌ها نه‌تنها به بازسازی تاریخچه زیستی انسان‌های اولیه کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به عنوان الگویی برای درک و بهبود تعاملات اجتماعی و محیطی در جوامع امروزی مورد استفاده قرار گیرد.
نظرها
نظری وجود ندارد.