رقصی در تاریکی: جاستینا و تازه‌ترین اثرش «چَشم»

جاستینا را به حق باید از رپر‌های زن موفق ایرانی به حساب آورد. او از نخستین زنان هنرمند ایرانی بود که با سبک رپ بیشتر شناخته شد و برخلاف بسیاری از دیگر رپرهای زن در ایران برای به دست آوردن مخاطب سبک خود را تغییر نداد. برای مثال می‌توان به سوگند اشاره کرد که کار خود را با سبک رپ آغاز کرد اما با خوانندگی در سبک‌های دیگر به موفقیت دست یافت.

جاستینا از این قاعده مستثنی بود و می‌توان او را همراه با رودی و 021g  از نخستین الگوهای زنان رپر مستعد نسل جدید دانست.

جاستینا از ابتدای کارنامه‌ی خود توجه ویژه‌ای به مشکلات زنان در جامعه‌ی سنتی ایران داشته و یک بار هم در سال ۱۳۹۶ به خاطر همکاری و فعالیت هیپ هاپ بازداشت شده است. او در شبکه‌های اجتماعی با اشاره به آن ایام اعلام کرده که در بازجویی‌ها به او اتهام تبلیغ مسیحیت را زدند. اتهامی بی‌پایه. تنها دغدغه‌ی جاستینا در ترانه‌هایش حقوق زنان ایرانی بوده است.

سابقه فعالیت او در عرصه موسیقی هیپ هاپ به سال ۱۳۹۲ برمی‌گردد. آلبوم کوتاه «مشت» را در ۱۳۹۳ به صورت انفرادی منتشر کرد و تا به حال نیز به صورت مستمر به فعالیت خود در سبک رپ ادامه داده است.

از آثار اخیر او می‌توان «به آبی»، «وَ تن»، «فریاد آزادی» و نیز «چشم» اشاره کرد.

جاستینا حمایت خود از توماج صالحی و سامان یاسین رپر‌های در بند ایرانی را در آهنگ «فریاد آزادی» به وضوح اعلام کرده و همچنین یکی از هنرمندان ایرانی بوده است که لحظه به لحظه در جریان قیام ژینا تحولات ایران را دنبال کرده است.

چشم عباس آقا

جاستینا، تازه‌ترین اثرش با عنوان «چشم عباس آقا» را به زنان ایرانی تقدیم کرده است. موزیک ویدیوی این آهنگ نیز منتشر شده است که دیدن آن خالی از لطف نیست. می‌توانید آن را در یوتیوب ببینید.

این موزیک ویدئو حاصل کار گروهی بزرگی است و آهنگ آن ساخته‌ی یامین (jamin) است که در کار‌های اخیر جاستینا آهنگسازی را به عهده گرفته است و تهیه‌کنندگی اثر نیز به عهده‌‌ی the world is yours production بوده است، گیتار این موسیقی را نیز سهراب بهرامی نواخته است.

جاستینا از ابتدای ترانه منتقد تعصب مردان به زنان است. نگاهی که زن را در خانه می‌خواهد و زن را در تمام مراحل زندگی خود کودک می‌بیند یا وسیله‌ای برای ارضای امیال جنسی.

موزیک ویدئو نیز با دستگیری یک زن و بازجویی او شروع می‌شود و فضای زندان زنان را تصویر می‌کند.

ترانه لحنی به شدت طعنه‌آمیز دارد و موزیک ویدئو نیز تابو‌های جامعه‌ی سنتی ایران را می‌شکند.

ساختار مبتنی بر ریتم

آهنگ «چَشم»، به سرعت با برداشته شدن فیلتر صدا از روی ریتم پر انرژی ۶/۸ ایرانی شروع می‌شود. خواننده به کمک ریتم می‌آید و این ریتم با صداهای الکترونیک و درام لاینی چهار صدایی ترکیب می‌شود. درام لاین که از kick و snare و دو hihat باز و بسته تشکیل شده است و برای جلوگیری از یکنواختی آن به آن صدای پنجمی هم اضافه می‌شود که این صدا گاهی یک hihat با صدایی بم‌تر است و گاهی پرکاشن و افکت‌های صوتی. موسیقی سریعاً به اوج انرژی خود می‌رسد و از این نظر نمودار انرژی مشابهی با موسیقی های ژانر trap و electronic trap دارد‌.

این آهنگ ساختاری مبتنی بر ریتم دارد و آهنگساز با صدای sub bass و بعدتر برای جلوگیری از یکنواختی با صداهای تاکید کننده در ابتدای هر میزان یک ضرب بسیار قوی به وجود می‌آورد که به تقویت انرژی ریتم ۶/۸ اولیه و ترکیب اجزای ریتم اولیه با ریتم درام لاین می‌انجامد. گیتار الکتریک به کمک تزئین فضای موسیقی و جلوگیری از افتادن انرژی می‌آید.

  ایرادی که به این نوع موسیقی می‌تواند وارد باشد برگشت همیشگی به نقطه‌ی ابتدایی‌ست، مخاطب با موسیقی شلوغی همراه است که به وسیله‌ی تزئین و ترانه‌ی آن تقطیع شده است به همین دلیل استقلال موسیقی در گروی ترانه‌ی آن است، موسیقی در این اثر نقش همراهی وفادار را بازی می‌کند و باعث تاکید بیشتر روی اجرای خواننده و ترانه‌ی اثر می‌شود.

نه به افراط‌گرایی و تعصب

جاستین در این ترانه این نگاه مردسالار را بسیار دقیق توصیف و روایت می‌کند همین امر باعث شده است این ترانه‌ی نیش‌دار با لحن زنانه‌ی رهایی‌بخش، تناقض‌های یک ذهن افراطی و متعصب را به تصویر بکشد.

برای مثال در این ترانه به این نکته اشاره می‌شود که بددهنی افتخاری برای مردان متعصب است و با ناسزا گفتن درباره‌ی زنان و جامعه‌ی ال جی بی تی و سعی می‌کنند خود را نسبت به آنان برتر نشان دهند و نفرت‌پراکنی و برخورد‌های خشن خود را به عنوان رفتاری منطقی جلوه می‌دهند. اتفاقی که در جامعه‌ی ایران و در میان خبرهای زن‌کشی‌ها که به رسانه‌ها درز می‌کند. برای مثال می‌توان به واقعه زن‌کشی در اهواز در بهمن ۱۴۰۰ اشاره کرد که مردی سر همسر نوجوان هفده ساله‌اش را برید و سر بریده او را در خیابان‌ها گرداند و در ملا عام به نمایش گذاشت.

ریتم تند موسیقی و اجرای روان جاستینا در این آهنگ مهارت او در چینش کلمات و شناختش از کنایه‌های فارسی را به خوبی نشان می‌دهد.

ترجیع‌بند این آهنگ که نام ترانه برگرفته از همان جمله است، جمله‌ای کنایه‌آمیز است: چشم عباس آقا!

عباس آقا در این آهنگ نماینده‌ی استبداد ایدئولوژیکی‌ست که از زن توقع اطاعت دارد. 

ریتم این اثر که یکی از ریتم‌های محبوب جامعه‌ی متعصب است باعث شده این اثر مورد توجه همان قشر نیز قرار بگیرد.

این اثر با تابو شکنی‌هایش و نشان دادن درون زندان زنان ایران و حمایت از زنان ایرانی  پیامی بسیار واضح دارد: نه به تفکر افراطی، نه به خشونت علیه زنان و نه به ایدئولوژی پوسیده‌ی حاکم؛ اثر به مرد ایرانی نمی‌تازد بلکه به تفکر پوسیده‌ی مردانی از جنس عباس آقایی می‌تازد که هنوز در عوالم خود به سر می‌برند و سبیل پر پشت را نشان مردانگی می‌دانند.

در نهایت این اثر تعرض به زنان در زندان‌های جمهوری اسلامی را نیز به تصویر می‌کشد. ترانه‌ای به مانند رقصی در تاریکی به امید فردایی روشن.