فاتوش ایرون: هنر به مثابه مقاومت و بازتاب هویت کُردی و جنسیتی

از کودکی تا زندان

فاتوش ایرون، هنرمند تجسمی و پرفورمنس کرد اهل دیاربکر، از چهار سالگی نقاشی را به عنوان راهی برای خلق دنیای خیالی و خصوصی خود آغاز کرد. او در یک محیط خانوادگی مردسالار و مذهبی بزرگ شد و هنر را به عنوان پناهگاهی در برابر سرکوب سیاسی و خانوادگی درک کرد. دوران کودکی او، که با خیال‌پردازی و کنجکاوی همراه بود، به او اجازه داد تا در میان کتاب‌ها، مجلات، و افسانه‌های قدیمی، دنیایی از الهام‌بخش‌ها را کشف کند. با این حال، خانواده‌اش هرگز از آرزوی او برای هنرمند شدن حمایت نکردند و او مجبور شد به‌طور مخفیانه در امتحانات ورودی مدرسه هنر شرکت کند. ایرون می‌گوید:

پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه دیجله در سال ۲۰۰۴، ایرون به عنوان هنرمند و معلم هنر فعالیت کرد. اما زندگی او با زندان سیاسی و دستگیری در سال ۲۰۱۷ به‌دلیل اعتراض به دولت ترکیه، عمیقاً تحت تأثیر قرار گرفت.  او درباره عبور از کلیشه‌های زن خاورمیانه‌ای و بیان نارضایتی از نقش‌های جنسیتی ساخته‌شده اجتماعی و نمود آن در هنرش می‌گوید:

و در ادامه می‌افزاید:

هنر به مثابه اعتراض: جنسیت، مذهب و سیاست

کارهای فاتوش ایرون بازتابی از تجربیات شخصی، انتقاد اجتماعی و نیاز به اعتراض هستند. او در آثارش به مسائلی مانند جنسیت، سیاست بدن، مذهب، مردسالاری و کشتار زنان می‌پردازد. یک موضوع تکرارشونده در کارهای او، سرکوب کردها در ترکیه است، که از طریق مفاهیمی مانند عدالت و آزادی بیان می‌شود.

در پرفورمنس‌های فاتوش ایرون، موی انسان به‌عنوان نمادی از زندگی، مرگ و اعتراض نقش محوری دارد. او در آثارش مانند «تمیزکاری بهاری» (۲۰۱۰) و «حافظه پاتولوژیک» (۲۰۱۲) از مو برای بیان مفاهیم عمیق استفاده می‌کند. او می‌گوید:

در زمان‌های استثنایی ۲۰۱۰ نیز فاتوش ایرون از موی انسان به‌عنوان نشانه‌ای از حافظه، مرگ و چرخه زندگی استفاده می‌کند. این پرفورمنس که از یک رویداد واحد سرچشمه گرفت داستان‌های بسیاری از انقلابیون کرد را نمایندگی می‌کرد. فاتوش ایرون می‌گوید:

آزار جسمی و جنسی در زندان

 پرفورمنس «فوگ» (۲۰۱۲) نیز تجربه او از بازداشت و آزار جسمی و جنسی را بازتاب می‌دهد. این اثر در یک حمام اجرا شد و با استفاده از گیاهان، ماهی‌های مرده و لکه‌های چکمه، حالتی بین بیداری و رویا را به تصویر کشید. این کار نمادی از تلاش او برای بهبودی و رهایی از خاطرات دردناک است. او می‌گوید:

آثار این هنرمند فمینیست کرد در ایران، آلمان، اتریش، هنگ‌کنگ، ایسلند، فرانسه، مکزیک، مراکش، استکهلم و ترکیه به نمایش گذاشته شده‌ است.