بایدن و انکارِ کشته‌شدگان فلسطینی: زندگی‌هایی که نمی‌ارزند

در برابر صفحه‌ی نمایش نشسته ام و تصویرهای دهشتبار بمباران پیاپی غزه، صدای مخوف آن، دیدن نسل‌کشی به صورت زنده در تلویزیون، میخکوب‌ام کرده است. همزمان، شبکه‌ی خبری چیزی با این مضمونْ زیرنویسِ این تصویرها می‌کند: جو بایدن در صحتِ آمارِ کشته‌شدگانِ ارائه‌شده از سوی مقام‌های بهداشتی غزه تشکیک کرد!

اختلالِ شناختیِ جهانیِ مضحکی بین «آنچه اتفاق می‌افتد» و «آنچه به زبان ما اتفاق می‌افتد»، رسانه‌ها را تسخیر کرده و رئیس جمهوری "دموکرات" ایالات متحده که برای «نجات روح» این کشور علیه دونالد ترامپ رقابت کرده بود، کسل‌کننده‌ترین نماینده‌ی آن است.

دموکرات‌های جریان غالب ایالات متحده زمانی می‌گفتند دونالد ترامپ آنها را منزوی کرده است. وقتی مجمع عمومی سازمان ملل در رایی حداکثری همین سه روز پیش خواهان توقف جنگ و ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه شد، تنها یک قدرت غربی، در واشنگتن، جرأت آن را داشت که آشکارا بگوید «نه»، از ادامه‌ی «کشتار» دفاع کند، و نشان دهد دولت بایدن آمریکا را از زمان ترامپ منزوی‌تر هم کرده است (البته اگر اتریش را "قدرت غربی" محسوب نکنیم). موتلفان واشنگتن در غرب دست از حمایت از اسرائیل نمی‌کشند، اما به اندازه‌ی آمریکا هم در تایید کشتار اسرائیل، صریح نیستند ــ هرچند این مخفی‌کاری، مسئولیت آنها را کمتر نمی‌کند.

پس از حمله‌ی غافلگیرانه‌ی گروه حماس به قلمروی اسرائیل در هفتم اکتبر که به کشتار دهشتناک بیش از یکهزار و ۴۰۰ اسرائیلی انجامید، دولتِ اسرائیل در واکنش حمله‌ای سهمگین و مرگبار علیه باریکه‌ی تحت محاصره‌ی غزه را آغاز کرده است. تا کنون، بیش از هشت هزار فلسطینی کشته شده اند. کمتر از نیمی از آنها کودک بودند.

این آخری آمار مقام‌های بهداشتی غزه است. آنها پس از اینکه «قدرتمندترین» مرد دنیا خواست شمار کشته‌شدگان اعلام‌شده از سوی آنها را پایین‌تر جا بزند، فهرستی ۲۱۲ صفحه‌ای با نام و مشخصات تمام بیش از هفت هزار قربانی [شمار قربانیان تا آن زمان] را ارائه کردند که حدود سه هزار تن از آنها کودک بودند. بایدن در حالی شک دارد که سازمان خیریه‌ی بین‌المللی «صندوق نجات کودکان» اعلام کرده که در سه هفته حمله مرگبار نیروهای اسرائیلی به باریکه‌ی تحت محاصره غزه، شمار کودکان جان‌باخته با مجموع شمار کودکان جان‌باخته در هر سال از ۲۰۱۹ تا کنون در تمام جنگ‌ها و درگیری‌های جهان برابری می‌کند.

غزه پرتراکم‌ترین منطقه‌ی مسکونی جهان است؛ بزرگ‌ترین زندانِ رو باز دنیا، که حالا در محاصره کامل اسرائیل، بدون برق و آب و دارو و سوخت و غذای کافی سر می‌کند. دولت آپارتاید اینترنت و ارتباطات در نوار غزه را هم مسدود کرده و همزمان، کارزاری شدید از بمباران و گلوله‌باران و موشک‌باران را پی گرفته و به تازگی حمله‌های زمینی را آغاز کرده است. کشته شدن شمار بالایی از غیرنظامیان در این وضعیت ابداً دور از ذهن نیست، به ویژه اینکه اسرائیل با بمباران مدرسه و بیمارستان و کلیسا و مسجد و زیرساخت‌های مدنی دیگر، هیچ اهمیتی به ابتدایی‌ترین حقوق بین‌الملل نمی‌دهد.

زندگی‌های بی‌ارزش

تا کنون انتقادها از این بود که رسانه‌ها با جزئیات و داستان‌های شخصی و انسانی به سراغ قربانیان اسرائیلی رفته اند و در مواجهه با قربانیان فلسطینی، تنها عدد و رقم داده اند؛ در ادامه‌ی انسان‌زدایی هفتاد و پنج ساله‌ی فلسطینی‌ها که بی‌چهرگی فردها و شخصی‌زدایی از آنها یکی از بعدهایش است.

حالا اما باید نگران بود که همان عددها را هم دیگر نشمرند و آرزوی نهایی صهیونیسم راست‌گرای استعماری تحقق یابد: «آنها هرگز وجود نداشتند!»

جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، به تبعیت از سخنگوهای دولت آپارتاید می‌گوید آمار کشته‌شدگانی که مقام‌های غزه اعلام می‌کنند، دروغ است. به عبارت دیگر، حتی وجود محض و برهنه‌ی حیات‌های حالا ازدست‌رفته‌ی فلسطینی‌ها را هم نمی‌خواهد به رسمیت بشناسد.

راویان این تشکیک در زندگی‌های ازدست‌رفته می‌گویند: به حماس اعتمادی نیست، پس به آمار مقام‌های بهداشتی غزه هم اعتباری نیست. چیزی که به شما نمی‌گویند و از قلم می‌اندازند، این است: اغلب مقام‌های بهداشتی غزه و خدمه درمان در بیمارستان‌های آن کارمندان تشکیلات خودگردان فلسطینی هستند، از آنها حقوق می‌گیرند، و ربطی به «دیکتاتوری حماس در غزه» ندارند. در واقع، آنها اعضای همان سازمان فلسطینی‌ای هستند که آمریکا و غربی‌ها و حتی خود اسرائیل با آنها در ارتباطند و همکاری می‌کنند. وزیر بهداشت تشکیلات خودگردان در رام‌الله نماینده‌ای در غزه دارد و آماری که سیستم اینترنتی مشترک بین بیمارستان‌ها جمع‌آوری می‌کند، تحت نظارت تشکیلات خودگردان است.

تشکیلات خودگردان فلسطینی دراین‌باره به خبرگزاری «رویترز» و «آسوشیتدپرس» گفته که آمار کشته‌شدگان بر اساس عددهای ارسالی از سوی بیمارستان‌ها، آمبولانس‌ها و خدمات اورژانسی و در هماهنگی با کمیته‌ی صلیب سرخ جمع‌آوری می‌شوند. نخستین آمار در غزه اعلام می‌شود و سپس در رام‌الله، مقام‌های تشکیلات خودگردان این آمار را راستی‌آزمایی می‌کنند. اختلاف بین دو آمار بسیار ناچیز است.

یک‌کاسه کردنِ تمام فلسطینی‌ها، قائل نشدن تفاوت و اختلاف به عنوان خصیصه‌ای در همه‌ی اجتماع‌های انسانی، مشخصه‌ی دیگر گفتار انسان‌زدایانه است؛ گفتاری که اسرائیل و حامیان غربی‌اش با دقت و صرافت در مورد فلسطینی‌ها تبلیغ و ترویج می‌کنند.

علی‌رغم هشدارهایی از سرتاسر جهان نسبت به تلفات بالای غیرنظامیان در هر گونه حمله‌ی همه‌جانبه‌ی اسرائیل به غزه، دولت آپارتاید این تصمیم را گرفته و ایالات متحده هم پشت آن ایستاده است. تنها توجیهی که به ذهن هر دو برای تخفیف انتقادها نسبت به شمار بسیار بالا و هردم‌فزاینده‌ی کشته‌شدگان فلسطینی در جریان این جنگ ــ به رغم مخالفت عقل سلیم جهانی ــ می‌رسد، بی‌اعتبار کردن شمار کشته‌شدگان و جلوگیری از شمرده شدن آنها است. قطع کردن سیستم‌های ارتباطاتی اینترنتی و موبایل در غزه، راهی است برای آنکه بیمارستان‌های مختلف نتوانند آمارشان را به اشتراک بگذارند تا تجمیع شود.

حتی نمی‌خواهند و نمی‌گذارند کشتگان را بشمریم؛ چه برسد که برای‌شان سوگواری کنیم.

در واقع از ابتدای جنگ هیچ همدردی‌ای از سوی بایدن و دولتش با فلسطینی‌ها نبود. پس از هفتم اکتبر، برای مدت‌ها هیچ اشاره‌ای به فلسطینی‌ها و کشتار غیرنظامیان آنها در غزه نمی‌شد. «حق دفاع از خود» برای اسرائیل ورد زبان بایدن و وزیر خارجه و سخنگوهای دولتش بود. اما فلسطینی‌ها حق دفاع از خود نداشتند. آنها اساساً حقی نداشتند، چون پیش از داشتنِ حق، باید دست‌کم وجودشان به رسمیت شناخته می‌شد.

اما دولت جو بایدن همه‌کار کرد تا این وجود صرف، حتی همان حیات برهنه و حیوانی مشترک بین تمام گونه‌ها از جمله انسان، به رسمیت شناخته نشود. به گزارش روزنامه آمریکایی «هافنینگتن‌پست»، وزارت خارجه ایالات متحده به کارمندانش دستور داده که نباید از لفظ‌ها و عبارت‌هایی همچون «تنش‌زدایی»، «آتش‌بس»، «پایان دادن به خشونت»، «پایان دادن به خونریزی»، و «بازگرداندن آرامش» استفاده کنند. به معنای دیگر، چون طرف مقابل انسان نیست، نه تنشی در کار است، نه خون آدم‌ها ریخته می‌شود، نه علیه انسان‌ها خشونت اعمال می‌شود. طرف مقابل در غزه، به زبان بنیامین نتانیاهو «فرزندان تاریکی» اند؛ به زبان بایدن و مقام‌های دولت و نمایندگان جریان غالب دموکرات و جمهوری‌خواه در کنگره «شر» یا حتی «شر مطلق» اند؛ به زبان وزیر دفاع اسرائیل «حیوان‌های انسان‌نما» اند؛ و الی آخر.

انسان‌زدایی از فلسطینی‌ها دهه‌ها ادامه داشته است. در دو طرف دیوار آپارتاید، جمعیتی در سعادت و رفاه زندگی می‌کنند و جمعیتی در فلاکت و سرکوب. جمعیت در رفاه، آب فراوان دارد چون اسرائیل منابع آب فلسطینی‌ها را ــ بنا به گزارش‌های سازمان ملل و سازمان‌های حقوق بشری ــ به نفع خود غصب می‌کند، زمین آنها را هر روز بیش از پیش ــ بنا به همان منابع ــ غصب می‌کند، آنها را به عنوان کارگران با دستمزد پایین در کارهای خدماتی و ساخت‌و‌ساز به استثمار می‌کشد.

میشل فوکو، فیلسوف فرانسوی، در «از جامعه باید دفاع کرد» توضیح می‌دهد که چه‌طور در یک رژیم نژادپرست، ساختن زندگی برای بخشی از جمعیت به قیمت ساختن مرگ برای بخشی دیگر تمام می‌شود و «رابطه‌ای بین زندگی من و مرگ دیگری» شکل می‌گیرد.

این اتفاقی است که به شکلی تحت‌اللفظی در اسرائیل رخ داده است. و تعجبی ندارد که در جنگ کنونی در غزه، اسرائیل برای زندگی‌های فلسطینی‌ها اهمیتی قائل نباشد و آنها را در کمال خونسردی و بی‌عذاب وجدان ــ به گفته رز سگال، استاد یهودی متخصص هولوکاست و نسل‌کشی، و به گفته جودیت باتلر، فیلسوف آمریکایی ــ نسل‌کشی کند.

و باز تعجبی ندارد که ایالات متحده آمریکا، متحد وفادار اسرائیل که دهه‌ها از جزئیات فاجعه‌هایی که در اسرائیل و فلسطین بر سر فلسطینی‌ها آمده آگاه است و نسبت به آنها بی‌تفاوت، رویکرد همیشگی خود را ادامه دهد: انکارِ وجود فلسطینی‌ها؛ انکار وجود انسانی میلیون‌ها تن که از همان ابتدا در شعار معروف صهیونیستی، «مردمی بدون سرزمین در سرزمینی بدون مردم» سکونت خواهند کرد، نهفته بود. و یا آن را لابلای خطوط بیانیه استقلال اسرائیل می‌شد یافت وقتی نویسندگان بیانیه مدعی می‌شوند که یهودیان از اواخر قرن نوزدهم با بازگشت به فلسطین «صحرا را به شکوفه انداخته اند».

چه کسانی آمار مقام‌های بهداشتی غزه را باور دارند؟

همه‌ی آنهایی که اهمیت دارند: سازمان‌های حقوق بشری، سازمان‌های امدادرسان و سازمان ملل.

دفتر سازمان ملل برای هماهنگی امور بشردوستانه (OCHA) درباره آمار وزارت بهداشت غزه می‌گوید: «ما همچنان داده‌های آنها را در گزارش‌های خود می‌گنجانیم و این داده‌ها منبع مشخص و آشکار دارند.»

در درگیری‌های گذشته، آمار مقام‌های بهداشتی غزه ــ که تحت حکمرانی حماس قرار دارد ــ هرگز اختلافی جدی با آمار تأییدشده و راستی‌آزمایی‌شده نهایی به دست سازمان ملل نداشته است. در زیر به آمار مقام‌های بهداشتی غزه و سازمان ملل در سه جنگ اسرائیل ــ غزه در ۲۰۰۸، ۲۰۱۴ و ۲۰۲۱ نگاه کنید که آمار سازمان ملل در ۲۰۲۱ حتی بالاتر از وزارت غزه است:

مارک رایان، مدیر اجرایی برنامه فوریت‌های سلامتی در سازمان جهانی بهداشت نیز می‌گوید آمار هر دو سوی جنگ «شاید به شکل دقیقه به دقیقه دقیق نباشند، اما سطح مرگ و جراحت را در هر دو سوی درگیری به طور کلی بازتاب می‌دهند.»

دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده که آمار تلفات از سوی مقام‌های بهداشتی غزه عموماً قابل اتکاست و در موارد قبلی حمله به غزه، اختلافی بین آمار داده‌شده و میزان واقعی کشته‌شدگان وجود نداشته است.

عمر شکیر، مدیر اسرائیل و فلسطین در دیده‌بان حقوق بشر درباره آمار مقام‌های بهداشتی غزه این توضیح را نیز می‌افزاید:

حتی یک مقام سازمان جهانی بهداشت جمعه اعلام کرد که حدود یک هزار پیکر جان‌باختگان غزه زیر آوار قرار دارند و هنوز در آمار اعلام‌شده افراد کشته‌شده از سوی مقام‌های بهداشتی غزه شامل نشده اند.

بله؛ همان طور که می‌گویند در جنگ، نخستین قربانیْ حقیقت است. اما باید این نکته را بلافاصله اضافه کرد: آنکه طرفِ قدرتمندترِ جنگ است، جلادِ بزرگ‌ترِ حقیقت است. فاتحانْ تاریخ را به نفع خودشان می‌نویسند و داده‌ها و فکت‌ها را به نفع خودشان تفسیر می‌کنند. رسالت خرد انتقادی، وظیفه‌ی روزنامه‌نگاری، حقیقت‌گویی در برابر این صاحبان قدرت است. اما افسوس که این خرد انتقادی را اکنون همه خفه‌شده می‌خواهند: چه صاحبان قدرت، و چه «نسخ‌های قدرت» ــ به قول دورچی ــ که تصور می‌کنند با تبعیت کورکورانه از صاحبان قدرت، شاید آنها هم به جایی برسند.