عیسا بلوچستانی: به جست‌وجوی صحنه در جهانی بی‌مرز

 از حدود سال ۸۴-۸۵ وارد دنیای موسیقی شدم، ابتدا خوانندگی در کافه را با هم‌نوازی حمید سیف که گیتاریست خوبی هم بود بیشتر از روی تفنن شروع کردم. کم‌کم که کارمان گرفت، وارد مجالس عروسی و تالارها شدم و خوانندگی را پیشه کردم و به مرور با همان اندک درآمدی که دستم را می‌گرفت، خوانندگی شد شغل اصلی‌ام و در کنارش نوازندگی گیتار، آهنگسازی و ترانه‌سرایی را نیز پی گرفتم و شهر به شهر استان هرمزگان را رفتم.

همان‌طور که می‌دانید هرمزگان به اسپانیای کوچک معروف است. بچه که به دنیا می‌آید تا چشم باز می‌کند گیتار می‌خواهد. شهرهای دیگر این‌گونه نیست. دلیلش شاید دریا و آب و هوا باشد یا بندرِ آزاد بودن. همین‌ها موجب شده است که موسیقی در تاروپود مردم جنوب از بوشهر گرفته تا بندرعباس و سیستان و بلوچستان باشد. همین حال‌ و هوای جنوب را نسبت به شهرهای دیگر ایران متفاوت کرده است.

خواننده‌هایی در جنوب هستند که در سبک‌های مختلف با لهجه جنوبی آواز می‌خوانند و کارشان هم گرفته است. از گروه داماهی در بندرعباس گرفته تا خواننده‌ای مثل هیدو هدایتی در بوشهر و نوازندگان و موزیسین‌های دیگری مثل سعید شنبه‌زاده و محسن شریفیان که با ساز نی‌انبان جهانی شده‌اند. همه اینها جنوب را متمایز کرده است و به‌نوعی موسیقی در زندگی روزمره آنها جاری و ساری است و برای برخی مثل من، به صورت تمام‌وقت، موسیقی شده زندگی.

موسیقی در ایران را نمی‌توان شغل در نظر گرفت. هنرمند موسیقی در ایران معمولاً نه درآمد ثابتی دارد، نه سالنی با امکانات حرفه‌ای در اختیار اوست و نه اینکه مسیر مشخصی پیش پای اوست که بتواند پیشرفت کند. نه بیمه‌ای در کار است و نه حمایتی. سختگیری‌ها را هم که در نظر بگیریم هیچ جای تعجب ندارد که همیشه هشت‌ هنرمند گروی «نُه» او باشد.

می‌توانم بگویم موسیقی کارِ دل است، حالا اینکه شما از این کار، درآمدی هم کسب کنید، لزوما به معنای داشتن یک شغل حرفه‌ای نیست. چون درآمدتان به گونه‌ای نیست که شما را وادارد که بخشی از آن درآمد را خرجِ کارِ خلاقه‌تان کنید. از ترانه و آهنگ گرفته تا نوازنده و اجرا و موارد دیگر که هر کدام در مسیر حرفه‌‌ای شما، مانع ایجاد می‌کند. یعنی شما از همان زمانی که وارد کار موسیقی می‌شوید، بخش بزرگی از انرژی‌تان ردکردنِ این موانع است. به نظرتان چیزی می‌ماند برای کار خلاقه و حرفه‌ای؟

برای همین بسیاری از هنرمندان موسیقی در شهرستان‌ها وقتی تا حدودی معروف می‌شوند، به تهران می‌روند و مسیر دیگری را در پیش می‌گیرند. با اینکه من همسایه ناصر عبدالهی و رضا صادقی بودم، و با آنها دوست هم بودم، اما بندرعباس ماندم و کارم را ادامه دادم و به سبک و سیاق خودم رسیدم و هنوز هم در آن سبک هستم و خوشحالم که توانستم با لهجه جنوبیِ بندرعباسی، بخوانم و آهنگ‌های بسیاری منتشر کنم.

من در هر صحنه‌ای باشم کارم را انجام می‌دهم. وقتی نگاه حرفه‌ای داشته باشید، جا و مکان مهم نیست، مهم اجرای درست و دقیق و حرفه‌ای است. من هر جایی که فضا برایم میسر می‌شد کارم را می‌کردم، هنوز هم همینطور است. چه در کافه‌ها، تالارها و چه در خیابان‌های بندرعباس، که به صورت زنده موسیقی اجرا می‌کنم. هر فضا، دنیای خودش را دارد و تجربه‌ای ناب است، به شرطی که آن فضا را درک کنی و بفهمی.

حرفه‌ای کسی است که همه‌چیزش حرفه‌ای باشد، سبکِ زندگی‌اش حرفه‌ای باشد. حرفه‌ای این نیست که یک کارِ شما گُل کند و بعد اسم شما وردِ زبان‌ها بیفتد و بعدش با تکیه بر شهرت، یک نفر روی شما سرمایه‌گذاری کند و امکان کنسرت داشته باشید و سالن‌ها را پُر کنید.

آیا با این وضعیتی که ما در آن هستیم که سختگیری‌ها و محدودیت‌ها و سانسور و سرکوب و مافیای برگزاری کنسرت و اجاره سرسام‌آور سالن‌های موسیقی بیداد می‌کند، این امکان برای همه هست که بتوانند بالا بروند؟ قاعدتا نه. همین الان بسیار از نوازنده‌ها و خواننده‌های آکادمیک هستند، که امکان کنسرت ندارند. چون سرمایه‌گذار می‌گوید شما نمی‌توانید سالن را پر کنید. وقتی صداوسیما هم از همین‌ها حمایت می‌کند، تکلیفِ خواننده‌ها و نوازنده‌های فولک و سنتی و موسیقی‌های غیرپاپ و موزیسین‌های خیابانی و کافه‌ای مشخص است.

کمتر هنرمند غیر پاپی را می‌توان سراغ گرفت که حمایت شود. موسیقیِ من تنها در بندرعباس است که پذیرفته شده است. چرا؟ چون مسیر به گونه‌ای است که اجازه نمی‌دهد من و امثال من واردش شویم یا اگر وارد هم شویم، جوری مسیر را ناهموار می‌کنند که شما فقط درجا بزنید.در اقلیت‌ بودن و یا بهتر است بگویم دور بودن از جریان اصلی، همراه با زبان و گویش متفاوت، موجب می‌شود موسیقی شما محدود به اقلیم‌تان شود. درحالی‌که نباید چنین باشد. چون موسیقی، فراسوی کلمه است.