آبان ۹۸ در مریوان: خیابان‌های شهر بوی خون می‌داد

دو سال از اعتراض‌های سراسری آبان ۹۸ و سرکوب خشونت‌بار آنها گذشت. حکومت جمهوری اسلامی از همان ساعت‌های ابتدایی این اعتراض‌‌ها، پاسخ معترضان را با گلوله داد. فاجعه کشتار معترضان توسط نیروهای امنیتی‌‌ــنظامی در سایه قطع اینترنت رقم خورد.

با وجود گذشت دو سال از این اعتراض‌های سراسری، همچنان ابعاد این سرکوب خشونت‌بار مشخص نیست. این اعتراض‌ها در بیش از ۲۰۰ شهر کوچک و بزرگ ایران شکل گرفت و شهرهای کوچکی مانند ماهشهر، مریوان، جوانرود، شهریار، اسلامشهر و ملارد از جمله شهرهایی بودند که بیشترین تعداد جان‌باخته‌ها متعلق به آنهاست.

زمانه در دومین سالگرد اعتراض‌های سراسری آبان ۹۸ با دو شاهد عینی در شهر مریوان درباره اعتراض‌ها و جان باخته‌های این شهر گفت‌وگو کرده است. بعد از آبان ۹۸ شهر کوچک و مرزی مریوان واقع در استان کردستان یادآور تصاویری است که خون شهروندان بی‌دفاع کف آسفالت خیابان‌ها را پوشانده بود.

تصاویر و ویدیوهایی که در بحبوحه اعتراض‌های آبان ۹۸ از شهر مریوان منتشر شد حکایت از یک جنایت تمام‌عیار داشت: خیابان‌های مملو از خون، صدای ممتد گلوله‌های جنگی، تصاویر شهروندانی که در کف خیابان در خون غلطیده بودند، کودکان زخمی در بیمارستان و نام‌هایی که یکی پس از پس دیگری به عنوان کشته شده‌های اعتراض‌ها در این شهر شناسایی می‌شد.

شهر کوچک مریوان همواره یکی پایگاه‌های فرهنگی و اعتراض‌های مدنی-سیاسی بوده است. این شهر به فستیوال سالانه بین‌المللی تئاتر خیابانی، انجمن‌های مردم نهاد مختلف علی‌الخصوص در حوزه محیط‌زیست و دریاچه زریبار شناخته می‌شود. از این‌رو نگاه امنیتی حاکمیت بر این شهر طی ۴۳ حاکمیت جمهوری اسلامی چیره بوده است.

در شهر مریوان اعتراض‌ها به گرانی بنزین از همان روز جمعه ۲۴ آبان ۱۳۹۸ آغاز شد و به سرعت همانند دیگر مناطق شکل ضدحکومتی به خود گرفت. اما اعتراض‌ها در مریوان کاملا مسالمت‌آمیز بودند و معترضان صرفا با تجمع در خیابان و سردادن شعارهای مختلف نسبت به گرانی بنزین و شرایط جاری کشور اعتراض می‌کردند.

به گواه ویدیوهایی بسیاری که از شهر مریوان منتشر شده اعتراض شهروندان خشونت‌پرهیز بود.

اما همانند دیگر شهرها اعتراض‌ها در مریوان نیز توسط نیروهای امنیتی سریعا به خشونت کشیده شد و معترضان به گلوله بسته شدند.

به گفته یکی از منابع آگاهی که زمانه با آنها گفت‌وگو کرده، اعتراض‌ها دست‌کم تا روز چهارشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۸ ادامه داشت و نیروهای امنیتی در این روز نیز به سمت معترضان تیراندازی کردند و صدای شلیک گلوله در سطح شهر شنیده می‌شد.

در مریوان مرکز شهر یعنی چهارراه شبرنگ و خیابان‌های جمهوری، بلوار بعثت، مولوی و هلال احمر اصلی‌ترین کانون اعتراض‌ها و درگیری‌ها بود. میدان جهاد و خیابان‌های اطراف آن و همچنین کوره موسوی دیگر مناطقی اصلی در شهر مریوان بودند که در اعتراض‌ها در آنجا جریان داشت.

قرارگاه‌های سپاه پاسداران، اداره اطلاعات، بسیج، چندین کلانتری نیروی انتظامی و واحدهای یگان ویژه، ارتش و هنگ مرزی همگی در اطراف مرکز شهر واقع شده‌اند و با فاصله بسیار کمی از هم قرار دارند. همین موضوع اعزام نیرو برای سرکوب اعتراض‌ها را بسیار آسان‌تر می‌کند.

در نقشه بالا شماره ۱ اداره اطلاعات، شماره ۲ پایگاه بسیج، شماره ۳ قرارگاه سپاه پاسداران، شماره ۴ قرارگاه رمضان سپاه و اطلاعات سپاه، شماره ۵ پایگاه ارتش و شماره ۶ مقر هنگ مرزی مریوان است.

در تصویر زیر می‌توان موقعیت اداره اطلاعات، پایگاه بسیج و قرارگاه رمضان و اطلاعات سپاه را واضح‌تر مشاهده کرد.

یکی از منابع آگاه زمانه درباره اعتراض‌های مریوان و حمله نیروهای امنیتی به معترضان می‌گوید:

اداره دخانیات مریوان در ابتدای خیابان جمهوری (اصلی‌ترین خیابان شهر) و نزدیک چهارراه شبرنگ قرار دارد. تعدادی از معترضان مریوان در همین منطقه کشته شدند و ویدیوهایی که منتشر شده عمدتا در این خیابان گرفته شده است، از جمله تصویر معروفی که خون ریخته شده بر کف خیابان را نشان می‌دهد.

علاوه بر این مورد در مریوان، آژانش خبری کوردپا در تاریخ ۳ آذر ۱۳۹۸ گزارشی درباره اعتراض‌های آبان در شهر سنندج به نقل از یک شاهد عینی منتشر کرد که در آن به استقرار نیروهای یگان ویژه در اداره دخانیات سنندج اشاره شده است.

به گفته منبع آگاه زمانه چندین شب در مریوان منع رفت و آمد شبانه برقرار شد و هیچ‌کس شب‌ها اجازه بیرون رفتن از خانه را نداشت:

فیلم‌های که از مریوان منتشر شدند همگی از سرکوبی همه‌جانبه حکایت داشتند.

فیلمی که از بیمارستان مریوان در تاریخ یک‌شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۸ منتشر شد که ازدحام جمعیت در این بیمارستان را نشان می‌دهد و تعدادی زیادی زخمی روی تخت‌ها و زمین خوابیده‌اند. فردی که ویدیو را گرفته توضیح می‌دهد که «آنها [معترضان] تیر خورده‌اند».

اگر به دلیل محدودیت‌های یوتیوب، برای مشاهده ویدیوی زیر در سایت زمانه با مشکل روبرو شدید اینجا را کلیک کنید.

به گفته منبع آگاه زمانه، فضای شهر مریوان تا مدت‌ها بعد از اعتراض‌های آبان همچنان امنیتی بود و نیروهای انتظامی به صورت گسترده در نقاط حساس شهر مستقر بودند.

هنوز مشخص نیست در شهر مریوان چند نفر کشته شدند، اما هفت شهروند به نام‌های آرین رجبی، مهران تاک، دانیال استواری، ارشاد رحمانیان، عثمان نادری، بهروز ملکی و یک معترض دیگر به نام «فرزین» ــ که هنوز اطلاعاتی در مورد نام خانوادگی او در دست نیست، اما یکی از منابع آگاه زمانه کشته شدن او در جریان اعتراض‌های آبان ۹۸ را تایید کرده است ــ در میان قربانیان هستند.

برهان منصورنیا نیز یکی دیگر از جان باخته‌های آبان ۹۸ است که در محله دولت‌آباد کرمانشاه از ناحیه کمر مورد اصابت گلوله قرار گرفت. او اصالتا اهل مریوان بود.

در ادامه نگاهی خواهیم انداخت به جان باخته‌های شهر مریوان و آنچه بر آنها گذشت.

دانیال استواری

دانیال استواری متولد ۱۲ بهمن ۱۳۷۳ بود و در تاریخ دوشنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۸ جان باخت. او هنگام مرگ ۲۴ سال داشت.

دانیال استواری تنها ۱۸ روز از ازدواجش گذشته بود که در جریان اعتراض‌های آبان ۹۸ توسط نیروهای امنیتی از ناحیه سر مورد اصابت گلوله قرار گرفت و جان باخت.

درباره مرگ دانیال استواری دو روایت وجود دارد، یکی اینکه در خیابان مورد اصابت گلوله قرار گرفته و دیگری اینکه هنگام تماشای اعتراض‌ها از بالای پشت بام به سمت او تیراندازی شد.

به گفته منبع آگاه، به خانواده او گفته شده که دانیال استواری هنگام اصابت گلوله بالای پشت بام بود. این منبع آگاه معتقد است با توجه به موقعیت منزل آنها که نزدیک به کانون اعتراض‌ها بوده، این احتمال وجود دارد.

منزل پدری دانیال استواری در محله «ترخان‌آباد» است. ترخان آباد در نزدیکی میدان جهاد قرار دارد، جایی که یکی از کانون‌های اصلی اعتراض‌های مریوان در آبان ۹۸ بود.

علاوه بر دانیال استواری، مینا شیخی یکی دیگر از جان باخته‌های اعتراض‌های آبان ۹۸ است که در بالای پشت بام منزلش در تهران سه گلوله به قلبش اصابت کرد و جان باخت.

دانیال استواری اصالتا اهل روستای «کانی‌گرمله» بود و تحت فشارهای امنیتی فراوان بر خانواده‌اش به عنوان «شهید» به ثبت رسید.

در اولین روزهای آبان ۹۸ عکس برادر کوچک دانیال استواری به نام مبین، اشتباهی به جای او منتشر شد و تا مدت‌ها عکس برادر کوچک دانیال به جای او دست به دست می‌شد.

سیمین چایچی، شاعر سرشناس کُرد در سوگ دانیال استواری، تازه دامادی که کشته شد، شعری به نام «عروس خیابان» برای او و همسرش سروده است:

دانیال استواری در گورستان «بهشت مصطفی» که در جاده مریوان-سقز واقع شده به خاک سپرده شد.

مهران تاک

مهران تاک متولد ۳۰ شهریور ۱۳۶۶ بود و در تاریخ شنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۸ جان باخت. او هنگام مرگ ۳۲ سال داشت، ازدواج کرده بود و یک پسر کوچک داشت.

مهران تاک در چهارراه شبرنگ که در مرکز شهر قرار دارد کشته شد. بسیاری از ویدیوهای منتشر شده از اعتراض‌های آبان ۹۸ در نزدیکی چهارراه شب‌رنگ گرفته شده و نشان می‌دهد که یکی از کانون‌های اعتراض‌ها در شهر مریوان بوده است.

در یکی از ویدیوهای منتشر شده از اعتراض‌های مریوان، در گوشه سمت راست تصویر پیکر بی‌حرکت و آغشته به خون مهران تاک دیده می‌شود که دو نفر سعی می‌کنند او را کنار بکشند.

در تصویر زیر که یک اسکرین‌شات از ویدیوی بالاست، پیکر مهران تاک پیداست که روی زمین افتاده. منبع آگاه زمانه تایید کرد فردی که تصویر روی زمین افتاده مهران تاک است.

در این ویدیو صدای تیراندازی سلاح‌های جنگی و نیمه‌خودکار به گوش می‌رسد. در این ویدیوی ۱۳ ثانیه‌ای صدای شلیک ۲۳ گلوله شنیده می‌شود.

گلوله به پیشانی مهران تاک برخورد کرده بود و او درجا کشته شد.

منبع آگاه زمانه درباره تحویل جنازه مهران تاک می‌گوید:

مهران تاک دو برادر و یک خواهر داشت. یکی دیگر از برادرهای او ۲ سال قبل از مهران فوت کرده بود و بعد از مرگ مهران مادرش در شرایط روحی بسیار سختی به سر می‌برد.

شغل مهران تاک مکانیکی بود و به تازگی سه دانگ یک کامیون را با شراکت یکی از دوستانش خریداری کرده بود.

مهران تاک در گورستان «بهشت مصطفی» که در جاده مریوان-سقز واقع شده به خاک سپرده شد.

بهروز ملکی

در همان روزهای پر التهاب آبان ۹۸ که به دلیل قطعی اینترنت اخبار به سختی بیرون می‌آمد، علاوه بر تصاویر تکان دهنده خیابان‌های خونین شهر مریوان، تصویر یک معترضِ غرق در خون که با چشمان باز بر کف خیابان افتاده بود، همگان را در بهت فرو برد. او کسی نبود جز بهروز ملکی، کارگر گچ‌کار مریوانی توسط نیروهای امنیتی کشته شد.

بهروز ملکی متولد ۲ اردیبهشت ۱۳۶۷ بود و در تاریخ شنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۸ جان باخت. او هنگام مرگ ۳۱ سال داشت و ازدواج کرده بود.

به گفته منبع آگاه زمانه پس از تیر خوردن بهروز ملکی مردم سعی کردند پیکر او را از محل دور کنند، اما نیروهای امنیتی جنازه او را با خود بردند و بر کف خیابان کشیدند:

به گفته این منبع آگاه بهروز ملکی عاشق مادر بزرگش بود و رابطه عاطفی بسیار نزدیکی با هم داشتند. او روز ۲۵ آبان ۱۳۹۸ مشغول گچ‌کاری منزل مادربزرگش بود و بعد از پایان کار هنگامی که از منزل مادربزرگش در راه بازگشت به خانه بود در محدوده چهارراه شبرنگ مورد اصابت گلوله قرار گرفت: «مادربزرگش نتوانست این داغ را تحمل کند و دق کرد. او سه هفته بعد از کشته شدن بهروز ملکی فوت کرد و در کنار مزار بهروز به خاک سپرده شد. فرزند بهروز ملکی بهروز نیز ۳-۴ ماه بعد از مرگش به دنیا آمد، او سال‌ها بچه‌دار نشده بود تا اینکه فوت کرد.»

بهروز ملکی ۱۳ سال ازدواج کرده بود و فرزندی نداشت، اما تنها چند ماه بعد از مرگش در آبان ۹۸ اولین فرزند او به دنیا آمد.

پیگری‌های خانواده بهروز ملکی برای یافتن قاتل فرزندشان به هیچ نتیجه‌ای نرسیده است و بعد از مدت‌ها به آنها گفته شد می‌توانند ۸۰ میلیون دیه دریافت کنند:

بهروز ملکی در گورستان «بهشت مصطفی» که در جاده مریوان-سقز واقع شده به خاک سپرده شد.

عثمان نادری

عثمان نادری متولد ۱ شهریور ۱۳۶۹ بود و در تاریخ شنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۸ جان باخت. او هنگام مرگ ۲۹ سال داشت و ازدواج کرده بود.

عثمان نادری یک فرزند پسر داشت. به گفته منبع آگاه زمانه پدر عثمان نادری فوت کرده بود و او به همراه مادر و پسرش زندگی می‌کرد و سرپرستی آنها را عهده‌دار بود.

به گفته این منبع، بعد از مرگ عثمان نادری، مادرش به دلیل کهولت سن و مشکلات معیشتی امکان نگه‌داری از پسر کوچک عثمان را ندارد و با مشکلات بسیار زیادی روبه‌رو هستند.

عثمان نادری نیز در همان محدوده خیابان جمهوری و چهارراه شب‌رنگ مورد اصابت گلوله نیروهای امنیتی قرار گرفت و در بیمارستان جان باخت.

عکسی از عثمان نادری در بیمارستان بوعلی مریوان منتشر شد که نشان می‌دهد او نیز از ناحیه سر مورد اصابت گلوله قرار گرفته است.

عثمان نادری به دلیل فقر و بیکاری گاهی برای امرار معاش کولبری می‌کرد. پسر ۸ ساله او در نامه‌ای برای پدرش نوشته: «دلم برات تنگ شده بابا، کی کارت تموم می‌شه و از تهران برمی‌گردی؟»

عثمان نادری در گورستان «بهشت مصطفی» که در جاده مریوان-سقز واقع شده به خاک سپرده شد.

آرین رجبی

آرین رجبی متولد ۲۳ دی ۱۳۷۸ بود و در تاریخ سه‌شنبه ۲۸ آبان ۱۳۹۸ جان باخت. او هنگام مرگ ۲۰ سال داشت و ازدواج کرده بود.

پیش‌تر با نام‌های «آرین رجبی» و «آرین فرجی» خبر کشته شدن او در جریان اعتراض‌های سراسری آبان‌ماه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود.

آرین رجبی راننده "پانکی" بود و شغل‌اش باربری. پانکی در مناطق مرزی کردستان به خودروهای وانت‌دار گفته می‌شود که معمولا در مسیر بازارچه‌های مرزی جابه‌جایی کالا انجام می‌دهند.

به گفته یکی از منابع آگاه زمانه در شهر مریوان تا روز ۲۹ آبان اعتراض‌ها ادامه داشت و نیروهای امنیتی به سمت معترضان در همین روز نیز تیراندازی کرده‌اند.

آرین رجبی از دوستان مهران تاک بود و حتی در مراسم ختم مهران تاک حضور داشته است.

آرین رجبی هنگامی که در مسیر بازگشت به خانه بود حوالی «میدان سرباز» و «کوره موسوی» مورد اصابت گلوله قرار گرفت.

مرگ آرین رجبی تاثیرات مخربی بر خانواده آنها گذاشت. منبع آگاه زمانه می‌گوید پدر آرین رجبی بعد از خاکسپاری چندین شب در کنار مزار فرزندش خوابید:

به گفته این منبع آگاه پیکر آرین رجبی با اعمال فشار نیروهای امنیتی در گورستان روستای «حسن‌اوله» به خاک سپرده شد.

گورستان اصلی شهر مریوان و حسن‌اوله در نزدیکی هم قرار دارند و یک تپه بین آنهاست.

ارشاد رحمانیان

ارشاد رحمانیان متولد ۲۸ آذر ۱۳۷۴ در شهر روانسر است و هنگام مرگ تنها ۲۳ سال و ۱۱ ماه داشت. جنازه او در حالی که تنها چهار روز به تولد ۲۴ سالگی‌اش مانده بود، در حاشیه سد گاران، واقع در ۲۷ کیلومتری شهر مریوان توسط ‌افراد محلی پیدا شد.

ارشاد رحمانیان روز یک‌شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۸ ربوده شد و یک ماه بعد جنازه شکنجه‌شده او پیدا شد. منبع آگاه زمانه درباره مرگ ارشاد رحمانیان می‌گوید:

به گفته پزشکی قانونی جمجمه ارشاد رحمانیان قبل از مرگ آسیب دیده بود و مشخص است که به شدت مورد شکنجه و ضرب و شتم قرار گرفته است. قفسه سینه‌اش هم شکسته بود.

فشارهای امنیتی بر خانواده ارشاد رحمانیان بسیار زیاد بود و میلاد برادر دیگر ارشاد نیز به مدت ۴ ماه بازداشت شد تا خانواده آنها را در رابطه با مرگ فرزندشان وادار به سکوت کنند.

از زمانی که جنازه ارشاد رحمانیان در سد گاران پیدا شد، فشار نهادهای امنیتی بر خانواده افزایش پیدا کرد. همزمان شایعه‌هایی از جانب منابع ناشناس منتشر می‌شود مبنی بر اینکه ارشاد رحمانیان خودکشی کرده و نهادهای امنیتی از خانواده او می‌خواهند که به همه بگویند فرزندشان خودکشی کرده است.

کامیار احمدی، پسرخاله ارشاد رحمانیان پیش‌تر در گفت‌وگویی به زمانه گفته بود:

در ادامه فشارها بر خانواده ارشاد رحمانیان شبکه استانی کردستان مستندی در مورد اعتراض‌های آبان ۹۸ پخش کرد و ادعا کرد مرگ ارشاد رحمانیان ارتباطی به این اعتراض‌ها ندارد و سعی کرد آن را کشته‌سازی جلوه دهد.

پیکر ارشاد رحمانیان در شهر سرو آباد به خاک سپرده شد. بعد از مرگ ارشاد رحمانیان خانواده او برای زندگی مریوان را ترک کردند و به شهر سروآباد بازگشتند.

سرگذشت ارشاد رحمانیان که پیش‌تر در سایت زمانه منتشر شده اینجا بخوانید.

فرزین (نام خانوادگی نامشخص)

در میان جان باخته‌های اعتراض‌های آبان ۹۸ در شهر مریوان، فردی دیگری به نام «فرزین» مطرح است که فعلا اطلاعی درباره نام خانوادگی او و چگونگی کشته شدنش در دسترس نیست، اما منابع موثق از جمله منبعی که زمانه در مریوان با او گفت‌وگو کرده کشته شدن «فرزین» را تایید کرده‌اند.

به گفته منبع آگاه زمانه خانواده مهران تاک با خانواده فرزین در ارتباط هستند و تاکنون چند مرتبه به ملاقات آنها رفته‌اند. این جان باخته بر طبق شنیده‌های منبع آگاه زمانه ۲۵ تا ۳۰ سال داشته است.

برهان منصورنیا

برهان منصورنیا متولد ۱ تیر ۱۳۷۰ بود و در تاریخ شنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۸ در محله دولت‌آباد کرمانشاه از ناحیه کمر مورد اصابت گلوله قرار گررفت و در تاریخ دوشنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۸ در بیمارستان طالقانی جان باخت. او هنگام مرگ ۲۸ سال داشت.

برهان منصورنیا کوچک‌ترین برادر در میان چهار برادر دیگرش بود و دارای مدرک دکترای دامپزشکی از دانشگاه ارومیه بود. برهان ۲۸ ساله اصالتا اهل مریوان و در حال گذراندن دوره خدمت سربازی‌اش در کرمانشاه بود که کشته شد.

مرگ برهان منصورنیا نتیجه تیراندازی نیروهای یگان ویژه و عدم رسیدگی به موقع و مناسب کادر پزشکی بیمارستان طالقانی کرمانشاه بود.

برهان منصورنیا بامداد چهارشنبه ۲۹ مرداد ۱۳۹۸ در گورستان بهشت مصطفی مریوان به خاک سپرده شد.

سرگذشت برهان منصورنیا که پیش‌تر در سایت زمانه منتشر شده را اینجا بخوانید.

برهان منصورنیا اولین جان باخته‌ای بود که در گورستان مریوان به خاک سپرده شد. در حالی که همه جان باخته‌های شهر مریوان به جز آرین رجبی قبل از او کشته شده بودند، اما چون پیکر آنها با تاخیر به خانواده‌ها تحویل داده شد، بعد از برهان منصورنیا به خاک سپرده شدند.

برهان منصورنیا، دانیال استواری، مهران تاک، بهروز ملکی و عثمان نادری به ترتیب در کنار یک‌دیگر به خاک سپرده شده‌اند.

بعد از حوادث آبان ۹۸ دوربین‌های مداربسته در گورستان مریوان نصب شد که یکی از آنها کاملا روبه‌روی مزار جان‌باخته‌های اعتراضات کار گذاشته شده است.

فشارهای امنیتی همچنان بر خانواده و بازماندگان جان باخته‌های آبان ۹۸ در مریوان ادامه دارد و هنوز هیچ‌کس مسئولیت کشته شدن این شهروندان را به عهده نگرفته است.