بهای اتم؛ تاریخچه برنامه هستهای ایران از آغاز تا دولت رئیسی
برنامه هستهای ایران قدمتی ۶۵ ساله دارد. برنامهای که با چراغ سبز آمریکا آغاز شد اکنون به یکی از بحرانهای آمریکا در خاورمیانه بدل شده است. برنامه هستهای ایران که قرار بود پیشران توسعه باشد، دستکم در دو دهه اخیر اقتصاد ایران را به فروپاشی رسانده و گرهی بزرگ در روابط ایران و جهان ایجاد کرده است.
۱۹۵۷
ایالات متحده و ایران توافقنامه همکاری هستهای غیرنظامی را به عنوان بخشی از برنامه «اتم برای صلح» امضا کردند. در این قرارداد کمکهای فنی آمریکا و تأمین اورانیوم غنیشده برای ایران پیشبینی شده بود.
۱۹۶۷
نوامبر – مرکز تحقیقات هستهای تهران افتتاح شد. این مرکز به یک راکتور تحقیقاتی هستهای ۵ مگاواتی به نام راکتور تحقیقاتی تهران (TRR) مجهز شده بود که سوخت آن از اورانیوم بسیار غنی شده (۹۳ درصد) تأمین میشد. بعدتر (پس از انقلاب) با ایجاد تغییراتی در این رآکتور، صفحات سووخت ۲۰ درصد جایگزین مدل قبلی شد.
۱۹۶۸
۱ ژوئیه - ایران معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) را امضا کرد. مجلس شورای ملی نیز آن را در فوریه ۱۹۷۰ تصویب کرد.
۱۹۷۴
۱۵ مه - ایران توافقنامه پادمان NPT را با آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) امضا کرد. پادمانها اجازه بازرسیها را به منظور راستیآزمایی در مورد اینکه غنیسازی و دیگر فعالیتهای هستهای به سمت ساخت سلاحهای هستهای یا سایر وسایل انفجاری هستهای منحرف نمیشود، مجاز میسازد.
نوامبر – شرکت کرافتورک Kraftwerk Union آلمان غربی، زیرمجموعه زیمنس، با ساخت دو راکتور آب سبک ۱۲۰۰ مگاواتی برای تولید انرژی هستهای در بوشهر موافقت کرد. ساخت و ساز در اوت ۱۹۷۵ آغاز شد، اما قرارداد رسمی تا اواسط سال ۱۹۷۶ امضا نشد.
۱۹۷۵
دولت جرالد فورد حمایت اصولی خود را از طرح شاه برای توسعه یک «برنامه انرژی هستهای جامع» برای تنوع بخشیدن به منابع انرژی ایران ابراز کرد. شاه خواستار ظرفیت تولید ۲۳۰۰۰ مگاوات برق با توانایی پردازش مجدد سوخت عرضه شده توسط ایالات متحده بود.
۱۹۷۶
۲۰ آوریل - جرالد فورد، رئیس جمهوری آمریکا فرمان امنیت ملی ۳۲۴ را در حمایت از برنامه هستهای پیشنهادی شاه و کمک به ایران در تدوین برنامهای برای ساخت ۲۳ راکتور انرژی هستهای صادر کرد. اما دولت آمریکا به ایران اجازه نداد که تواناییهای بازفرآوری مستقل مورد نظر شاه را داشته باشد. در عوض، تفاهم نامه فورد یک کارخانه چند ملیتی بازفرآوری در ایران را تصویب کرد که ایالات متحده را نیز قادر میساخت در این پروژه مشارکت کند. ایران گزینه چندملیتی را رد کرد و بر داشتن برنامه هستهای جامع ملی فشار آورد.
۱۹۷۷
اوت - جیمی کارتر مذاکرات بر سر برنامه هستهای پیشنهادی شاه را دوباره آغاز کرد.
۱۹۷۸
ژانویه - ایران و ایالات متحده یک توافق هستهای را تدوین کردند که در آن ایران با پادمانهایی فراتر از الزامات NPT موافقت میکرد. در مقابل، ایالات متحده به ایران وضعیت «مورداعتمادترین کشور» را برای بازفرآوری اعطا کرد تا ایران در هنگام درخواست مجوز برای بازفرآوری سوخت عرضهشده توسط ایالات متحده، مورد تبعیض قرار نگیرد.
۱۹۷۹
پس از انقلاب ۱۹۷۹، ایالات متحده تأمین اورانیوم غنیشده ۹۳ درصدی برای راکتور تحقیقاتی تهران را متوقف کرد.
۳۱ ژوئیه - شرکت کرافت ورک، کار بر روی راکتور بوشهر را متوقف کرد چرا که ایران در پرداخت سررسیدهای توافقشده تأخیر داشت. این شرکت ازسرگیری پروژه را منوط به پرداخت دیونش کرد.
۱۹۸۴
فوریه – مهندسان آلمانی برای انجام مطالعات امکان سنجی تکمیل رآکتور بوشهر به ایران بازگشتند.
۲۴ مارس - حمله عراق به نیروگاه اتمی بوشهر آسیب جدی وارد کرد.
دسامبر – ایران با کمک چین یک مرکز تحقیقات هستهای در اصفهان افتتاح کرد. در سال ۱۹۸۵، چین یک «رآکتور آموزشی» به این مرکز تحویل داد.
۱۹۸۷
۵ مه - پس از ۱۸ ماه مذاکره، آرژانتین قراردادی ۵, ۵ میلیون دلاری با تهران برای تأمین صفحات سوخت راکتور تحقیقاتی تهران منعقد کرد تا به جای سوخت غنیشده بیش از ۹۰ درصد قبلی، تنها با اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده کار کند. در سال ۱۹۸۹، آرژانتین به عنوان طرف رسمی برای تأمین صفحات سوخت تعیین شد. در سال ۱۹۹۳، آرژانتین حدود ۲۲,۶ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد غنیشده را برای سوخت رآکتور به ایران تحویل داد.
۱۹۹۰
۹ اکتبر - ایران تصمیم به بازسازی نیروگاه اتمی آسیب دیده بوشهر گرفت.
۱۹۹۲
۲۵ اوت - روسیه و ایران توافقنامه همکاری در زمینه استفاده غیرنظامی از انرژی هستهای، از جمله ساخت نیروگاه هستهای امضا کردند.
۱۹۹۵
ژانویه – ایران قراردادی با وزارت انرژی اتمی روسیه برای ساخت یک راکتور آب سبک در بوشهر تحت پادمان آژانس بینالمللی انرژی اتمی امضا کرد. روسیه متعهد به تکمیل این نیروگاه در مدت ۵۵ ماه بود. تکمیل پروژه تا اوت ۲۰۱۰ طول کشید.
۱۹۹۷
مه – آژانس با تصویب پروتکل الحاقی، موافقتنامه پادمان را گسترش داد. بر این اساس، بازرسان مجاز خواهند بود بازرسیهای کوتاه مدت انجام دهند و ویزای ورود/خروج چندگانه به آنها ارائه شود. ایران پروتکل الحاقی را در سال ۲۰۰۳ امضا کرد، اما تا سال ۲۰۱۰ آن را در مجلس تصویب نکرد.
۱۹۹۸
۲۳ فوریه - دولت کلینتون با برنامه انرژی هستهای ایران مخالفت کرد به این دلیل که ایران دارای ذخایر نفت و گاز کافی برای تأمین انرژی است و کار بر روی رآکتور هستهای میتواند به طور غیرمستقیم به برنامه تسلیحاتی کمک کند.
۶ مارس – تحت فشار ایالات متحده، اوکراین اعلام کرد که دو توربین را برای استفاده در راکتور بوشهر نمیفروشد.
۱۹۹۹
۷ مه - روسیه گفت که ایران میخواهد همکاریهای هستهای خود را گسترش دهد. ساخت دومین نیروگاه هستهای بخشی از درخواست ایران بود.
۱۹ مه - محمد خاتمی، رئیسجمهور وقت ایران در یک سفر پنج روزه به عربستان سعودی رفت. ایران و عربستان سعودی با صدور بیانیهای مشترک از تبدیل خاورمیانه به منطقه عاری از سلاحهای کشتار جمعی حمایت کردند. آنها گفتند که تولید و انباشت تسلیحات هستهای اسرائیل، همراه با عدم رعایت قوانین و معاهدات بین المللی، تهدیدی جدی برای صلح و امنیت در منطقه است.
۲۰۰۰
۱۴ مارس - کلینتون قانون منع گسترش سلاحهای هستهای ایران را امضا کرد که به ایالات متحده اجازه میداد افراد و سازمانهایی را که به برنامههای تسلیحات هستهای، شیمیایی، بیولوژیکی و موشکهای بالستیک ایران کمک میکنند، تحریم کند.
۲۰۰۱
۱۲ تا ۱۵ مارس - ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و خاتمی، رئیس جمهور ایران، توافقنامه همکاری هستهای و نظامی را امضا کردند. خاتمی گفت که ایران خواهان ایجاد نیروگاه هستهای دوم پس از تکمیل بوشهر است.
نوامبر – سیمور هرش، روزنامهنگار آمریکایی به نقل از یک منبع اطلاعاتی در دولت آمریکا اعلام کرد که برنامه هستهای ایران نه در نیروگاه آب سبک بوشهر که در اماکن نظامی در دیگر نقاط ایران پی گرفته میشود.
۲۰۰۲
۸ ژانویه – اکبر هاشمی رفسنجانی گفت: «ایران به دنبال مسلح کردن خود به سلاحهای غیر متعارف نیست.»
۱۵ اوت - شورای ملی مقاومت ایران، فاش کرد که ایران در حال ساخت دو سایت هستهای مخفی است - یک کارخانه غنیسازی اورانیوم و آزمایشگاه تحقیقاتی در نطنز و یک کارخانه تولید آب سنگین در اراک. خاتمی با اذعان به وجود نطنز و دیگر تأسیسات در صداوسیمای جمهوری اسلامی از آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای بازدید از این مراکز دعوت کرد.
۱ سپتامبر - علیرغم تلاشهای ایالات متحده برای متقاعد کردن روسها برای عدم مشارکت، تکنسینهای روسی شروع به مونتاژ تجهیزات سنگین در راکتور بوشهر کردند. اما رآکتور با تاخیرهای مکرر در ساخت مواجه شد.
۲۰۰۳
۹ فوریه - محمد خاتمی گفت که ایران اورانیوم را در منطقه ساغند کشف و استخراج کرده است. وی به «حق مشروع ایران برای دستیابی به انرژی هستهای برای اهداف صلح آمیز» اشاره کرد و آمادگی خود را برای پذیرش بازرسیهای بین المللی از فعالیتهای هستهای خود ابراز کرد.
۶ مه - سازمان انرژی اتمی ایران طرحی از برنامه هستهای ایران را به سازمان ملل ارائه کرد و تاکید کرد که این برنامه صلحآمیز است..
۱۹ ژوئن - گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی ایران را نقضکننده NPT ندانست، اما تاکید کرد که ایران باید در مورد تأسیسات غنیسازی اورانیوم نطنز و کارخانه تولید آب سنگین اراک از قبل اطلاع میداد. آژانس ناظر سازمان ملل بعداً از ایران خواست پروتکل الحاقی به موافقتنامه پادمان معاهده منع گسترش تسلیحات هستهای را امضا و تصویب کند که به بازرسان امکان دسترسی بیشتر به سایتهای هستهای و حق بازرسیهای ناگهانی را میدهد.
۲۶ اوت - بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی آثاری از اورانیوم بسیار غنی شده را در تاسیسات هستهای نطنز پیدا کردند. ایران مدعی شد که این آثار از تجهیزات وارد شده از کشور دیگری است.
۲۵ سپتامبر - بازرسان تسلیحات سازمان ملل آثاری از اورانیوم با درجه بسیار غنی شده را در سایت دوم در نزدیکی تهران با نام پارچین پیدا کردند. آژانس بین المللی انرژی اتمی تا روز ۳۱ اکتبر فرصت داد تا ایران ثابت کند که سلاح هستهای تولید نمیکند.
۲۱ اکتبر – در مذاکرات سعدآباد در تهران، ایران در گفتگو با بریتانیا، فرانسه و آلمان (EU-3)، با تعلیق فعالیتهای غنیسازی و فرآوری اورانیوم و دسترسی به سایتهای هستهای برای بازرسیهای اعلامنشده توسط آژانس موافقت کرد. ایران همچنین با امضای پروتکلهای الحاقی معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای و موافقتنامه پادمان آن با آژانس موافقت کرد.
۲۴ اکتبر – حدود ۱۵۰۰ نفر از نیروهای بسیجی و حزباللهی در تهران تظاهرات کردند تا توافق سعدآباد بین تهران و سه کشور اروپایی را محکوم کنند.
۱۲ نوامبر - آژانس به این نتیجه رسید که هیچ مدرکی دال بر برنامه مخفیانه تسلیحات هستهای در ایران وجود ندارد اما نسبت به تولید پلوتونیوم ابراز نگرانی کرد. خاتمی گفت که پلوتونیوم برای تولید دارو استفاده میشود و مقدار کمی که ایران تولید میکند نمیتواند برای بمب هستهای به کار گرفته شود.
۱۸ دسامبر - تهران پروتکل الحاقی به موافقتنامه پادمان معاهده عدم اشاعه را امضا کرد. پروتکل الحاقی به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اختیارات بیشتری در برنامههای راستی آزمایی هستهای خود اعطا کرد. از آن زمان، ایران در مقاطعی به طور داوطلبانه اجازه بازرسیهای سرزده بیشتری را داده اما مجلس شورای اسلامی هنوز پروتکل الحاقی را تصویب نکرده است.
۲۰۰۴
۲۲ فوریه - ایران اذعان کرد که تجهیزات هستهای را مخفیانه از منابع بینالمللی خریده است، اگرچه تهران همچنان اصرار داشت که هدفش تولید برق بوده و نه سلاح هستهای.
۷ آوریل - ایران برنامههای خود را برای ساخت یک راکتور آب سنگین برای تولید ایزوتوپهای رادیویی برای تحقیقات پزشکی اعلام کرد. کشورهای غربی هشدار دادند که این تأسیسات میتواند میلههای سوخت مصرف شده را برای تولید پلوتونیوم مجدداً پردازش کند.
۲۸ اوت - خاتمی گفت که ایران حق غنیسازی اورانیوم را دارد و مایل است به آژانس بین المللی انرژی اتمی تضمین دهد که سلاح هستهای تولید نمیکند.
۶ اکتبر - تهران اعلام کرد که با تبدیل چند تن اورانیوم کیک زرد، گاز هگزافلوراید مورد نیاز برای غنیسازی اورانیوم را تولید کرده است.
۱۴ نوامبر - ایران در مذاکرات با بریتانیا، فرانسه و آلمان، توافق پاریس را پذیرفت که حقوق تهران برای دستیابی به فناوری هستهای برای اهداف صلحآمیز را به رسمیت میشناخت و بر تعهد ایران برای عدم دستیابی به سلاحهای هستهای تاکید میکرد. در مقابل، ایران داوطلبانه موافقت کرد که فعالیتهای غنیسازی اورانیوم را موقتاً متوقف کند و به آژانس اجازه دهد تا بر تعلیق نظارت کند.
۱۵ نوامبر - آژانس گزارش داد که هیچ مدرکی مبنی بر تلاش ایران برای تولید سلاح هستهای پیدا نکرده است، اگرچه نمیتواند وجود مواد هستهای را که اعلام نشده است، رد کند.
۲۲ نوامبر – ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی دعوت کرد تا بر تعلیق کلیه فعالیتهای مرتبط با غنیسازی نظارت کند.
۳۰ نوامبر - ایران گفت که حق غنیسازی اورانیوم خود را رها نکرده است و تعلیق فعالیتها، موقتی است. مقامات اروپایی امیدوار بودند که در ازای معاملات تجاری و سایر مشوقها، تعلیق را دائمی کنند.
۲۲ دسامبر – وزیر اطلاعات ایران از دستگیری بیش از ۱۰ نفر به اتهام جاسوسی خبر داد. تهران اعلام کرد که جاسوسان اطلاعات حساس برنامه هستهای ایران را به موساد اسرائیل و سیا میدادند.
۲۰۰۵
۱۳ ژانویه - بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی فقط اجازه دسترسی جزئی و کنترلشده به پادگان پارچین در نزدیکی تهران را یافتند. طبق معاهده NPT، ایران ملزم به دادن اجازه برای بازرسی از پایگاههای نظامی خود نبود. اما دولت بوش پیوسته ابراز نگرانی میکرد که مخالفت ایران در اجازه دسترسی کامل به پایگاهها و تأسیسات نظامی مشکوکش با برنامه مخفی تسلیحات هستهای مرتبط است.
۱۷ ژانویه - جرج بوش گفت که «اگر مانعتراشی بر سر راه راستیآزمایی درباره برنامه تسلیحات هستهای ادامه یابد» اقدام نظامی علیه ایران یک گزینه جدی است.
۱۹ بهمن - علی شمخانی وزیر دفاع وقت ایران در مصاحبهای گفت که دستیابی به سلاح هستهای به نفع منافع ملی ایران نیست.
۲۸ فوریه - تهران و مسکو توافقنامهای امضا کردند که بر اساس آن روسیه سوخت هستهای را برای تاسیسات بوشهر تأمین میکند و ایران تمام میلههای سوخت مصرف شده را به روسیه باز میگرداند تا اطمینان حاصل شود که سوخت برای مصارف دیگر منحرف نمیشود.
۱۵ مه - مجلس ایران با تصویب طرحی غیرالزامآور از دولت خواست غنیسازی اورانیوم را برای استفاده صلحآمیز از سر بگیرد.
۱ اوت - ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاع داد که تصمیم به از سرگیری فعالیت در مرکز تبدیل اورانیوم اصفهان گرفته است. آژانس از ایران خواست که هیچ اقدامی که به مذاکرات با بریتانیا، فرانسه و آلمان لطمه بزند یا روند بازرسی آژانس بین المللی انرژی اتمی را تضعیف کند، انجام ندهد.
۵ اوت - بریتانیا، فرانسه و آلمان «چارچوب توافق بلندمدت» را به ایران پیشنهاد کردند. این توافق به توسعه انرژی هستهای صلحآمیز کمک میکرد در ازای تعهد الزامآور مبنی بر اینکه ایران فعالیتهای چرخه سوخت را به غیر از نیروی آب سبک و راکتورهای تحقیقاتی دنبال نمیکند. همچنین خواستار توقف ساخت یک رآکتور تحقیقاتی آب سنگین در اراک شد. ایران این پیشنهاد را رد کرد، زیرا تهران را ملزم میکرد تا تمام کارهای مربوط به سوخت هستهای را کنار بگذارد.
۸ اوت - ایران تبدیل اورانیوم را در تاسیسات اصفهان و تحت نظارت آژانس از سر گرفت.
۹ اوت –علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، گفت که «تولید، ذخیره و استفاده از سلاح هستهای» شرعی نیست. این گفته رهبر جمهوری اسلامی بعدتر از سوی نمایندگان سیاسی حکومت به عنوان «فتوای» خامنهای برای حرمت سلاح هستهای مشهور شد.
۱۱ اوت - آژانس از ایران خواست تمام فعالیتهای غنیسازی را به حالت تعلیق درآورد.
۲۴ سپتامبر – شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران از توافقنامه پادمان NPT تخطی کرده و تصمیم گرفت که اگر این روند ادامه یابد، پرونده هستهای ایران را برای اقدامات بیشتر به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد. این تصمیم در پی امتناع مکرر ایران در گزارش کامل فعالیتهای هستهای خود بود. تهران در پاسخ گفت که ممکن است اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را که اجازه بازرسیهای سرزده و ناگهانی بیشتری را میدهد، به حالت تعلیق درآورد.
۲۰ نوامبر – مجلس شورای اسلامی لایحهای را تصویب کرد که در آن دولت موظف میشد اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را در صورت ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت، متوقف کند. مجلس اقدامی برای ممانعت از بازرسیهای عادی طبق موافقتنامه پادمان که در سال ۱۹۷۴ توسط مجلس شورای ملی تصویب شده بود، انجام نداد.
۲۰۰۶
ژانویه - ایران مهر و مومهای تاسیسات غنیسازی نطنز و دو مکان ذخیره سازی و آزمایش فعالیتهای هستهای را شکست.
۴ فوریه – شورای حکام آژانس پرونده هستهای ایران را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات خود در توافقنامه پادمان NPT به شورای امنیت سازمان ملل فرستاد.
۳۱ ژوئیه - شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه ۱۶۹۶ از ایران خواست که فعالیتهای غنیسازی اورانیوم خود را ظرف یک ماه متوقف کند. هیچ تحریمی اعمال نشد، اما قطعنامه هشدار داده بود که در صورت عدم پایبندی ایران، «اقدامات مناسب» اتخاذ خواهد شد. تهران این قطعنامه را غیرقانونی خواند. چین و روسیه مانعی بر سر راه تصویب این قطعنامه ایجاد نکردند و خودشان هم به آن رأی مثبت دادند. تنها قطر به عنوان عضو غیردائم شورای امنیت با این قطعنامه مخالفت کرد.
۲۶ اوت – محمود احمدینژاد، رئیس جمهور وقت ایران، کارخانه تولید آب سنگین در اراک را افتتاح کرد. ایالات متحده ابراز نگرانی کرد که آب سنگین در رآکتور آب سنگین اراک برای تولید پلوتونیوم، یکی از اجزای سازنده سلاحهای هستهای، استفاده شود.
۲ اکتبر – جورج بوش قانون حمایت از آزادی ایران را امضا کرد که تحریمهای اقتصادی را علیه کشورها و شرکتهایی که به برنامه هستهای ایران کمک میکردند اعمال کرد.
۲۳ دسامبر - شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۱۷۳۷ را تصویب کرد که ایران را به دلیل عدم پایبندی به قطعنامه ۱۶۹۶ و توقف غنیسازی اورانیوم تحریم کرد. این قطعنامه فروش فناوری مرتبط با هستهای به ایران را ممنوع و داراییهای افراد و شرکتهای کلیدی مرتبط با برنامه هستهای را مسدود کرد. همه اعضای شورای امنیت از جمله چین و روسیه به این قطعنامه رأی مثبت دادند.
۲۰۰۷
۲۴ مارس - شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۱۷۴۷ را تصویب کرد که فروش تسلیحات به ایران را ممنوع میکرد، مسدود شدن داراییها را افزایش داد. همه اعضای شورای امنیت از جمله چین و روسیه به این قطعنامه رأی مثبت دادند.
۴ دسامبر – در برآورد سازمان سیا در مورد فعالیتهای هستهای ایران اعلام شد که شواهدی وجود دارد که نشان میدهد تهران برنامه هستهای نظامی خود را در سال ۲۰۰۳ متوقف کرده است. این سازمان با «اطمینان متوسط» ارزیابی کرد که ایران برنامه تسلیحات هستهای خود را از اواسط سال ۲۰۰۷ پی نگرفته است. این یافتهها با ارزیابی سال ۲۰۰۵ جامعه اطلاعاتی ایالات متحده مبنی بر اینکه تهران به دنبال ساخت تسلیحات هستهای است، تناقض داشت.
۲۰۰۸
۲۲ فوریه - آژانس به این نتیجه رسید که ایران به سؤالات جامعه بینالمللی در مورد برنامه هستهای خود و آزمایش نسل جدید سانتریفیوژ برای غنیسازی سریعتر اورانیوم پاسخ کاملی نداده است. این گزارش تا حدی مبتنی بر اطلاعات به دست آمده توسط دولت بوش بود که ظاهراً به تلاشهای ایران برای ساخت سلاح هستهای اشاره میکرد. این دادهها از یک لپتاپ استخراج شده است که بنا بر گزارشها در سال ۲۰۰۴ از یک چهره کلیدی برنامه هستهای ربوده و به خارج از ایران منتقل شده بود.
۳ مارس - شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۱۸۰۳ را تصویب کرد و تحریمهای اقتصادی بیشتری را علیه ایران اعمال کرد. ۱۴ عضو شورای امنیت به این قطعنامه رأی مثبت دادند و تنها اندونزی رأی ممتنع داد.
۱۸ ژوئیه - دولت بوش موافقت کرد که ویلیام برنز معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده را به ژنو بفرستد تا با همتایان اروپایی خود در مذاکرات با ایران در مورد برنامه هستهای شرکت کند. اما ایران بار دیگر تعلیق یا توقف فعالیتهای غنیسازی خود را رد کرد.
۲۶ سپتامبر - شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۱۸۳۵ را تصویب کرد که در آن سه دور قبلی تحریمها علیه ایران تأیید شد. هیچ تحریم جدیدی اعمال نشد و همه اعضا به آن رأی مثبت دادند.
۲۰۰۹
۲۵ سپتامبر - باراک اوباما، رئیسجمهور وقت آمریکا، نیکولای سارکوزی رئیس جمهور فرانسه و ادوارد براون، نخستوزیر بریتانیا در یک کنفرانس مطبوعاتی گفتند که ایران یک کارخانه مخفی غنیسازی اورانیوم در فردو در نزدیکی قم دارد. ایران گفت که چهار روز قبل در نامهای به آژانس بینالمللی انرژی اتمی ساخت یک کارخانه آزمایشی غنیسازی جدید را اعلام کرده است. منتقدان گفتند که تهران زمانی که متوجه شد این مرکز لو رفته است، وجود این سایت را فاش کرد.
۱ اکتبر - ایران در ژنو با اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان برای گفتگو در مورد برنامه هستهای دیدار کرد. طرفین پیشنهادی را به ایران ارائه کردند تا ۸۰ درصد از ذخایر اورانیوم با غنای پایین خود را از نطنز به روسیه ارسال کند. سپس این محموله برای غنیسازی بیشتر و ساخت میلههای سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران که ایزوتوپهایی برای مصارف پزشکی تولید میکند، به فرانسه برود.
۱۹ تا ۲۱ اکتبر - مذاکرات اوایل اکتبر در ژنو با حضور آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره انتقال ۸۰ درصد از اورانیوم تولیدشده با غنای پایین ایران در وین ادامه یافت. بر سر پیشنویس توافق حاصل شد. ایالات متحده، فرانسه و روسیه این توافق را تأیید کردند، اما ایران به دلیل مخالفتهای داخلی از آن عقبنشینی کرد.
۲۰۱۰
۱۲ فوریه - احمدی نژاد اعلام کرد که ایران اورانیوم ۲۰ درصدی غنیشده تولید کرده است. تا آن زمان ایران تا سطح ۳, ۵ درصد غنیسازی میکرد. او گفت که ایران توانایی غنیسازی بیشتر اورانیوم را هم دارد.
۱۷ مه - ترکیه، برزیل و ایران با یک توافق هستهای مشابه توافقنامه در ژنو در سال ۲۰۰۹ موافقت کردند. انتقال ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین (۳, ۵ درصد) به ترکیه در ازای ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی، محور این توافق بود. ایران اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده را برای راه اندازی رآکتور تحقیقاتی تهران نیاز داشت. ایالات متحده و اروپاییها این توافق را رد کردند زیرا ایران ذخایر اورانیوم خود را افزایش داده بود. ۱۲۰۰ کیلوگرم در آن زمان تنها نیمی از ذخایر ایران را تشکیل میداد، نه ۸۰ درصدی که در قرارداد اکتبر ۲۰۰۹ قرار بود به خارج از کشور منتقل شود. واشنگتن همچنین معتقد بود این اقدام یک تاکتیک تاخیری برای جلوگیری از اعمال تحریمها است.
۹ ژوئن - شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه ۱۹۲۹، دور چهارم تحریمها را علیه ایران اعمال کرد. آنها شامل تدابیر شدید مالی و تحریم گسترده تسلیحاتی بودند. احمدینژاد گفت تحریمها «کاغذپارهای است که باید در سطل زباله انداخته شود» و «نمیتواند به ایرانیان آسیب برساند.»
ژوئن – گزارشها حاکی از شناسایی ویروس کامپیوتری استاکس نت در رایانههای کارکنان نیروگاه اتمی بوشهر است.
۲۴ ژوئن - کنگره قانون جامع تحریمها و پاسخگویی ایران در سال ۲۰۱۰ را تصویب کرد. این قانون به اتفاق آرا در مجلس سنا و با اکثریت قاطع در مجلس نمایندگان به تصویب رسید. این لایحه تحریمهای موجود آمریکا علیه ایران را گسترش داد. تحریمهای گستردهای را علیه شرکتهای خارجی که فرآوردهای پالایش شده از جمله بنزین به ایران صادر میکنند یا در بخش انرژی ایران سرمایه گذاری میکنند، اعمال کرد. این قانون بسیار فراتر از قطعنامه ۱۹۲۹ سازمان ملل بود.
۶ ژوئیه - ایران اعلام کرد که مذاکرات با شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان ممکن است در ماه سپتامبر آغاز شود.
۱۱ ژوئیه - ایران اعلام کرد که ۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده تولید کرده و کار بر روی صفحات سوخت را آغاز کرده است. این سوخت قرار بود تا سپتامبر ۲۰۱۱ برای ایجاد ایزوتوپهای پزشکی به راکتور تحقیقاتی تهران تحویل داده شود. قدرتهای غربی ابراز نگرانی کردند که توانایی ایران برای غنیسازی ۲۰ درصد به تولید مواد لازم برای تسلیحات هستهای که حدود ۹۰ درصد غنیشده است، کمک کند.
۲۶ ژوئیه - اتحادیه اروپا تحریمهایی را تصویب کرد که بر اساس آن کمکهای فنی به صنعت نفت و گاز ایران ممنوع شد.
۱۳ اوت – آژانس فدرال انرژی اتمی روسیه (روساتم) اعلام کرد که راکتور بوشهر بهزودی به سوخت هستهای مجهز میشود و اولین نیروگاه هستهای ایران رسماً عملیاتی خواهد شد.
۲۱ اوت - مراسم راهاندازی رسمی راکتور بوشهر پس از سالها تأخیر برگزار شد. ایران بارگیری سوخت نیروگاه را آغاز کرد، به این امید که ظرف چند ماه آن را به طور کامل به بهرهبرداری برساند. به عنوان بخشی از این قرارداد، روسیه سوخت راکتور را تأمین کرد و ایران موظف است سوخت مصرف شده را به روسیه بازگرداند.
۲۳ نوامبر - گزارش آژانس نشان داد که ایران در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ بدون هیچ دلیلی غنیسازی اورانیوم را برای یک روز متوقف کرده است. این گزارش در حالی منتشر شد که گمانهزنیها مبنی بر اینکه برنامه هستهای ایران دچار مشکلات فنی شده، به گوش میرسید.
دسامبر - ایران شروع به تولید «کیک زرد» کرد که برای تولید سوخت رآکتور هستهای ضروری است. فروش کیک زرد به ایران تحت تحریمهای سازمان ملل قرار داشت.
۶-۷ دسامبر - ایران در ژنو با اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان بر سر برنامه هستهای مذاکره کرد. این گروه موافقت کرد که دوباره در ژانویه ۲۰۱۱ در استانبول ملاقات کنند.
۲۰۱۱
۸ ژانویه - علی اکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ایران مدعی شد که ایران از فناوری لازم برای ساخت صفحات و میلههای سوخت برای راکتورهای هستهای خود برخوردار است.
۲۱ و ۲۲ ژانویه - مذاکرات ۵+۱ در استانبول پس از اینکه تهران از بحث در مورد محدودیتهای شفافکننده برای برنامه غنیسازی اورانیوم خودداری کرد، با شکست مواجه شد.
۲۵ فوریه - یک گزارش آژانس، اطلاعات جدیدی یافت که نشان میدهد ایران ممکن است پژوهشهایی روی ساخت سلاح انجام داده باشد. همچنین خاطرنشان کرد که به نظر میرسد ایران بردشواریّها و اختلالهای ناشی از ویروس استاکس نت غلبه کرده است.
۱۰ مه - نیروگاه اتمی بوشهر ایران به گفتهاتم استروی اکسپورت، شرکت روسی سازنده آن، در سطح پایین شروع به کار کرد.
۲۳ تا ۲۴ مه - اتحادیه اروپا بیش از ۱۰۰ فرد و شرکت مرتبط با برنامه هستهای ایران را تحریم کرد در حالی که ایالات متحده هفت شرکت خارجی را که در تأمین فرآوردههای پالایشی ایران دخیل بودند تحریم کرد. همچنین ۱۶ شرکت و فرد درگیر در برنامههای موشکی و هستهای را در لیست سیاه قرار داد.
۲۴ مه - گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان داد که ایران تولید اورانیوم با غنای پایین خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده و تعداد سانتریفیوژهای خود را اندکی افزایش داده است.
۲ سپتامبر - گزارش آژانس نشان داد که ایران فعالیتهای مرتبط با غنیسازی اورانیوم خود را تعلیق نکرده و به اندازه کافی با آژانس همکاری نمیکند.
۴ سپتامبر - ایران اعلام کرد که نیروگاه اتمی بوشهر به شبکه سراسری برق متصل شده است.
۸ نوامبر - یک گزارش آژانس مدعی شد که ایران از سال ۲۰۰۳ همچنان برنامه ساخت تسلیحات هستهای را ادامه داده است و یک پروژه مخفی برای غنیسازی اورانیوم دارد. همچنین نشان داد که ۸ هزار سانتریفیوژ در نطنز نصب شده است که ۶۲۰۰ عدد آنها در حال کار است. تهران مدعی شد که ایالات متحده این شواهد را جعل کرده است.
۱۸ نوامبر - شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی قطعنامه جدیدی در مورد اجرای پادمانها و مفاد مربوط به قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران تصویب کرد. این قطعنامه «نگرانی عمیق و فزایندهای را درباره مسائل حلنشده درباره برنامه هستهای ایران، از جمله مواردی که نیاز به شفافسازی دارند تا وجود ابعاد نظامی احتمالی منتفی شود، ابراز میکند.»
۲۰۱۲
۱ ژانویه – ایران اعلام کرد که اولین میله سوخت هستهای خود را تولید کرده است.
۹ ژانویه - آژانس تأیید کرد که ایران غنیسازی اورانیوم را در نیروگاه زیرزمینی خود در فردو تا ۲۰ درصد آغاز کرده است.
۲۳ ژانویه - اتحادیه اروپا تحریم نفتی را علیه ایران اعمال کرد که از ۱ ژوئیه ۲۰۱۲ اجرایی شد. اتحادیه اروپا در آن زمان مشتری ۲۰ درصد از نفت تولیدی ایران بود.
۱۵ فوریه - محمود احمدی نژاد در یک پخش زنده تلویزیونی از اولین میلههای سوخت ۲۰ درصد غنی شده در داخل ایران برای رآکتور تحقیقاتی تهران رونمایی کرد. ایران همچنین نسل جدیدی از سانتریفیوژها را فعال کرد که طبق گزارشها ظرفیت غنیسازی را سه برابر افزایش میداد.
۲۱ فوریه - بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از ناکامی از دسترسی به پایگاه نظامی پارچین ایران را ترک کردند.
۲۴ فوریه - گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران برنامه غنیسازی اورانیوم خود را به طور قابل توجهی شتاب داده است. آژانس بینالمللی انرژی اتمی «نگرانیهای جدی» خود را در مورد مقاصد نظامی احتمالی ابراز کرد.
۶ مارس - گروه ۵+۱ با از سرگیری مذاکرات با ایران بر سر برنامه هستهای موافقت کرد.
۱۴ آوریل - گروه ۵+۱ در استانبول برای گفتگو درباره «ابتکارات جدید» وعده داده شده تهران در مورد برنامه هستهای خود ملاقات کردند.
۲۳ تا ۲۴ مه - ۵+۱ مذاکرات بی نتیجهای با ایران در بغداد داشت.
۲۵ مه - گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که بازرسان آثاری از اورانیوم غنیشده تا ۲۷ درصد را در فردو پیدا کردهاند. آژانس به این نتیجه رسید که ایران «نمیتواند تضمین معتبری در مورد نبود مواد و فعالیتهای هستهای اعلامنشده در ایران ارائه دهد و بنابراین نمیتواند به این نتیجه برسد که همه مواد هستهای موجود در ایران در فعالیتهای صلحآمیز به کار میروند.»
۲۸ مه - ایران اذعان کرد که ویروس رایانهای Flame به سیستم رایانهای تاسیسات هستهایش نفوذ کرده است.
۱۸ تا ۱۹ ژوئن - ۵+۱ مذاکرات بینتیجهای با ایران در مسکو برگزار کرد.
۱۲ ژوئیه - ایالات متحده تحریمهای جدید و گستردهای را علیه شرکتها و بانکهای ایرانی مرتبط با گسترش برنامههای هستهای و موشکی اعلام کرد.
۳۰ اوت - گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان داد که ایران ظرفیت تولید خود را در فردو دو برابر کرده است. این سازمان هشدار داد که ایران یک سایت مشکوک در مجتمع نظامی پارچین را به گونهای «پاکسازی» کرده است که تحقیقات آژانس در مورد فعالیتهای گذشته را «به طور قابل توجهی مختل میکند».
۱۵ اکتبر – اتحادیه اروپا برنامه هستهای ایران را با تحریمهای جدیدی بر بخشهای مالی، انرژی، تجارت و حمل و نقل هدف قرار داد.
۵ نوامبر - یوکیا آمانو، رئیس وقت آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که آژانس «نمیتواند به این نتیجه برسد که تمام مواد هستهای ایران در فعالیتهای صلحآمیز مصرف میشود». او در گزارش سالانه خود به مجمع عمومی سازمان ملل گفت که مذاکرات بین تهران و آژانس از نوامبر ۲۰۱۱ تاکنون «نتایج مشخصی» نداشته است.
۱۶ نوامبر - گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان داد که ایران به غنیسازی اورانیوم، ارتقای تأسیسات و تجهیزاتش و ساخت یک رآکتور آب سنگین ادامه میدهد. از آخرین گزارش فصلی، تهران ۴۳ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی به ذخایر خود اضافه کرده است.
۱۳ دسامبر - طبق فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲، خزانهداری و وزارت امور خارجه آمریکا هفت شرکت و پنج فرد ایرانی را به دلیل دست داشتن در «تکثیر سلاحهای کشتار جمعی» تحریم کردند.
۲۱ دسامبر – وزارت خزانه داری ایالات متحده داراییهای چهار شرکت ایرانی و یک مدیر اجرایی را به دلیل ارتباط با برنامههای موشکی و هستهای تهران بلوکه کرد.
۲۰۱۳
۱۶-۱۷ ژانویه - آژانس بین المللی انرژی اتمی با تهران در مورد ادعاهایی مبنی بر اینکه آزمایشهایی برای فیوزهای انفجار هستهای انجام شده است، مذاکره کرد، اما نتوانست به توافقی دست یابد.
۲ فوریه - جو بایدن، معاون وقت رئیس جمهور آمریکا گفت که ایالات متحده آماده مذاکره مستقیم با ایران برای حل تنشها بر سر برنامه هستهای بحثبرانگیز این کشور است.
۱۳ فوریه - کارشناسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران رفتند اما نتوانستند توافقی را نهایی کنند که به بازرسان اجازه میدهد تا تأسیسات هستهای و نظامی را بررسی کنند.
۶ فوریه - وزارت خزانه داری آمریکا تحریمهای جدیدی را علیه بانک مرکزی ایران و سایر مؤسسات مالی اعمال کرد تا توانایی تهران را برای هزینه کردن درآمدهای نفتی محدود کند. همچنین یک فرد و چهار نهاد را برای مشارکت در فعالیتهای سانسور تعیین کرد.
۷ فوریه - علی خامنهای، پیشنهاد بایدن، معاون رئیس جمهور برای مذاکره مستقیم را رد کرد و گفت: «برخی افراد سادهلوح ایده مذاکره با آمریکا را دوست دارند. اما با مذاکره مشکلی حل نمیشود.». این در حالی است که ایران و آمریکا از ماهها قبل مذاکرات مستقیم محرمانهای را با میانجیگری عمان در این کشور آغاز کرده بودند.
۱۱ فوریه - وزارت خزانه داری ایالات متحده تحریمهای جدیدی را علیه نهادها و افرادی از بلاروس، چین، ایران، سودان، سوریه و ونزوئلا وضع کرد. آنها تجهیزات و فناوری مربوط به برنامههای تسلیحاتی را به ایران، کره شمالی یا سوریه منتقل کرده بودند.
۲۶ تا ۲۷ فوریه - دیپلماتهای کشورهای ۵+۱ با همتایان ایرانی خود در آلماتی قزاقستان دیدار کردند و توافق کردند که دو دیدار دیگر در اواخر بهار همان سال برگزار کنند.
۱۴ مارس - وزارت خزانه داری آمریکا یک تاجر یونانی و ۱۴ شرکت را به دلیل کمک به ایران برای دور زدن تحریمهای نفتی بین المللی تحریم کرد.
آوریل - ایران گزارش داد که استخراج اورانیوم را در دو نقطه آغاز کرده و عملیات فرآوری در یک کارخانه فرآوری سنگ معدن در دست اقدام است.
۱۸ مارس - اوباما پنجمین پیام نوروزی خود را به ایران ارسال کرد و گفت که اگر ایران به تعهدات بین المللی در مورد برنامه هستهای جنجالی خود عمل کند، ممکن است «روابط جدیدی» با ایران ایجاد شود.
۲۱ مارس –علی خامنهای، در سخنرانی خود به مناسبت عید نوروز گفت که مخالف مذاکره مستقیم با آمریکا نیست. اما او نسبت به چشم انداز موفقیت در صورت انجام مذاکرات «خوشبین» نیست. او همچنین مدعی شد که ایالات متحده «خواهان پایان مناقشه هستهای نیست».
۵ تا ۶ آوریل - دیپلماتهای کشورهای ۵+۱ با همتایان ایرانی خود در آلماتی قزاقستان دیدار کردند، اما مذاکرات بدون توافق یا برنامهریزی برای نشست دیگری به پایان رسید. تهران پیشنهادی را ارائه کرد که بر اساس آن قدرتهای جهانی باید حق ایران برای غنیسازی اورانیوم را به رسمیت بشناسند.
۲۲ مه - آژانس گزارش داد که ایران به نصب سانتریفیوژهای پیشرفته IR-2m ادامه داده است که میتواند به طور قابل توجهی قابلیتهای غنیسازی را ارتقا دهد.
۳ ژوئن – آمریکا برای اولین بار واحد پولی ایران، ریال را تحریم کرد. یک مقام ارشد دولت آمریکا در یک کنفرانس تلفنی گفت که هدف این فرمان اجرایی غیرقابل استفاده کردن ارز ملی ایران در معاملات خارجی (عمدتاً با همسایگان) است.
۴ ژوئن - ایالات متحده یک شبکه بزرگ از شرکتهای بزرگ را به دلیل مخفی کردن داراییهای رهبران ایران تحریم کرد.
۱۸ ژوئن - گروه هشت کشور صنعتی از ایران خواست تا «بدون تأخیر» به سؤالات مربوط به برنامه هستهای بحثبرانگیزش پاسخ دهد. این بیانیه همچنین از جامعه بینالملل خواست تا چندین قطعنامه تحریمی سازمان ملل را که برای تحت فشار قرار دادن تهران برای پایبندی به آن طراحی شده است، به طور کامل اجرا کند.
۱ ژوئیه - تحریمهای جدید آمریکا مبنی بر ممنوعیت فروش طلا و تجارت طلا با ایران اجرایی شد.
۲۸ اوت – آژانس گزارش داد که ایران از ماه مه پیشرفت آهسته اما پیوسته در برنامه هستهای خود داشته است. ایران به نصب سانتریفیوژها ادامه داد، اما فقط مقدار کمی اورانیوم با غنای ۲۰ درصدی به ذخایر خود اضافه کرد که برای سوخت یک بمب کافی نبود.
۲۸-۲۹ اکتبر - آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران در مورد مسائل باقی مانده در مورد برنامه هستهای این کشور گفتگو کرد. بر اساس بیانیه مشترک، ایران «پیشنهادی درباره اقدامات عملی به عنوان کمکهای سازنده» برای پیشرفت مذاکرات جاری ارائه کرد. طرفین توافق کردند که بار دیگر در نوامبر با یکدیگر دیدار کنند.
۲۶ سپتامبر – وزرای خارجه کشورهای ۵+۱ و ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با یکدیگر دیدار کردند و بر سر برگزاری دور جدید مذاکرات در ژنو به توافق رسیدند.
۲۷ سپتامبر - باراک اوباما با حسن روحانی، رئیس جمهور وقت ایران تماس گرفت که اولین ارتباط مستقیم بین روسای جمهور آمریکا و ایران از زمان انقلاب ۱۹۷۹ بود. اوباما در یک نشست توجیهی در کاخ سفید گفت: «ما دو نفر درباره تلاشهای جاری خود برای دستیابی به توافق بر سر برنامه هستهای ایران بحث کردیم.»
۱۵-۱۶ اکتبر - دیپلماتهای کشورهای ۵+۱ و ایران در ژنو برای حل مناقشه هستهای دیدار کردند. آنها متعهد شدند که در ماه نوامبر برای ادامه گفتوگوهایی که «محتوایی و آیندهنگر» بود، ملاقات کنند.
۷-۱۰ نوامبر - ایران و ۵+۱ پیشرفت چشمگیری داشتند اما در نهایت نتوانستند توافق را نهایی کنند. وزرای خارجه به ژنو رفته بودند، زیرا توافق قریبالوقوع به نظر میرسید. اما اختلافات لحظه آخری که ظاهراً به دلیل درخواست فرانسه برای سختگیری بیشتر رخ داد، مانع از دستیابی به توافق شد.
۱۱ نوامبر - یوکیا آمانو مدیرکل وقت آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران رفت. او و علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، چارچوب توافقنامه همکاری را امضا کردند که تهران را متعهد میکرد ظرف سه ماه گامهای عملی در جهت شفافیت بردارد.
۲۴ نوامبر - ایران و ۵+۱ به توافقی موقت دست یافتند که برنامه هستهای تهران را به مدت شش ماه در ازای کاهش تحریمها محدود میکند. ایران متعهد شد که ذخایر اورانیوم غنی شده نزدیک به ۲۰ درصد خود را خارج کند، غنیسازی بالای پنج درصد را متوقف و نصب سانتریفیوژها را تعلیق کند. تهران همچنین متعهد شد که ساخت رآکتور آب سنگین اراک را متوقف کند.
۹ تا ۱۲ دسامبر - ۵+۱ و ایران در ژنو در سطح فنی برای بحث در مورد اجرای توافق هستهای موقت دیدار کردند.
۱۱ دسامبر - ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین برای بررسی وضعیت شش اقدام ایران در نوامبر به عنوان بخشی از چارچوب توافقنامه همکاری ملاقات کردند.
۱۹ دسامبر - کارشناسان هستهای و تحریمهای ایران و ۵+۱ در وین برای گفتگو درباره جزئیات فنی مربوط به اجرای توافق هستهای موقت دیدار کردند. تیم ایرانی به طور غیرمنتظرهای مذاکرات را ترک کرد و به تهران بازگشت که ظاهراً در واکنش به قرار دادن ۱۹ نهاد در لیست سیاه واشنگتن به دلیل نقض تحریمها بود.
۳۰ تا ۳۱ دسامبر - گروه ۵+۱ و ایران بار دیگر در ژنو برای گفتگوهای فنی در مورد اجرای برنامه اقدام مشترک موقت ملاقات کردند.
۲۰۱۴
۹ تا ۱۲ ژانویه - ۵+۱ و ایران در ژنو ملاقات کردند و در مورد اجرای توافق موقت به نتیجه رسیدند. هیئتها برای تأیید تصمیماتشان به پایتختهای خود بازگشتند. در ۱۲ ژانویه، طرفین اعلام کردند که برنامه اقدام مشترک موقت از ۲۰ ژانویه آغاز میشود.
۲۰ ژانویه – توافق موقت، لازمالاجرا شد. آژانس بینالمللی انرژی اتمی همچنین گزارشی منتشر کرد مبنی بر اینکه ایران پس از کاهش ذخایر غنیسازی ۲۰ درصدی خود و توقف کار در راکتور آب سنگین اراک، به توافق پایبند است. ایالات متحده و اتحادیه اروپا اعلام کردند که اقداماتی را برای لغو برخی تحریمها و انتشار برنامهای برای آزادسازی پول نفت مسدود شده ایران در سایر کشورها انجام دادهاند.
۶ فوریه - وزارت خزانه داری ایالات متحده اقدامات جدیدی را علیه بیش از دهها شرکت و فردی اعلام کرد که به نظر میرسد مشغول اقدام برای «دور زدن تحریمهای ایالات متحده علیه ایران، کمک به اشاعه هستهای و موشکی ایران، و حمایت از تروریسم» هستند.
۷ فوریه - وزارت خزانهداری ایالات متحده مجوزی کلی صادر کرد که به ایرانیان اجازه میداد رایانه، تلفن همراه، نرمافزار، برنامههای کاربردی تلفن همراه و خدمات اینترنتی خریداری کنند. به گزارش وال استریت ژورنال، سخنگوی وزارت خزانهداری در ایمیلی گفت: «ما متعهد به ترویج تبادل آزاد اطلاعات در ایران و توانمندسازی افراد در ایران برای برقراری ارتباط با یکدیگر و با جهان خارج هستیم.»
۱۸ تا ۲۰ فوریه - گروه ۵+۱ و ایران در ۲۰ فوریه پس از سه روز بحث در ژنو بر روی چارچوبی برای مذاکرات نهایی به توافق رسیدند.
۳ مارس – یوکیا آمانو، مدیرکل وقت آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران شش اقدام مندرج در چارچوب توافقنامه همکاری موقت را اجرا کرده است، اما همچنین خاطرنشان کرد که «کارهای زیادی برای حل و فصل همه مسائل باقیمانده باقی مانده است».
۱۹ مارس - گروه ۵+۱ و ایران دور دیگری از مذاکرات پشت درهای بسته را درباره توافق نهایی هستهای برگزار کردند. اشتون و ظریف گفتوگوهای خود در مورد راکتور آب سنگین اراک و تحریمهای غرب را «کیفی و مفید» توصیف کردند.
۲۰ مارس - آژانس گزارشی را منتشر کرد که جزئیات اجرای توافق هستهای موقت ایران را نشان میداد. در این گزارش اشاره شد که تهران دیگر اورانیوم ۲۰ درصدی را غنیسازی نکرده است. اما هنوز تأسیسات تبدیل گاز اورانیوم با غنای پایین به اکسید اورانیوم را ادامه میدهد.
۷ تا ۹ آوریل - ۵+۱ و ایران در وین برای ادامه مذاکرات بر سر توافق نهایی هستهای دیدار کردند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران و کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گزارش دادند که درباره همه موضوعات مرتبط «بحثهای اساسی و مفصل» داشتند.
۱۷ آوریل - وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که واشنگتن اقداماتی را برای آزادسازی اقساط ۴۵۰ میلیون دلاری از وجوه مسدود شده ایران پس از تأیید آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد پایبندی ایران به توافق هستهای موقت انجام داده است.
۱۳ تا ۱۶ مه - ۵+۱ و ایران در وین برای تدوین پیشنویس توافق نهایی با یکدیگر دیدار کردند. مذاکرات بدون هیچ پیشرفت ملموسی به پایان رسید. اما هر دو طرف متعهد به دور دیگری از مذاکرات در ماه ژوئن شدند.
۲۱ مه - ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی با ۵ اقدام دیگر که تهران باید قبل از ۲۵ اوت انجام دهد، موافقت کردند. دو مورد از این اقدامات شامل ارائه اطلاعات در مورد ابعاد نظامی احتمالی برنامه هستهای (PMD) بود.
۹ تا ۱۰ ژوئن - ویلیام برنز، معاون وزیر امور خارجه آمریکا، تیمی از مقامات را برای مذاکرات دوجانبه با ایران به ژنو هدایت کرد تا برای دور بعدی مذاکرات ۵+۱ آماده شود.
۱۶ تا ۲۰ ژوئن - گروه ۵+۱ در ژنو گرد هم آمدند و طرح کلی پیش نویس توافقنامه را تهیه کردند اما پیشرفت چندانی در موضوع اصلی یعنی سطح و میزان غنیسازی اورانیوم نداشتند. آنها توافق کردند که در ۲ ژوئیه ملاقات کنند و تا تاریخ انقضای ۲۰ ژوئیه گفتگوها به صورت مستمر ادامه یابد.
۳ تا ۱۹ ژوئیه –سه هفته پیش از موعد مقرر برای پایان توافق موقت، گروه ۵+۱ ماراتن مذاکرات را در ۳ ژوئیه آغاز کردند. پس از حدود یک هفته و نیم گفتگو، برخی از وزرای خارجه از جمله کری، ظریف و هیگ برای بررسی روند مذاکرات به وین رفتند. در ۱۹ ژوئن، دو طرف اعلام کردند که مذاکرات را تا ۲۴ نوامبر، دقیقاً یک سال از زمان اجرای توافق موقت، تمدید خواهند کرد. ایران موافقت کرد که گامهای بیشتری برای کاهش ذخایر اورانیوم ۲۰ درصدی خود بردارد. در مقابل، کشورهای ۵+۱ موافقت کردند که ۲٫۸ میلیارد دلار از وجوه مسدود شده را به ایران بازگردانند.
۱۸ تا ۲۶ سپتامبر - مذاکرات ایران و ۵+۱ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک از سر گرفته شد. جلسات متعددی از جمله دیدار انفرادی بین کری و ظریف برگزار شد که در آن آنها تهدیدات ناشی از دولت اسلامی در عراق و سوریه را نیز مورد بحث قرار دادند. طرفین در مورد موضوعات عمدهای مانند غنیسازی اورانیوم و رفع تحریمها به تفاهم نرسیدند.
۱۴ تا ۱۶ اکتبر - ۵+۱ و ایران در وین ملاقات کردند و پیشرفت کمی داشتند. اختلافات بر سر تواناییهای تهران برای غنیسازی اورانیوم و جدول زمانی برای اجرای یک توافق بلندمدت باقی ماند. مقامات تاکید کردند که طرفین از موعد مقرر در ۲۴ نوامبر برای توافق دست نکشیدهاند و این گفتگوها بر «توافق کامل و جامع» متمرکز شده است، نه فقط رسیدگی به موضوعات کلیدی.
۹ تا ۱۱ نوامبر - کری، ظریف و اشتون برای دو روز مذاکرات سهجانبه در عمان و پس از آن یک روز دیدار بین ایران و گروه ۵+۱ دیدار کردند. رفع تحریمها و سطح غنیسازی اورانیوم از جمله موضوعات روی میز بود، اما مقامات هیچ پیشرفت قابل توجهی از این دور گفتگوها گزارش نکردند.
۱۹-۲۱ نوامبر - دور نهایی مذاکرات در وین آغاز شد. در ۲۸ آبان ماه، ظریف و اشتون با یکدیگر دیدار کردند و تیمهای آمریکا و ایران مذاکرات دوجانبه داشتند. کری پس از دیدار با یوسف بن علوی، وزیر خارجه وقت عمان در لندن و لوران فابیوس وزیر امور خارجه وقت فرانسه در پاریس در ۲۰ نوامبر وارد وین شد. کری، اشتون و ظریف دور دیگری از گفتگوها را در ۲۱ نوامبر برگزار کردند، اما ظریف خاطرنشان کرد که پس از این دیدار «پیشنهاد قابل توجهی» دریافت نکرده است.
۲۴ نوامبر - مقامات ایران و ۵+۱ ضربالاجل برای دستیابی به توافق را از دست دادند و اعلام کردند که مذاکرات به مدت هفت ماه تمدید خواهد شد و یک توافق سیاسی تا ماه مارس انجام خواهد شد.
۱۷ دسامبر - مذاکرات ایران و ۵+۱ در سطح معاونین وزرای خارجه در ژنو انجام شد. عباس عراقچی معاون وقت وزیر امور خارجه به خبرنگاران گفت که «مذاکرات فشرده» و «بسیار مفید» بود. پس از این گفتگوها اروپا و هیئت آمریکایی هیچ اظهارنظری نکردند.
۲۰۱۵
۱۴ و ۱۶ ژانویه - کری و ظریف در ژنو برای یافتن راههایی برای سرعت بخشیدن به مذاکرات دیدار کردند. آنها چند روز بعد دوباره در پاریس ملاقات کردند.
۱۵ تا ۱۷ ژانویه - مذاکرات دوجانبه ایران و آمریکا در ژنو.
۱۸ ژانویه - ایران و قدرتهای ۵+۱ پیشرفت محدودی در مذاکرات ژنو داشتند. آنها توافق کردند که در اوایل فوریه دوباره ملاقات کنند.
۲۳ فوریه - ایران و گروه ۵+۱ دور دیگری از مذاکرات را در ژنو به پایان رساندند. علی اکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی و ارنست مونیز، وزیر انرژی وقت ایالات متحده برای اولین بار برای موضوعات فنی به مذاکرات پیوستند، اما جان کری، وزیر امور خارجه، خاطرنشان کرد که حضور آنها «به هیچ وجه نشانهای نیست که چیزی در شرف تصمیم گیری است.»
۲ تا ۵ مارس - معاونان وزیران امور خارجه ایران و ۵+۱ مذاکرات خود را در مونترو سوئیس از سر گرفتند. ظریف به طور جداگانه با کری و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در ژنو گفتوگو کرد و در ۵ مارس به بقیه مذاکرهکنندگان در مونترو پیوست.
۱۶ تا ۱۸ مارس - کری و ظریف در لوزان سوئیس دیدار کردند و مونیز و صالحی برای مذاکره درباره جزئیات فنی به مذاکرات پیوستند. ظریف سپس برای دیدار با مقامات اتحادیه اروپا به بروکسل رفت. تیم ایران در روزهای ۱۷ تا ۱۸ مارس برای مذاکره بیشتر با مقامات آمریکایی به سوئیس بازگشت.
۲۶ مارس تا ۲ آوریل - ایران و ۵+۱ در لوزان سوئیس در آخرین روزهای قبل از پایان ضربالاجل دیدار کردند. کری و ظریف گفتگوهای دوجانبه داشتند و مذاکرهکنندگانی از بریتانیا، چین، فرانسه، روسیه و آلمان در ۲۸ مارس به مذاکرات پیوستند.
۲ آوریل - ظریف و فدریکا موگرینی، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا با صدور بیانیهای مشترک اعلام کردند که ایران و ۵+۱ در مورد پارامترهای کلیدی برای توافق جامع هستهای به تفاهم رسیدهاند و توافق نهایی تا ۳۰ ژوئن تنظیم میشود.
۲۲ تا ۲۴ آوریل - عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران و هلگا اشمیت، مدیر سیاسی اتحادیه اروپا در ۲۲ آوریل در وین دیدار کردند. وندی شرمن معاون وزیر امور خارجه آمریکا و دیگر معاونان وزرای امور خارجه ۵+۱ به آنها پیوستند تا تدوین پیشنویس نهایی توافق را آغاز کنند.
۲۷ آوریل - کری و ظریف در حاشیه کنفرانس منع گسترش سلاحهای هستهای با یکدیگر دیدار کردند.
۱۲ تا ۱۵ مه - وندی شرمن معاون وزیر امور خارجه آمریکا و دیگر همتایانش در وین برای ادامه نگارش پیشنویس توافق نهایی هستهای دیدار کردند.
۲۷ تا ۳۰ مه - معاونان وزیران خارجه در وین دیدار کردند. کری و ظریف در تاریخ ۳۰ مه در ژنو گفتگو کردند.
۳ تا ۴ ژوئن - معاونان وزرای خارجه ایران و ۵+۱ پس از یک روز نشست در سطح کارشناسی در وین دیدار کردند.
۱۰ تا ۱۴ ژوئن - معاونان وزرای خارجه ایران و ۵+۱ در وین گفتگو کردند.
۱۷ ژوئن - معاونان وزرای امور خارجه ایران و ۵+۱ در وین گفتگو کردند.
۲۲ تا ۲۶ ژوئن - معاونان وزیران امور خارجه ایران و ۵+۱ در وین گفتگو کردند.
۲۸ تا ۲۹ ژوئن - کری با ظریف، موگرینی و وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه در وین دیدار کرد. ظریف ۷ خرداد به تهران سفر کرد.
۳۰ ژوئن – مذاکره کنندگان اعلام کردند که مذاکرات تا ۷ ژوئیه تمدید خواهد شد. ظریف به وین بازگشت و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه با کری در وین دیدار کرد.
۱ ژوئیه - کری و ظریف با یکدیگر دیدار کردند که بعداً مذاکرهکنندگان آمریکا، اتحادیه اروپا و ایران در سطح معاون وزیر امور خارجه به آنها پیوستند.
۲ ژوئیه - وزرای امور خارجه ایران و ۵+۱ مجموعهای از نشست های دوجانبه برگزار کردند. گفتگوها در سطح معاون وزیر خارجه نیز ادامه یافت. یوکیا آمانو مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی با روحانی و دیگر مقامات در تهران دیدار کرد.
۳ تا ۶ ژوئیه - مذاکراتی در سطح وزیر امور خارجه، معاون وزیر امور خارجه و در سطح کارشناسی انجام شد. کری و ظریف چندین دیدار دوجانبه داشتند.
۷-۹ ژوئیه - مذاکره کنندگان اعلام کردند که مذاکرات تا ۱۰ ژوئیه تمدید خواهد شد. جلساتی در سطح وزیر امور خارجه، معاون وزیر امور خارجه و در سطح کارشناسی برگزار شد.
۱۰ تا ۱۳ ژوئیه - در ۱۰ ژوئیه، مذاکره کنندگان اعلام کردند که مذاکرات تا ۱۳ ژوئیه تمدید خواهد شد. گفتگوها در سطح وزیر امور خارجه، معاون وزیر امور خارجه و سطح کارشناسان ادامه یافت.
۱۴ ژوئیه - وزرای خارجه ایران و ۵+۱ اعلام کردند که به توافق نهایی هستهای موسوم به برجام دست یافتهاند.
۲۰ ژوئیه - شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا قطعنامه ۲۲۳۱ را تصویب کرد که توافق نهایی را تأیید کرد. این قرارداد و ضمائم آن نیز به کنگره ایالات متحده تحویل داده شد و یک دوره بررسی ۶۰ روزه آغاز شد.
۱۸ اکتبر - ایران و ۵+۱ روز تصویب توافق را جشن گرفتند. ایران شروع به برچیدن بخشهایی از زیرساختهای هستهای خود کرد، در حالی که ایالات متحده و اتحادیه اروپا آمادهسازی برای لغو برخی تحریمها را آغاز کردند.
۱۸ نوامبر - آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارشی منتشر کرد که در آن ایران ۴۵۰۰ سانتریفیوژ را در تاسیسات نطنز و فردو حذف کرده است. ایران باید ۱۰ هزار سانتریفیوژ دیگر را هم از مدار خارج میکرد تا به هدف ۵۰۰۰ سانتریفیوژ فعال در برجام برسد.
۲۲ نوامبر – گروه ۵+۱ سندی را منتشر کرد که در آن بازطراحی و بازسازی رآکتور هستهای اراک ایران را تشریح کرد. این سند نقش هر یک از کشورها را در این اقدام مشخص میکرد.
۲ دسامبر - آژانس به این نتیجه رسید که ایران علیرغم انکار هر گونه کار در مورد برنامه تسلیحات هستهای، روی «فعالیتهای مرتبط با توسعه یک وسیله انفجاری هستهای» کار کرده است.
۱۵ دسامبر - هیئت آژانس بین المللی انرژی اتمی تصمیم گرفت تحقیقات درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هستهای ایران را متوقف کند. تصمیم متفقالقول ۳۵ کشور عضو آژانس به تحقیقات ۱۲ ساله بر سر PMD پایان داد و در عین حال به بازرسان اجازه داد تا بر برنامه هستهای تهران نظارت کنند.
۲۰۱۶
۱۶ ژانویه - ایران و ۵+۱ روز اجرای توافق هستهای را پس از تأیید آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر اینکه ایران اقدامات لازم را برای شروع اجرای توافق هستهای انجام داده است، جشن گرفتند. ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد برخی تحریمها را لغو یا تعلیق کردند. ایران همچنین دوباره به سیستم مالی بینالمللی دسترسی پیدا کرد، میلیاردها دلار از داراییهای مسدود شده را به کشور بازگرداند و به بازار نفت بازگشت.
۲۶ فوریه - آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشی اعلام کرد که ایران برای مدت کوتاهی ۰٫۹ تن از میزان آب سنگین مجاز خود در برجام فراتر رفته است. ناظر هستهای سازمان ملل متحد همچنین اعلام کرد که ایران با ارسال ۲۰ تن آب سنگین یک هفته پس از تجاوز از حد مجاز، مشکل را اصلاح کرده است. آب سنگین در انواع خاصی از راکتورهای هستهای استفاده میشود که میتوانند پلوتونیوم با درجه مورد استفاده در مقاصد نظامی تولید کنند.
۲۲ آوریل - ایالات متحده با خرید ۳۲ تن آب سنگین از ایران موافقت کرد. بر اساس برجام، ایران موظف بود ذخایر آب سنگین خود را زیر ۱۳۰ تن نگه دارد.
۵ مه - علی اکبر صالحی و یوکیا آمانو در تهران برای گفتگو درباره اجرای برجام دیدار کردند.
۲۷ مه - آژانس گزارشی منتشر کرد که در آن اعلام کرد ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بوده است.
۱۲ ژوئیه - بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد اولین گزارش ششماهه خود را منتشر کرد. شورای امنیت در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد (۲۰۱۵)، که برجام را تأیید کرد، اجرای برجام را مورد توجه قرار داد و سایر تحریمهای سازمان ملل را بررسی کرد. این گزارش نشان داد که ایران در حال اجرای تعهدات برجامی خود است، اما نسبت به گزارشهایی مبنی بر اینکه ایران محدودیتهای انتقال تسلیحات، محدودیتهای فعالیت موشکهای بالستیک و محدودیتهای سفر افراد تحریمشده را نقض کرده است، ابراز نگرانی کرد.
۲۹ ژوئیه - ایران نامهای به آژانس بین المللی انرژی اتمی ارسال کرد که در آن از افشای یک سند محرمانه انتقاد شده بود. این سند که آسوشیتدپرس درباره آن گزارش داد، نشان میداد که برخی محدودیتهای کلیدی هستهای علیه ایران قبل از تاریخ انقضای ۱۵ ساله توافق کاهش مییابد. آژانس بینالمللی انرژی اتمی افشای این سند را تکذیب کرد.
۸ سپتامبر - گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان داد که ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بوده است.
۱۰ سپتامبر – ایران ساخت دومین نیروگاه هستهای خود را با کمک روسیه آغاز کرد که اولین پروژه از این دست پس از توافق نهایی هستهای بود.
۹ نوامبر - آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارشی منتشر کرد که نشان میداد ایران به طور کلی به برجام پایبند است، اگرچه ذخایر آب سنگین آن ۰٫۱ تن از حد مجاز فراتر رفته. ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاع داد که قصد دارد ۵ تن آب سنگین را به خارج از کشور ارسال کند.
۱۳ دسامبر - در واکنش به تمدید قانون تحریمهای ایران توسط ایالات متحده، حسن روحانی اعلام کرد که ایران کار روی زیردریاییهای با موتور هستهای را آغاز خواهد کرد. او گفت که تولید سوخت «در راستای توسعه برنامه هستهای صلح آمیز ایران» خواهد بود. اما کارشناسان هستهای گفتند که چنین سوختی احتمالاً به غنیسازی فراتر از محدودیتهای تعیین شده توسط برجام نیاز دارد. ایران قبلاً در سال ۲۰۱۲ اعلام کرده بود که روی یک زیردریایی هستهای کار میکند.
۳۰ دسامبر - بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، گزارش ششماهه خود را در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد منتشر کرد. این گزارش پایبندی ایران به برجام را تأیید کرد، اما نگرانیهایی را در مورد گزارشهای مربوط به نقض انتقال تسلیحات ایران و سفر افراد تحریمشده، برخلاف قطعنامه ۲۲۳۱، افزایش داد.
۲۰۱۷
۱۶ ژانویه – آمانو، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی بیانیهای منتشر کرد که در آن تأیید کرد که ایران سانتریفیوژها و تجهیزات مازاد را از کارخانه غنیسازی سوخت فردو طبق الزامات برجام خارج کرده است.
۲۸ ژانویه –سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد که هگزافلوورید اورانیوم را به عنوان بخشی از تلاشهای تحقیق و توسعه به پیشرفتهترین مدل سانتریفیوژ خود، IR-8، تزریق کرده است. بر اساس برجام، ایران مجاز بود سانتریفیوژها را با گاز UF6 آزمایش کند تا زمانی که این فرآیند به تولید اورانیوم غنی شده منتهی نشود.
۲۴ فوریه – یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، گزارش سهماهه راستی آزمایی آژانس را منتشر کرد که نشان میداد ایران تاکنون به اجرای تعهدات هستهای خود تحت برجام پایبند بوده است. این گزارش خاطرنشان کرد که ایران بهطور داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا میکند و در انتظار تصویب آن در مجلس شورای اسلامی است و ۱۰۱, ۷ کیلوگرم اورانیوم را تا ۳, ۶۷ درصد غنیسازی کرده است.
۱۷ مه - دولت دونالد ترامپ در آمریکا پایبندی ایران به برجام را تأیید کرد و به لغو تحریمهای مرتبط با برنامه هستهای ادامه داد. با این حال، دولت آمریکا همزمان تحریمهای جدیدی را علیه برنامه موشکی بالستیک ایران اعلام کرد.
۲ ژوئن - آمانو گزارش سهماهه راستی آزمایی آژانس بینالمللی انرژی اتمی را منتشر کرد که بر اساس آن ایران به برجام پایبند بوده است. این گزارش خاطرنشان کرد که ایران به طور داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا میکند و در انتظار رسمی شدن آن است.
۲۰ ژوئن - آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، گزارش ششماهه خود را در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ منتشر کرد. این گزارش پایبندی ایران به برجام را تأیید کرد، اما نگرانیهایی را در مورد سفر افراد تحریمشده اعلام کرد، از ایران خواست آزمایش موشک بالستیک را پس از پرتاب موشک بالستیک خرمشهر با برد بیش از ۲ هزار کیلومتر در ژانویه متوقف کند و گفت که گزارشهایی دریافت کرده مبنی بر اینکه سلاحهایی که فرانسه در اقیانوس هند توقیف کرده بود، متعلق به ایران است.
۱۷ ژوئیه - دولت ترامپ پایبندی ایران به تعهدات برجامی خود را تأیید کرد. دولت آمریکا همزمان تحریمهای جدیدی را علیه برنامه موشکی بالستیک ایران و حقوق بشر اعلام کرد.
۳۱ اوت – آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش سه ماهه راستیآزمایی آژانس را منتشر کرد که در آن اعلام شد ایران به برجام پایبند بوده است. این گزارش خاطرنشان کرد که ایران به طور داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا میکند و در انتظار رسمی شدن است.
۱۳ اکتبر – دونالد ترامپ پایبندی ایران به توافق هستهای را تأیید نکرد و سیاست جدیدی را برای مقابله با جمهوری اسلامی ترسیم کرد. او گفت: «من به دولت خود دستور میدهم که با کنگره و متحدانمان همکاری نزدیکی داشته باشد تا به بسیاری از نقصهای جدی توافق رسیدگی کند تا رژیم ایران هرگز نتواند جهان را با سلاحهای هستهای تهدید کند.» ترامپ به وزارت خزانهداری دستور داد تا اقدامات تحریمی بیشتری علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تدوین کند.
۱۳ نوامبر - آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش راستیآزمایی خود را منتشر کرد که در آن پایبندی ایران به برجام را تأیید کرد. این گزارش خاطرنشان کرد که ایران به طور داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا میکند و در انتظار رسمی شدن است.
۸ دسامبر - دبیر کل سازمان ملل، گزارش ششماهه خود را در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل منتشر کرد. این گزارش پایبندی ایران به برجام را تأیید کرد، اما نگرانی در مورد مشارکت ایالات متحده پس از تصمیم ترامپ در ۱۳ اکتبر مبنی بر عدم تأیید مجدد این توافق را افزایش داد. این گزارش همچنین نگرانیهایی را در مورد انتقال تسلیحات مشکوک ایران، فعالیتهای موشکهای بالستیک و سفر افراد تحریم شده که نقض قطعنامه ۲۲۳۱ است، مطرح کرد.
۲۰۱۸
۱۲ ژانویه - ترامپ برای سومین بار از تحریمهای هستهای علیه ایران چشم پوشی کرد که مطابق با تعهدات ایالات متحده تحت برجام بود. وی گفت: «من از اعمال برخی تحریمهای هستهای چشمپوشی میکنم، اما تنها به منظور تضمین توافق متحدان اروپاییمان برای رفع نقصهای وحشتناک توافق هستهای ایران». ترامپ همچنین هشدار داد که اگر تشخیص دهد که اصلاح این موارد در دسترس نیست، از توافق خارج خواهد شد. در همان روز، وزارت خزانهداری آمریکا ۱۴ نفر از جمله رئیس قوه قضاییه ایران را به دلیل نقض حقوق بشر و حمایت از اشاعه سلاح تحریم کرد.
۲۲ فوریه – آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش راستیآزمایی خود را منتشر کرد که در آن مشخص شد ایران به برجام پایبند بوده است. این گزارش خاطرنشان کرد که ایران به طور داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا میکند و در انتظار رسمی شدن آن است. در این گزارش همچنین آمده است که ایران آژانس بین المللی انرژی اتمی را از قصد خود برای توسعه ساخت موتور هستهای برای زیردریایی اتمی مطلع کرده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران درخواست کرد که توافقنامه پادمانی خود را اصلاح کند تا طرحهای اولیه تاسیسات را در اختیار آژانس قرار دهد. ایران در زمان انتشار گزارش به این درخواست پاسخ نداده بود.
۳۰ آوریل - نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، اعلام کرد که اسرائیل حدود ۱۰۰ هزار «پرونده محرمانه» را به دست آورده است که ثابت میکند ایران دروغ گفته که هرگز برنامه تسلیحات هستهای نداشته است. علاوه بر این، او مدعی شد که تهران حتی پس از توافق هستهای ۲۰۱۵ برای «توسعه دانش تسلیحات هستهای خود برای استفاده در آینده» تلاش کرده است. نتانیاهو نقشهها، نمودارها، عکسها و ویدیوهایی را ارائه کرد که جزئیات پروژه آماد را که هدف آن طراحی، تولید و آزمایش سلاحهای هستهای بود، افشا میکرد.
۸ مه - دونالد ترامپ ایالات متحده را از برجام خارج کرد. ایالات متحده و متحدان اروپایی نتوانستند به سازشی برسند که نگرانیهای ادعایی ترامپ را برطرف کند.
ترامپ در سخنرانی خود در آن روز گفت: «واقعیت این است که این یک معامله وحشتناک و یک طرفه بود که هرگز و هرگز نباید انجام میشد. برجام آرامش به ارمغان نیاورد، صلح به ارمغان نیاورد و هرگز نمیتوانست چنین باشد.» ترامپ همچنین اعلام کرد که قصد دارد تحریمهایی را که بر اساس برجام لغو یا تعلیق شده بود، دوباره اعمال کند. ایالات متحده به کسب و کارها ۳ تا ۶ ماه فرصت داد تا از تحریمهای آمریکا پیروی کنند وگرنه با مجازات مواجه خواهند شد.
بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا بلافاصله پس از اعلام برجام بر پایبندی خود به برجام تاکید کردند. مقامات ایرانی این اقدام آمریکا را محکوم کردند.
۱۸ مه - در تلاش برای نجات برجام، کمیسیون اروپا چهار اقدام را در واکنش به اعمال مجدد تحریمهای آمریکا علیه ایران اعلام کرد. این اقدامات شامل راهاندازی فرآیندی قانونی بود که افراد اتحادیه اروپا را از تبعیت از تحریمهای فراسرزمینی ایالات متحده منع میکند، به شرکتها اجازه میدهد خسارات ناشی از تحریمها را از طرف تحریمکننده بازپس بگیرند، و احکام دادگاههای خارجی در اتحادیه اروپا را باطل میکند.
۲۳ مه - علی خامنهای، شش شرط را اعلام کرد که رعایت آنها را به منزله پایبندی اروپا به توافق هستهای دانست. او خواستار آن شد که اروپا «یک قطعنامه در برابر نقض قطعنامه ۲۲۳۱» شورای امنیت سازمان ملل متحد، که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را تأیید میکند، تصویب کند.
«آمریکا قطعنامهی ۲۲۳۱ را نقض کرده است. آنهایی که عضو شورای امنیتند بایستی در مقابل این حرکت آمریکا، قطعنامهای علیه او به شورای امنیت ببرند؛ یک قطعنامه علیه آمریکا بهعنوان اینکه این [کشور] ناقض قطعنامهی ۲۲۳۱ است. یکی از کارهایی که باید بکنند این است.»
خامنهای گفت: «اروپا باید متعهد بشود که بحث موشک و حضور جمهوری اسلامی در منطقه را مطرح نخواهد کرد؛ این را باید قول بدهند. اینکه در هر برههای از زمان یک چیزی بگویند و مسئله موشک را به شکلهای مختلف مطرح کنند، اصلاً قابل قبول نیست. بایستی سران این سه کشور قول بدهند و قبول بکنند که مطلقاً مسئلهی موشک را مطرح نخواهند کرد.»
او همچنین به دنبال حمایت از فروش نفت و معاملات مالی با ایران بود. خامنهای در خطاب به مقامات دولتی هشدار داد: «اگر اروپاییها در پاسخگویی به این مطالبات تعلل کردند، حق ما برای آغاز کردنِ فعالیتهای تعطیلشدهی هستهای محفوظ است. مسئولین سازمان هستهای ما بایستی آماده باشند. من البته نمیگویم الان بروید ۲۰ درصد را شروع کنید به غنیسازی کردن، اما میگویم آماده باشید. آنوقتی که جمهوری اسلامی مصلحت دانست و لازم دانست، فعالیتهای تعطیلشده را -که بهخاطر برجام [بود]؛ هزینههایی بود که برای برجام میدادیم- وقتیکه دیدیم برجام فایدهای ندارد و حاضر نیستیم هزینهها را بدهیم، طبعاً یکی از راههایش این است که برویم سراغ بازیافتِ آن چیزها و فعالیتهایی که تعطیل شده.»
۲۵ مه - نمایندگان طرفهای باقی مانده در برجام برای اولین بار پس از خروج آمریکا با نمایندگان ایران دیدار کردند. آنها در مورد راههای ادامه توافق بدون ایالات متحده گفتگو کردند.
۵ ژوئن - خامنهای به سازمان انرژی اتمی دستور داد در صورت فروپاشی برجام، برای افزایش غنیسازی اورانیوم آماده شوند. علی اکبر صالحی، از برنامههایی برای افزایش تولید هگزافلوراید اورانیوم خبر داد. وی همچنین گفت که در صورت شکست برجام، ایران نسل جدیدی از سانتریفیوژهای پیشرفته را در نطنز نصب خواهد کرد. در ۱۳ ژوئن، سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود که ایران همچنین در صورت خروج از برجام، غنیسازی اورانیوم در فردو را از سر خواهد گرفت. سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که همچنان به شرایط برجام پایبند است.
۵ ژوئیه - وزرای امور خارجه کشورهای باقیمانده در برجام با ظریف در وین دیدار کردند تا راههای کاهش تأثیر تحریمهای آمریکا بر ایران را بررسی کنند. این اولین باری بود که وزیران خارجه این گروه پس از خروج آمریکا از برجام با یکدیگر دیدار کردند.
۶ اوت - ایالات متحده تحریمهایی را برای ممنوعیت معاملات با ایران به دلار آمریکا دوباره اعمال کرد. همچنین تجارت فلزات گرانبها، آلومینیوم، فولاد، هواپیما، زغال سنگ، فرش و مواد غذایی را تحریم کرد. اتحادیه اروپا برای محافظت از شرکتهای اروپایی که با ایران تجارت میکنند در برابر اقدامات قانونی ایالات متحده، «قانون مسدودکننده» را تصویب کرد.
۳۰ اوت - آژانس گزارش سه ماهه خود را منتشر کرد که در آن پایبندی ایران به برجام را تأیید میکرد.
۲۵ سپتامبر - کشورهای باقیمانده در برجام متعهد شدند که «سازوکار تبادل مالی با هدف ویژه (SPV)» ایجاد کنند که شرکتها را قادر میسازد تا به مبادله مالی با ایران ادامه دهندو با استفاده از ارزهای غیر از دلار آمریکا، تحریمهای آمریکا را دور بزنند.
۲۷ سپتامبر – بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در سخنرانی خود در سازمان ملل گفت که ایران یک انبار مواد هستهای در تورقوزآباد واقع در نزدیکی تهران دارد و وجود آن را اعلام نکرده است. ایران این اتهام را رد کرد.
۵ نوامبر - تحریمهای آمریکا که خرید نفت ایران را ممنوع میکرد، اجرایی شد. ایالات متحده به هشت کشور چین، یونان، هند، ایتالیا، ژاپن، کره جنوبی، تایوان و ترکیه معافیتهایی اعطا کرد و به آنها اجازه داد به واردات نفت ادامه دهند. در ۱۲ نوامبر، گزارش فصلی آژانس بینالمللی انرژی اتمی پایبندی ایران به برجام را مجدداً تأیید کرد.
۱۲ دسامبر - مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، خواستار به روز رسانی قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل شد تا ایران را از تولید موشکهای بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هستهای منع کند. قطعنامه فقط از ایران خواسته بود که از کار بر روی موشکهایی که با این هدف طراحی شدهاند، خودداری کند.
۲۰۱۹
۱۳ ژانویه – علی اکبر صالحی، گفت که ایران در حال طراحی یک فرآیند جدید است که در صورت خروج تهران از برجام، غنیسازی گستردهتر اورانیوم را ممکن میکند.
۲۹ ژانویه - دن کوتس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا به کمیته اطلاعات سنا گفت: «ما معتقد نیستیم که ایران در حال حاضر فعالیتهایی را انجام میدهد که برای تولیپ بمب اتمی ضروری هستند.» دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا در واکنش به این موضوع در توئیتی نوشت: «به نظر میرسد که افراد اطلاعاتی در مورد خطرات ایران بسیار منفعل و ساده لوح هستند. اشتباه میکنند!»
۱۴ فوریه - مایک پنس، معاون رئیس جمهور آمریکا خواستار خروج متحدان اروپایی ایالات متحده از برجام شد.
او در نشستی در ورشو گفت: «زمان آن فرا رسیده است که شرکای اروپایی ما از توافق هستهای ایران خارج شوند و به ما بپیوندند.» آنگلا مرکل صدراعظم آلمان این درخواست را رد کرد. در ۲۲ فوریه، گزارش فصلی آژانس بینالمللی انرژی اتمی پایبندی ایران به برجام را مجدداً تأیید کرد.
۲۲ مارس – ایالات متحده چندین فرد و نهاد درگیر در برنامه تسلیحات هستهای پیشین ایران را تحریم کرد. ارزیابی اطلاعاتی ایالات متحده به این نتیجه رسیده بود که کار بر روی برنامه هستهای نظامی ایران در سال ۲۰۰۳ متوقف شده است، اما مقامات دولت ترامپ ادعا کردند که تهران تیم تسلیحات هستهای خود را در صورت تصمیم رهبران ایران برای از سرگیری کار، آماده نگاه داشته است.
۲۲ آوریل - پمپئو اعلام کرد که ایالات متحده معافیتهای تحریمی را برای هشت کشور واردکننده نفت ایران متوقف میکند: هند، چین، ترکیه، ایتالیا، یونان، کره جنوبی، تایوان و ژاپن.
پمپئو گفت: «ما به اعمال فشار حداکثری بر رژیم ایران تا زمانی که رهبران این رژیم رفتار مخرب خود را تغییر دهند، به حقوق مردم ایران احترام بگذارند و به میز مذاکره بازگردند، ادامه خواهیم داد.» وی خاطرنشان کرد: «فروش نفت تا ۴۰ درصد از درآمد ایران را تشکیل میدهد. هدف اعلام شده دولت ترامپ این است که صادرات ایران را به صفر برساند.»
۳ مه - ایالات متحده واردات اورانیوم غنی شده از ایران را تحریم کرد. کشورهای امضاکننده برجام – به ویژه روسیه – اورانیوم غنی شده ایران را وارد کرده بودند تا از تجاوز تهران از سقف تعیینشده در برجام جلوگیری کنند. تحریمهای آمریکا ماندن ایران در محدوده برجام بدون توقف غنیسازی را دشوار کرده است. ایالات متحده معافیتهای تحریمی را تمدید کرد که به شرکتهای خارجی اجازه میداد روی پیکربندی مجدد راکتورهای ایرانی برای استفاده غیرنظامی کار کنند و به کشورها اجازه میداد سوخت اورانیوم غنیشده را برای راکتورهای غیرنظامی در بوشهر و تهران تأمین کنند.
۸ اردیبهشت – روحانی اعلام کرد ایران پایبندی به بخشهایی از توافق هستهای ۲۰۱۵ را متوقف خواهد کرد. روحانی در یک سخنرانی تلویزیونی گفت که ایران ذخیره اورانیوم بیشتر و تولید آب سنگین مورد استفاده در راکتورهای هستهای خود را از سر خواهد گرفت. روحانی هشدار داد که اگر بخشهای نفتی و بانکی ایران ظرف ۶۰ روز از تحریمهای آمریکا محافظت نشوند، ایران محدودیت غنیسازی اورانیوم را برداشته و کار در تاسیسات هستهای اراک را از سر خواهد گرفت. روحانی گفت: «ما چندین بار به کشورهای عضو برجام مهلت دادهایم. به زبان سادهتر، احساس میکردیم که نیاز به جراحی وجود دارد و مسکنهای یکساله کافی نیست؛ اقدام امروز یک عمل جراحی برای نجات برجام است نه پایان دادن به آن.»
شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیهای از جامعه بینالمللی به دلیل عدم پاسخگویی معنادار به تلاشهای آمریکا برای تضعیف برجام، مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، انتقاد کرد و گفت: «متاسفانه حسن نیت و خویشتنداری خردمندانه مردم ایران بیپاسخ مانده است. و هیچ سازوکار عملیاتی برای جبران تحریمهای آمریکا به جز صدور بیانیههای سیاسی ایجاد نشده است.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا در بیانیه مشترکی بر حمایت خود از برجام تاکید کردند، اما همچنین از ایران خواستند که تعهدات خود در چارچوب برجام را به طور کامل همانطور که تاکنون انجام داده است، اجرا کند و از هرگونه اقدام تشدید کننده تنش خودداری کند.
۲۷ مه - ترامپ پیشنهاد مذاکره درباره توافق هستهای جدید با ایران را داد و ممانعت از تولید سلاح هستهای را اولویت خود معرفی کرد. ترامپ گفت: «[ایران] این شانس را دارد که با همین رهبری کشوری بزرگ باشد. ما به دنبال تغییر رژیم نیستیم - فقط میخواهم این روشن شود که آنها به دنبال هیچ سلاح هستهای نیستند.»
۱۱ ژوئن - جکی ولکات، سفیر ایالات متحده، پس از اینکه گزارش آژانس نشان داد که ایران ۳۳ سانتریفیوژ پیشرفته نصب کرده است، ادعا کرد که تهران برجام را نقض میکند. این توافق به ایران اجازه میدهد ۳۰ سانتریفیوژ نسل جدید را آزمایش کند. او در جلسه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفت: «ما میدانیم که کمیسیون مشترک برجام با جدیتی که شایسته آن است با این موضوع برخورد میکند و از اعضای برجام میخواهیم هر چه سریعتر به این موضوع رسیدگی کنند.» اما ولکات همچنین گفت که واشنگتن آماده گفتگو با تهران به منظور دستیابی به توافق جامعتر است.
۱ ژوئیه - ایران با فراتر رفتن از محدودیتهای موجود در ذخایر اورانیوم با غنای پایین، مفاد توافق هستهای ۲۰۱۵ را زیر پا گذاشت. تهران تنها مجاز به ذخیره ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین بر اساس این قرارداد است. عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: «ما به اروپاییها اعلام کردیم که اگر اقدامات عملیتر، موثرتر و کاملتر انجام شود، کاهش تعهدات ایران قابل بازگشت است، در غیر این صورت ادامه میدهیم.»
۷ ژوئیه - ایران اعلام کرد که غنیسازی اورانیوم در سطح بالاتر از ۳, ۶۷ درصد را ظرف چند ساعت بعد آغاز خواهد کرد. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفت: «ما پیشبینی میکنیم که اندازهگیریهای آژانس فردا صبح زود نشان دهد که از ۳, ۶۷ درصد فراتر رفتهایم.» حسن روحانی به کشورهای اروپایی تا هفتم ژوئیه فرصت داده بود تا تحریمهای آمریکا را بیاثر کنند.
۸ ژوئیه - ایران سقف ۳, ۶۷ درصدی غنیسازی اورانیوم که در برجام تعیین شده بود، را شکست. سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد که اورانیوم را ۴, ۵ درصد غنی میکند. آژانس بینالمللی انرژی اتمی پس از بازرسی این نقض را تأیید کرد. عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه هشدار داد که اگر کشورهای اروپایی راهی برای دور زدن تحریمهای آمریکا پیدا نکنند، گام بعدی ایران «سختتر، استوارتر و به نوعی خیرهکنندهتر» خواهد بود.
۱۰ ژوئیه - ایالات متحده در جریان نشست اضطراری آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران را به «اخاذی هستهای» متهم کرد. سفیر آمریکا در سازمانهای بینالمللی در وین گفت: «هیچ دلیل معتبری برای ایران برای گسترش برنامه هستهایاش وجود ندارد و هیچ راهی جز تلاش برای اخاذی از جامعه بینالمللی وجود ندارد». ترامپ متعهد شد که ایالات متحده با تحریمهای اضافی علیه تهران پاسخ خواهد داد.
۱۴ ژوئیه- حسن روحانی گفت که اگر دولت ترامپ با پایان دادن به تحریمهای فلج کننده و بازگشت به برجام موافقت کند، ایران آماده گفتگو با ایالات متحده است. روحانی گفت: «ما همیشه به مذاکره معتقد بودهایم و اگر تحریمها را لغو کنند، فشار اقتصادی تحمیلی را پایان دهند و به توافق برگردند، امروز، هماکنون و در هر مکانی حاضریم با آمریکا مذاکره کنیم.»
۱۸ ژوئیه – محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، پیشنهاد داد در صورت موافقت ایالات متحده با لغو تحریمها، فوراً بازرسیهای سرزده بینالمللی بیشتری از تاسیسات هستهای تهران را بپذیرد. او به گروهی از خبرنگاران گفت که پارلمان ایران پروتکل الحاقی آژانس بینالمللی انرژی اتمی را که اجازه نظارت گسترده بر برنامه هستهای این کشور را میدهد، به سرعت پیگیری خواهد کرد. ظریف گفت: «اگر ترامپ بیشتر بخواهد، میتوانیم پروتکل الحاقی را تصویب کنیم و او میتواند تحریمهای آمریکا را «لغو» کند. او گفته است که هر اقدامی را که به کنگره نیاز دارد، انجام خواهد داد. خب، تحریمها را «لغو کنید» و ما زودتر از سال ۲۰۲۳ به پروتکل الحاقی میپیوندیم.» براساس برجام، مجلس شورای اسلامی تا اکتبر ۲۰۲۳ پیوستن به پروتکل الحاقی را تصویب میکند در نقابل کنگره آمریکا هم تحریمهای تعلیق شده را «لغو» میکند.
۲۸ ژوئیه – اعضای باقیمانده در برجام برای نجات توافق هستهای ۲۰۱۵ در وین ملاقات کردند. سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران گفت: «فضا سازنده بود. گفتگوها خوب بود. نمیتوانم بگویم همه چیز را حل کردیم، میتوانم بگویم موضوعات زیادی وجود دارد.»
فو کونگ، نماینده هیئت چینی، گفت که همه طرفها به شدت با تصمیم آمریکا برای خروج از توافق و اعمال تحریمهای یکجانبه علیه تهران مخالفت کردند. اروپاییها از ایران خواستند تا به طور کامل به توافق هستهای پایبند باشد و همه طرفها توافق کردند که در آینده نشستی در سطح بالاتر با وزرای خارجه برگزار کنند. هیچ تاریخی در این اجلاس اعلام نشد.
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد تهران فعالیتهای خود را در راکتور آب سنگین اراک از سر میگیرد.
۳۱ ژوئیه – محمدجواد ظریف هشدار داد که اگر اروپا نتواند از تهران در برابر تحریمهای آمریکا محافظت کند، ایران «گام بعدی» را در کاهش تعهدات برجام برخواهد داشت. ظریف افزود: «کشورهای اروپایی باید فروش نفت ایران را تضمین کنند.»
وزارت امور خارجه آمریکا پنج معافیت از تحریمها را تمدید کرد که به شرکتهای خارجی اجازه میداد بدون مجازات بر روی برنامه هستهای غیرنظامی ایران کار کنند. معافیتها که برای ۹۰ روز دیگر تمدید شد، به طور خاص به شرکتهای اروپایی، روسی و چینی اجازه داد پروژههای هستهای غیرنظامی در تاسیسات هستهای ایران را ادامه دهند.
۱۲ اوت - ظریف بر پایبندی ایران به برجام تاکید کرد. او گفت: «این بهترین معامله برای همه نبود، زیرا نمیتوانید معامله کاملی داشته باشید. هیچ توافق کاملی وجود ندارد.» وی گفت: «و اگر به رئیس جمهور ترامپ توصیه درستی داده شود، او اساساً میتواند این واقعیت را بپذیرد که این بهترین توافق ممکن است و ما میتوانیم به جلو برویم.»
۱۹ اوت – علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران گفت که امضای برجام از سوی ایران اشتباه بوده است. وی افزود که کمپین «فشار حداکثری» آمریکا، تهران را مجبور به امتیاز دادن نخواهد کرد. شمخانی گفت: «کمپین تحریم برای مذاکره نیست، برای این است که ما را تسلیم کنند. تا زمانی که این رویکرد توسط ایالات متحده اتخاذ شود، ایران هرگز به دنبال مذاکره نخواهد بود.»
۲۲ اوت - ایران اعلام کرد که آماده مذاکره با فرانسه بر سر پیشنهادات برای نجات توافق هستهای ۲۰۱۵ است. امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه گفت که پاریس مایل است در صورت موافقت ایران با بازگشت به توافق، تحریمها را کاهش دهد یا مکانیزم جبرانی ایجاد کند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران گفت: «پیشنهادهایی هم از طرف فرانسوی و هم از طرف ایرانی روی میز است و قرار است فردا روی آن پیشنهادها کار کنیم.»
۳۰ اوت - گزارش آژانس فاش کرد که ایران با افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده خود و پالایش آن تا خلوص بیشتر، باز هم توافق هستهای ۲۰۱۵ را نقض کرده است. در این ارزیابی آمده است که ایران ۲۴۱, ۶ کیلوگرم اورانیوم غنی شده انباشته کرده است و در حال غنیسازی تا سقف ۴, ۵ درصد است.
۲ سپتامبر- ایران تهدید کرد در صورتی که اتحادیه اروپا راهی برای کاهش تحریمهای آمریکا پیدا نکند، تا ۶ سپتامبر تعهدات خود به توافق هستهای ۲۰۱۵ را کاهش خواهد داد. تهران اعلام کرد اقداماتی مانند ازسرگیری غنیسازی اورانیوم ۲۰ درصدی را انجام خواهد داد که میتواند ظرف یک تا دو روز آغاز شود. عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: «گام سوم برای ایجاد تعادل بین حقوق و تعهدات ایران در برجام طراحی شده و قویتر از گام اول و دوم خواهد بود.»
۴ سپتامبر – حسن روحانی، رئیس جمهور ایران اعلام کرد که تهران به اروپا دو ماه دیگر فرصت میدهد تا توافق هستهای ۲۰۱۵ را نجات دهد، قبل از اینکه اقدامات بیشتری برای کاهش تعهدات خود انجام دهد. ایران در ابتدا ضرب الاجل را ۶ سپتامبر تعیین کرده بود.
روحانی گفت که ایران شروع به توسعه سانتریفیوژهایی برای غنیسازی سریعتر اورانیوم در نیروگاههای هستهای خواهد کرد. روحانی گفت: «از روز جمعه شاهد تحقیق و توسعه بر روی انواع سانتریفیوژها و سانتریفیوژهای جدید و همچنین هر آنچه که برای غنیسازی سریع اورانیوم نیاز باشد، خواهیم بود. همه محدودیتهای تحقیق و توسعه ما در روز جمعه برداشته خواهد شد.»
۷ سپتامبر - ایران اعلام کرد که استفاده از مجموعهای از ۲۰ سانتریفیوژ IR-6 و مجموعهای از ۲۰ سانتریفیوژ IR-4 را برای غنیسازی اورانیوم آغاز کرده است. سرعت سانتریفیوژهای IR-6 و IR-4 به ترتیب ۱۰ و ۵ برابر IR-1 است. بر اساس برجام، ایران تنها مجاز به استفاده از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-1 بود.
۸ سپتامبر - دو منبع دیپلماتیک به رویترز گفتند که آژانس بینالمللی انرژی اتمی ردپای اورانیوم را در سایتی (تورقوزآباد) پیدا کرده است که نخستوزیر اسرائیل نتانیاهو ادعا میکند «انبار اتمی مخفی» است. اورانیوم بسیار غنی نبود اما شفافیت تهران را زیر سؤال برد. جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا خواستار ارائه گزارش در اسرع وقت شد.
۹ سپتامبر - نتانیاهو مدعی شد که ایران آزمایشهایی را در زمینه توسعه سلاحهای هستهای در سایتی در نزدیکی شهر آباده انجام داده است. او در اظهارات تلویزیونی با نشان دادن عکسی از آن مکان گفت: «وقتی ایران متوجه شد که ما این سایت را کشف کردیم، این کار آنها انجام شد. آنها سایت را ویران کردند. آنها فقط آن را از بین بردند.»
ظریف، وزیر امور خارجه در توییتر نتانیاهو را به دروغگویی متهم کرد و تصویری از یک گزارش روزنامه درباره زرادخانه هستهای اعلام نشده اسرائیل در دیمونا منتشر کرد.
۲۵ سپتامبر - آژانس دریافت که ایران بار دیگر با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنیسازی اورانیوم، برجام را نقض کرده است. بر اساس گزارشی جدید، آژانس «تأیید کرد که تمام آبشارهای (سانتریفیوژ) که قبلاً در خطوط R&D ۲ و ۳ نصب شدهاند... در حال انباشته شدن یا آمادهسازی اورانیوم غنیشده بودند». برجام تنها به ایران اجازه داد از حدود ۵ هزار سانتریفیوژ نسل اول خود برای غنیسازی اورانیوم استفاده کند. سانتریفیوژهای پیشرفته قرار بود فقط در تعداد اندک برای اهداف تحقیقاتی استفاده شوند.
۴ نوامبر - ایران عملیات ۳۰ سانتریفیوژ IR-6 جدید را آغاز کرد و تعداد ماشینهای پیشرفته خود را دو برابر کرد. علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: «ایران ۶۰ سانتریفیوژ را به کار میگیرد که ۱۰ برابر کارآمدتر از IR-1های مجاز در برجام است.» این اقدام همزمان با چهلمین سالگرد تسخیر سفارت آمریکا در تهران انجام شد.
صالحی گفت: «تولید ایران از حدود ۴۵۰ گرم اورانیوم با غنای پایین در روز به ۵ کیلوگرم رسیده است.» او گفت که ذخایر ایران بیش از ۵۰۰ کیلوگرم افزایش یافته است. برجام ذخایر ایران را به ۳۰۰ کیلوگرم محدود کرده بود.
۵ نوامبر – رئیس جمهور حسن روحانی اعلام کرد که ایران تزریق گاز به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ موجود در تاسیسات فردو را در یک روز آغاز خواهد کرد. این تاسیسات به شدت مستحکم که در داخل یک کوه ساخته شده است، قرار بود یک مرکز تحقیقاتی تحت برجام باشد، نه یک سایت فعال. سانتریفیوژهای IR-1 در فردو در حال چرخش بودند اما اورانیوم غنیسازی نمیکردند. علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: «ایران غنیسازی اورانیوم تا پنج درصد را در فردو آغاز خواهد کرد.»
در ۶ نوامبر، کمالوندی تصریح کرد که گاز اورانیوم تنها به ۶۹۶ سانتریفیوژ تزریق میشود و ۳۴۸ سانتریفیوژ باقیمانده ایزوتوپهای پزشکی پایدار تولید میکنند.
۶ نوامبر - بنا بر گزارشها، ایران یک بازرس آژانس بین المللی انرژی اتمی را در هنگام حضور در تاسیسات هستهای نطنز بازرسی و اسناد سفر او را ضبط کرد. توافق هستهای ۲۰۱۵ اجازه بازرسیهای دورهای آژانس را برای اطمینان از پایبندی ایران به مقررات داد. شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در ۷ نوامبر جلسهای اضطراری برای بحث در مورد این موضوعات تشکیل داد.
۷ نوامبر - ایران گاز اورانیوم را به سانتریفیوژهای فردو تزریق کرد. پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، تهران را متهم کرد که از جامعه بینالمللی اخاذی میکند تا برنامه هستهای و رفتارش در منطقه را بپذیرد.
۱۱ نوامبر – آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارش سه ماهه خود گفت که ایران با افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده خود، توافق هستهای ۲۰۱۵ را نقض کرده است. آژانس همچنین گزارش داد که بازرسانش آثاری از اورانیوم را «در مکانی در ایران که به آژانس اعلام نشده» پیدا کردهاند.
فرانسه، آلمان، بریتانیا و اتحادیه اروپا با صدور بیانیهای مشترک اعلام کردند که از آخرین اقدامات ایران «به شدت نگران» هستند. در این بیانیه آمده است: «اقدام ایران با مفاد صریح برجام درباره فردو مغایرت دارد و پیامدهای بالقوه شدیدی برای اشاعه دارد». ما بر آمادگی خود برای در نظر گرفتن همه سازوکارهای برجام از جمله مکانیسم حل اختلاف برای حل مسائل مربوط به اجرای تعهدات ایران در برجام تاکید میکنیم.
۱۲ نوامبر - محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، از هشدار اتحادیه اروپا به تهران در مورد پیشرفت برنامه هستهای این کشور انتقاد کرد و اروپاییها را به ناتوانی در اجرای تعهدات خود در قبال توافق هستهای ۲۰۱۵ متهم کرد.
۱۶ نوامبر - ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاع داد که ذخایر آب سنگینش از حد مجاز ۱۳۰ متریک تن طبق برجام فراتر رفته است. در روز بعد، آژانس تأیید کرد که کارخانه تولید آب سنگین فعال است و ایران ۱۳۱٫۵ متریک تن آب سنگین دارد. آب سنگین اغلب به عنوان تعدیل کننده برای کاهش سرعت واکنشها در راکتورهای هستهای استفاده میشود.
راکتورهای آب سنگین میتوانند پلوتونیوم را برای استفاده در سلاحهای هستهای تولید کنند. اما آب سنگین نسبت به اورانیوم نگرانی کمتری در مورد تکثیر دارد زیرا سوخت مصرف شده از راکتورهای آب سنگین باید برای جداسازی پلوتونیوم مجدداً پردازش شود.
۱۸ نوامبر - مایک پمپئو گفت که ایالات متحده معافیتهای تحریمی پروژههای نیروگاه هستهای فردو را لغو خواهد کرد. پمپئو گفت: «هیچ دلیل قانونی برای ایران برای از سرگیری غنیسازی در این سایت وجود ندارد.» این معافیتها به شرکتهای خارجی اجازه میداد تا بدون مجازات با برنامه هستهای غیرنظامی ایران همکاری کنند.
۲۷ نوامبر - ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه هشدار داد که پاریس فعال کردن مکانیسم اختلاف توافق هستهای ۲۰۱۵ را بررسی خواهد کرد، که در نهایت میتواند تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را آغاز کند. وی ادامه داد: «هر دو ماه یک بار یک چاله دیگر (در توافق ایران) ایجاد میشود.»
۲ دسامبر - رافائل ماریانو گروسی، رئیس جدید آژانس بینالمللی انرژی اتمی، گفت که رویکردی «محکم و منصفانه» در قبال برنامه هستهای ایران اتخاذ خواهد کرد. «بازرس دوست نیست. او کسی است که میآید و باید حقایق را بدون تعصب، بدون برنامه، به شیوهای عینی و بی طرفانه مشخص کند.» «این کار باید با قاطعیت و البته انصاف انجام شود».
۳ دسامبر - رافائل گروسی گفت که آژانس همچنان منتظر توضیح تهران پس از کشف اورانیوم در یک سایت اعلام نشده است. اسرائیل و ایالات متحده از آژانس بین المللی انرژی اتمی خواسته بودند که درباره یک «انبار مخفی اتمی» تحقیق کند که بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل در سخنرانی سال ۲۰۱۸ خود در سازمان ملل آن را فاش کرد. گروسی گفت: «روند کار ادامه دارد. ما تاکنون پاسخ کاملاً رضایتبخشی از آنها دریافت نکردهایم، اما مذاکرات همچنان ادامه دارد.»
۴ دسامبر - روحانی گفت که ایران همچنان برای مذاکرات هستهای با ایالات متحده آماده است. وی تصریح کرد که واشنگتن ابتدا باید تمامی تحریمهای اعمال شده علیه جمهوری اسلامی را لغو کند. روحانی گفت: «اگر آمریکا تحریمها را بردارد، ما حتی در سطح سران کشورهای ۵+۱ (قدرتهای بزرگ طرف توافق هستهای ۲۰۱۵) آماده گفتگو و مذاکره هستیم.»
۶ دسامبر - کشورهای اروپایی نقض توافق هستهای ۲۰۱۵ توسط ایران را محکوم کردند اما گفتند برجام «هنوز زنده است». در جریان مذاکرات هستهای، تهران به قدرتهای اروپایی گفت که تا زمانی که منافع ایران تأمین شود، به نقض توافق ادامه خواهد داد. ایران از ماه ژوئیه تاکنون حداقل در چهار مرحله برجام را نقض کرده است.
۱۹ دسامبر - روحانی گفت که ایران آزمایش نوع جدیدی از سانتریفیوژ پیشرفته را آغاز خواهد کرد: «ما دستاوردهای بزرگی داشتیم و امروز سانتریفیوژهای جدید IR-6 ایرانی در حال کار هستند و مدلهای IR-9 در حال آزمایش هستند.»
استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنیسازی اورانیوم نقض توافق هستهای ۲۰۱۵ خواهد بود.
۲۰ دسامبر - به گفته دیپلماتها، بریتانیا، فرانسه و آلمان در حال بررسی یک بند سازوکار اختلاف در توافق هستهای ۲۰۱۵ بودند تا فشار بیشتری بر ایران برای پایبندی به توافق وارد کنند. اما قدرتهای اروپایی برای اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران عجله نخواهند کرد که هر گونه شانس برای نجات توافق را کاهش میدهد.
۲۰۲۰
۵ ژانویه - ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیتهای اعمال شده در مورد غنیسازی اورانیوم که توسط توافق هستهای ۲۰۱۵ موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اعمال شده بود، پایبند نخواهد بود. دولت جمهوری اسلامی ایران در پنجمین گام کاهش تعهدات خود، آخرین مؤلفه کلیدی محدودیتهای عملیاتی خود در برجام، یعنی محدودیت تعداد سانتریفیوژها را کنار میگذارد. تهران تاکید کرد که همه اقداماتش برگشتپذیر است و در صورت لغو تحریمها و تضمین منافعش به توافق بازخواهد گشت. ایران گفت که به همکاری با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه خواهد داد.
۸ ژانویه - ترامپ از طرفهای باقی مانده در توافق هستهای ۲۰۱۵ - بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه - خواست تا از توافق خارج شده و برای توافقی جدید و جامعتر تلاش کنند. وی افزود: «همه ما باید برای دستیابی به توافقی با ایران که جهان را به مکانی امنتر و صلحآمیزتر تبدیل کند، با یکدیگر همکاری کنیم. جهان متمدن باید یک پیام روشن و یکپارچه به رژیم ایران بفرستد: کارزار ترور، کشتار و وحشت شما دیگر تحمل نخواهد شد.»
۱۴ ژانویه - بریتانیا، فرانسه و آلمان مکانیسم حل اختلاف را بر اساس توافق هستهای ۲۰۱۵ فعال کردند. این قویترین اقدام قدرتهای اروپایی برای بازگرداندن تهران به اجرای توافق بود. اگر ایران به پایبندی خود برنگردد، این روند میتواند منجر به اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل شود و تضمین کند که تحریم تسلیحاتی در اکتبر ۲۰۲۰ منقضی نمیشود. طرفین حدود ۶۰ روز فرصت دارند تا مذاکره کنند.
۱۵ ژانویه - روحانی به تصمیم بریتانیا، فرانسه و آلمان برای راه اندازی سازوکار حل اختلاف توافق هستهای واکنشی تند نشان داد. روحانی گفت: «در روزهای اخیر برای دو رهبر اروپایی روشن کردم که کاری که انجام دادهایم قابل برگشت است و هر کاری که در رابطه با موضوع هستهای انجام میدهیم تحت نظارت آژانس است. اقدام اشتباه به ضرر شما خواهد بود راه درست را انتخاب کنید راه درست بازگشت به توافق هستهای است.»
۱۶ ژانویه - روحانی اعلام کرد که ایران غنیسازی اورانیوم بیشتری را نسبت به قبل از توافق هستهای ۲۰۱۵ آغاز کرده است. او جزئیات بیشتری از غنیسازی اورانیوم را ارائه نکرد. روحانی افزود: «برنامه هستهای کشور امروز بهتر از قبل از توافق است.»
۲۵ ژانویه - علی اصغر زارعان، دستیار رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، گفت که این کشور ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین انباشته کرده است که بسیار بیشتر از حد مجاز ۲۰۲, ۸ کیلوگرم برجام است. این اعلامیه حاکی از آن است که تهران از نوامبر به طور قابل توجهی غنیسازی خود را افزایش داده است، زمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد ذخایر تهران ۳۷۲, ۳ کیلوگرم است.
۳ فوریه - حسن روحانی گفت که اگر ایران با «وضعیت جدیدی» مواجه شود تهران بازرسان سازمان ملل را از تاسیسات هستهای اخراج میکند. این هشدار در جریان دیدار جوزپ بورل، رئیس جدید روابط خارجی اتحادیه اروپا صادر شد.
روحانی افزود: «ایران مایل به مذاکره با قدرتهای اروپایی است.» وی گفت: «جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده تعامل و همکاری با اتحادیه اروپا برای حل و فصل مسائل است و هرگاه طرف مقابل به تعهدات خود کاملاً پایبند باشد، ایران به تعهدات خود باز خواهد گشت.»
۴ فوریه - اتحادیه اروپا اعلام کرد که از ارسال پرونده اختلاف بر سر توافق هستهای ۲۰۱۵ (مکانیسم ماشه) به شورای امنیت سازمان ملل اجتناب خواهد کرد. جوزپ بورل، مسئول امور خارجه اتحادیه اروپا در سفر دو روزه خود به تهران گفت: «ما توافق داریم که مستقیماً به دنبال یک محدودیت زمانی سختگیرانه که (ما) را ملزم به مراجعه به شورای امنیت کند، نباشیم.» پس از اینکه بریتانیا، فرانسه و آلمان مکانیسم ماشه را فعال کردند، طرفین از نظر فنی مهلتی ۱۵ روزه برای حل مسائل با ایران داشتند.
سوم مارس - آژانس بینالمللی انرژی اتمی دو گزارش منتشر کرد که در آن ایران به دلیل نقض برجام مورد انتقاد قرار گرفت. در یکی از گزارشها آمده است که ایران ذخایر اورانیوم با غنای پایین خود را در سه ماه گذشته سه برابر کرده است. این امر زمان لازم برای تولید مواد شکافتپذیر کافی برای یک سلاح هستهای را کوتاهتر کرده است. اگرچه آژانس بین المللی انرژی اتمی شواهدی مبنی بر حرکت ایران برای تولید بمب مشاهده نکرد. در گزارش دوم، آژانس امتناع ایران از دسترسی بازرسان به سه سایت مورد درخواستش را محکوم کرد. در این گزارش آمده است که شواهدی از اوایل ژوئیه ۲۰۱۹ یافت شده است که با تلاشها برای «پاکسازی و محو شواهد» در بخشی از یک مکان نامشخص برای پنهان کردن مواد هستهای مطابقت دارد.
۱۹ ژوئن - آژانس بینالمللی انرژی اتمی با ۲۵ رأی موافق در برابر دو رأی منفی و ۷ رأی ممتنع قطعنامهای تصویب کرد و از ایران خواست که پس از بیش از یک سال سنگ اندازی، با تحقیقات در مورد فعالیت هستهای گذشته خود به طور کامل همکاری کند. ایران دسترسی بازرسان به دو سایت مشکوک را که مظنون به نگهداری مواد هستهای اعلام نشده بود، ممنوع کرده بود. این قطعنامه اولین چالش رسمی ایران در هشت سال گذشته از سوی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی بود.
۲ ژوئیه - یک انفجار مرموز به سایت اصلی غنیسازی هستهای ایران در نطنز آسیب زیادی وارد کرد. این انفجار به کارخانه تولید سانتریفیوژهای پیشرفته IR-4 و IR-6 که سریعتر از مدلهای IR-1 مجاز در توافق هستهای ۲۰۱۵ اورانیوم را غنی میکند، آسیب رساند. ایران پذیرفت که این آسیب برنامه غنیسازی را چند ماه عقب انداخت.
۲۸ اکتبر - آژانس گزارش داد که ایران در حال ساخت یک کارخانه مونتاژ سانتریفیوژ زیرزمینی جدید در تاسیسات نطنز است، پس از اینکه نیروگاه قبلی در انفجاری در ماه ژوئیه آسیب دید.
۲ نوامبر - آژانس دیده بان هستهای جهان گزارش داد که ایران ۱۲ برابر میزان مجاز در توافق هستهای ۲۰۱۵ اورانیوم غنی کرده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داد که تهران ۲۴۴۳ کیلوگرماورانیوم غنی شده تا ۴, ۵ درصد ذخیره کرده است.
کارشناسان ادعا میکنند که اگر ایران کل ذخایر خود را تا ۹۰ درصد غنی کند، میتواند دو سلاح هستهای تولید کند. موسسه علوم و امنیت بینالملل تخمین میزند زمان مورد نیاز برای غنیسازی اورانیوم کافی برای ساخت یک بمب هستهای از بیش از یک سال به حدود سه ماه کاهش یافته است. تولید سوخت یکی از سه مرحله مورد نیاز برای ساخت یک بمب هستهای است. دو مرحله دیگر ساخت مکانیسم انفجاری و تطبیق آن با یک سیستم، مانند موشک یا بمب پرتابی از هواپیمای جنگی هستند.
۱۸ نوامبر - آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایالات متحده از ایران خواستند اطلاعات بیشتری در مورد ذرات اورانیوم کشف شده تقریباً دو سال قبل در تورقوزآباد ارائه دهد، سایتی که وجود آن به بازرسان بین المللی اعلام نشده است. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به خبرنگاران گفت: «آنچه از نقطهنظر فنی به ما میگویند منطقی نیست، بنابراین آنها باید این موضوع را روشن کنند». ایران پس از افشای این مرکز در سپتامبر ۲۰۱۸ ادعا کرده بود که این انبار یک مرکز قالیشویی بوده است.
۲۷ نوامبر - محسن فخری زاده، که عموماً معتقدند پیشگام برنامه تسلیحات هستهای ایران است، در نزدیکی تهران ترور شد. ایران اسراییل را مقصر دانست و وعده انتقام داد.
۱ دسامبر - مجلس شورای اسلامی لایحهای را تصویب کرد که دولت را ملزم میکند فوراً غنیسازی اورانیوم تا ۲۰ درصد را از سر بگیرد و سالانه ۱۲۰ کیلوگرم از آن را ذخیره کند. مجلس همچنین از روحانی، که با این لایحه مخالف بود، خواست در صورتی که تحریمهای آمریکا - بر بخشهای بانکی و نفتی ایران - ظرف یک ماه لغو نشود، حضور بازرسان آژانس را محدود کند. بعداً این مهلت به دو ماه افزایش یافت.
۲۰۲۱
۴ ژانویه - آژانس تأیید کرد که ایران غنیسازی اورانیوم تا ۲۰ درصد را در فردو آغاز کرده است. آژانس تأیید کرد که آبشارهای سانتریفیوژ در فردو برای غنیسازی اورانیوم از ۴, ۱ درصد به ۲۰ درصد مجدداً پیکربندی شده است.
۲ فوریه - آژانس تأیید کرد که ایران نصب ۱۷۴ سانتریفیوژ IR-2M دیگر را در نطنز تکمیل کرده و شروع به تزریق گاز اورانیوم به آنها کرده است. در مجموع، ایران با ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-1 و ۳۴۸ سانتریفیوژ IR-2M در نطنز اورانیوم غنیسازی میکرد.
۱۰ فوریه - آژانس تأیید کرد که ایران ۳, ۶ گرم «فلز اورانیوم» طبیعی را غنی کرده است. ایران برای هسته سلاح هستهای به ۵۰۰ گرم فلز اورانیوم بسیار غنی شده نیاز دارد.
۱۵ فوریه - ایران تهدید کرد که اگر آمریکا تحریمها را تا ۲۱ فوریه لغو نکند، بازرسیهای فوری آژانس بینالمللی انرژی اتمی را متوقف خواهد کرد. دولت گفت که قصد ندارد همه بازرسیها را پایان دهد، فقط بازرسیهایی را که طبق پروتکل الحاقی تعیین شده است. سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: «اگر طرف مقابل مسیر خود را تغییر دهد و به تعهدات خود عمل کند، همه این مراحل برگشتپذیر است.»
۱۷ فوریه - ایران به آژانس اطلاع داد که دو آبشار جدید از سانتریفیوژهای پیشرفته را در نطنز نصب خواهد کرد. هر آبشار دارای ۱۷۴ سانتریفیوژ IR-2M بود و اورانیوم را تا ۵ درصد غنی میکرد.
۱۹ فوریه - آژانس ذرات اورانیوم را در دو سایت شناسایی کرد که احتمالاً در اوایل دهه ۲۰۰۰ برای ذخیره و آزمایش مواد هستهای اعلام نشده استفاده میشد. ایران قبلاً دسترسی به این سایتها را به مدت هفت ماه قبل از اعطای دسترسی به آژانس در اوت ۲۰۲۰ مسدود کرده بود، که تعهد این کشور به شفافیت را زیر سؤال میبرد. تهران تا سال ۲۰۰۳ یک برنامه مخفی تسلیحات هستهای داشت و بر اساس اطلاعات آمریکا، این برنامه متوقف شد.
۲۱ فوریه - آژانس بینالمللی انرژی اتمی و ایران بر سر مصالحهای به توافق رسیدند که دسترسی به تاسیسات هستهای اعلامشده و اعلامنشده کمتر میکند. بر اساس این توافق، آژانس نمیتواند به دوربینهای نصب شده در سایتهای هستهای اعلامشده دسترسی داشته باشد، اما ایران موظف است تمام فیلمهای نظارتی را به مدت سه ماه ذخیره کند. اگر آمریکا تحریمهای ایران را لغو کند، تهران این نوارها را به آژانس بینالمللی انرژی اتمی خواهد داد. سازمان انرژی اتمی ایران گفت، اگر دولت بایدن اقدامات اقتصادی تنبیهی را لغو نکند، فیلم «برای همیشه حذف خواهد شد.» رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، آن را «راهحلی موقت» خواند که «برجام را نجات میدهد».
۲۳ فوریه - ایران اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را به حالت تعلیق درآورد، توافقی داوطلبانه که به بازرسان اجازه بازرسیهای فوری را میدهد و بخشی از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ بود. اما محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه گفت که این اقدام و سایر موارد نقض برجام، در صورتی که دولت بایدن تحریمها را لغو کند، «بازگشتپذیر» است.
رافائل گروسی، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی به شورای حکام گفت: «ایران از ارائه «توضیحات لازم، کامل و از نظر فنی معتبر» برای وجود ذرات اورانیوم در سایتهای اعلامنشده کوتاهی کرده است».
۸ مارس - آژانس بین المللی انرژی اتمی تأیید کرد که ایران شروع به تغذیه گاز اورانیوم به آبشار سوم سانتریفیوژهای پیشرفته در نطنز کرده است. چهارمین آبشار سانتریفیوژهای IR-2M نصب شد اما اورانیوم غنیسازی نکرد، در حالی که نصب پنجمین آبشار ادامه داشت. هر آبشار دارای ۱۷۴ سانتریفیوژ IR-2M بود.
۱۵ مارس - آژانس تأیید کرد که ایران غنیسازی اورانیوم را در نطنز با سانتریفیوژهای IR-4 آغاز کرده است. IR-4 بعد از IR-2M دومین نوع سانتریفیوژ پیشرفته بود که در تاسیسات نطنز کار میکرد.
۱ آوریل - آژانس تأیید کرد که ایران غنیسازی اورانیوم را با آبشار چهارم از ۱۷۴ سانتریفیوژ IR-2M آغاز کرده است. ایران اکنون از ۶۹۶ سانتریفیوژ IR-2M در نطنز استفاده میکند.
۷ آوریل - ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی مذاکرات در تهران را که ابتدا برای اوایل آوریل برنامه ریزی شده بود به تعویق انداختند. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، به نیوزویک گفت که آژانس قصد دارد از ایران درباره ذرات اورانیوم کشفشده در سایتهای اعلامنشده سؤال بپرسد.
۸ آوریل - عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه با گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین دیدار کرد. عراقچی گفت: آژانس بینالمللی انرژی اتمی نقش مهمی در راستیآزمایی خواهد داشت در صورتی که ایران با قدرتهای جهانی بر سر بازگشت به پایبندی به برجام به توافق برسد. وی افزود که ایران «با حسن نیت» با آژانس در مورد مسائل هستهای باقیمانده مانند کشف ذرات اورانیوم در سایتهای اعلام نشده تعامل خواهد کرد. او به پرس تی وی گفت: «من مطمئن هستم که میتوانیم این ابهامات را در اسرع وقت حل کنیم.»
۱۰ آوریل - ایران آزمایش پیشرفتهترین سانتریفیوژ هستهای خود، IR-9 را در سایت غنیسازی نطنز آغاز کرد. IR-9 میتواند ۵۰ برابر سریعتر از IR-1 اورانیوم را غنیسازی کند.
۱۱ آوریل – نیویورکتایمز گزارش داد که انفجاری در نطنز تاسیسات تأمین برق سانتریفیوژها را از بین برده است. این انفجار به سانتریفیوژهای درحال فعالیت آسیب وارد کرده است و ترمیم کامل این خرابکاری تا ۹ ماه طول میکشد. این دومین حمله بزرگ و عملیات خرابکارانه در نطنز در کمتر از یک سال بود. در ژوئیه ۲۰۲۰، نیز یک انفجار باعث خسارت قابل توجهی به این مرکز شد. ظریف، اسرائیل را مقصر دانست و وعده انتقام داد. او به صداوسیمای ایران گفت: «ما در دام آنها نمیافتیم. اجازه نخواهیم داد این اقدام خرابکارانه بر مذاکرات هستهای تأثیر بگذارد.»
۱۳ آوریل - ایران گفت که غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد را آغاز خواهد کرد که بالاترین سطح غنیسازی است که علناً به آن اذعان کرده است. این اقدام نقض بزرگ توافق هستهای ۲۰۱۵ خواهد بود و تهران را به داشتن اورانیوم درجه تسلیحاتی نزدیکتر میکند. ایران همچنین قصد دارد ۱۰۰۰ سانتریفیوژ دیگر در نطنز نصب کند.
۱۴ آوریل - این نقض همزمان با ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم بین ایالات متحده و ایران در وین بر سر بازگشت به برجام بود. کاخ سفید گفت که از این اعلامیه «تحریک آمیز» «نگران» است. بریتانیا، فرانسه و آلمان گفتند که این اقدام «خطرناک» و «مخالف روح سازنده و حسن نیت برای تداوم این گفتگوها است».
۱۵ آوریل - مذاکرات غیرمستقیم بر سر بازگرداندن ایالات متحده و ایران به پایبندی به برجام در وین از سر گرفته شد. روحانی در تهران بار دیگر تاکید کرد که ایران به دنبال سلاح هستهای نیست. وی در جلسه هیئت دولت گفت: «امروز میتوانیم ۹۰ درصد غنیسازی کنیم، اما بر قول خود میمانیم و به دنبال بمب اتمی نیستیم». «این شما هستید که بمب اتمی را ساختید و انبار کردید و هنوز هم در حال ساخت بمب هستید. این کاری است که شما انجام میدهید. ما را متهم به ساخت بمب نکنید، فعالیتهای ایران کاملاً صلح آمیز است».
۱۶ آوریل - ایران غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد را آغاز کرد. صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: «ما در هر ساعت حدود ۹ گرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده تولید میکنیم.»
۱۹ آوریل - آژانس بین المللی انرژی اتمی و دولت ایران مذاکراتی را در سطح کارشناسی در وین درباره ذرات اورانیوم کشف شده در سایتهای اعلام نشده در ایران آغاز کردند. آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفت که این گفتگوها با هدف «روشن کردن مسائل باقیمانده پادمان» انجام شده است.
۲۱ آوریل - آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران سانتریفیوژهای پیشرفتهتری را در تاسیسات هستهای نطنز نصب کرد. ایران اکنون در مجموع ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-2M و ۳۴۸ سانتریفیوژ IR-4 در نطنز نصب کرده است.
۲۲ آوریل - آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران از سانتریفیوژهای کمتری برای تولید گاز اورانیوم بسیار غنی شده استفاده میکند. در ابتدا، ایران از یک آبشار سانتریفیوژ IR-4 و یک آبشار سانتریفیوژ IR-6 برای غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد استفاده میکرد. آژانس گزارش داد که ایران سانتریفیوژهای IR-4 را برای غنیسازی اورانیوم تا ۲۰ درصد به کار گرفته است.
۱۱ مه - آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران اورانیوم را تا ۶۳ درصد غنی کرده است.
۲۴ مه - ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی توافقنامه ضبط فیلمهای نظارتی در سایتهای هستهای اعلام شده را یک ماه تمدید کردند. این توافق در ۲۴ ژوئن، کمتر از یک هفته پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۱۸ ژوئن، منقضی میشود. این تمدید به این دلیل طراحی شده بود که زمان بیشتری برای مذاکرات در وین برای بازگرداندن ایران و ایالات متحده به توافق هستهای ۲۰۱۵ داده شود. کاظم غریبآبادی، سفیر ایران در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین گفت: «توصیه میکنم از این فرصتی که با حسن نیت از سوی ایران فراهم شده است استفاده کنند و همه تحریمها را به صورت عملی و قابل راستیآزمایی لغو کنند.»
۳۱ مه - آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران در ارائه «توضیحات لازم» برای وجود ذرات اورانیوم در سه سایت اعلامنشده که قبلاً توسط آژانس بازرسی شدهاند، کوتاهی کرده است. دیدهبان هستهای سازمان ملل در گزارشی به کشورهای عضو اعلام کرد: «عدم پیشرفت در شفافسازی سؤالات آژانس در مورد صحت و سقم اعلامیههای پادمانی ایران، بهطور جدی بر توانایی آژانس برای تضمین ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران تأثیر میگذارد».. آژانس بین المللی انرژی اتمی تخمین زد که ایران ۳۲۴۱ کیلوگرم اورانیوم غنی شده دارد که نسبت به آخرین گزارش سه ماهه ۲۷۳ کیلوگرم افزایش داشته است. این تخمین کمترین افزایش ذخایر هستهای ایران از اوت ۲۰۱۹ بوده است.
۷ ژوئن – گروسی گزارش داد که ایران در توضیح وجود ذرات اورانیوم در سه سایت اعلام نشده «پیشرفت مشخصی» نداشته است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به شورای حکام آژانس گفت: «امتناع تهران از پاسخگویی به سؤالات بازرسان بهشدت بر توانایی آژانس برای تضمین ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران تأثیر میگذارد».
۱۵ ژوئن - دولت ایران گزارش داد که ۶, ۵ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده تولید کرده است. سخنگوی دولت ایران همچنین گفت که در تولید اورانیوم 20 درصد غنی شده به سطحی بالاتر از از آنچه در قانون مجلس تکلیف شده بود، رسیدهایم.
۲۴ ژوئن - قرارداد نظارتی آژانس بینالمللی انرژی اتمی با ایران به پایان رسید. ایران آن را تمدید نکرد یا روشن نکرد که آیا به حفظ فیلمهای نظارتی ادامه میدهد یا خیر. کاظم غریبآبادی، سفیر ایران در سازمانهای بینالمللی در وین، در ۲۵ ژوئن در توییتی نوشت که حفظ این فایلها «تصمیم سیاسی» ایران برای تسهیل مذاکرات در وین بود.
آژانس خواستار «پاسخ فوری» ایران در مورد حفظ اطلاعات جمعآوریشده در سایتهای هستهای شد. گروسی در ۲۵ ژوئن به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفت که ایران هنوز به سؤالات آژانس پاسخ نداده است. بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که انقضای توافق نظارتی آژانس میتواند تلاشها برای احیای توافق هستهای ۲۰۱۵ را پیچیده کند. او در همان روز به خبرنگاران گفت: «این نگرانی به ایران اطلاع داده شده است و باید حل شود. اما ایران به درخواستهای سازمان ملل یا ایالات متحده پاسخی نداد.»
۶ ژوئیه - آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران فرآیند تولید فلز اورانیوم غنی شده را آغاز کرده است. ایران قصد داشت از این فلز که تا ۲۰ درصد غنیسازی میشود، برای تولید سوخت راکتور تحقیقاتی تهران استفاده کند. اما از فلز اورانیوم نیز میتوان برای ساخت هسته سلاح هستهای استفاده کرد، به همین دلیل برجام تولید فلز اورانیوم را ممنوع میکرد. ایران در فوریه ۲۰۲۱ مقدار کمی فلز اورانیوم تولید کرده بود، اما غنیسازی نشده بودند.
ایالات متحده این اقدام را «یک گام تأسفبار دیگر به عقب» خواند. بریتانیا، فرانسه و آلمان گفتند که این یک «نقض جدی» برجام است. اروپاییها در بیانیهای مشترک گفتند: «ایران هیچ نیاز غیرنظامی معتبری به تحقیق و توسعه و تولید فلز اورانیوم که گامی کلیدی در توسعه سلاح هستهای است، ندارد.»
۱۴ ژوئیه - روحانی گفت که ایران در صورت لزوم میتواند اورانیوم را تا سطح درجه تسلیحاتی غنیسازی کند. وی خطاب به کابینه خود گفت: «اگر روزی به آن نیاز داشته باشیم و راکتورهای ما به غنیسازی ۹۰ درصدی نیاز داشته باشند، میتوانیم این کار را انجام دهیم و در چارچوب فعالیتهای صلحآمیز میتوانیم هر کاری انجام دهیم.» اما روحانی بر حمایت خود از بازگشت به برجام تاکید کرد. وی ابراز امیدواری کرد که جانشین وی، ابراهیم رئیسی، «بتواند کار را به پایان برساند».
۵ اوت - ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور جدید، متعهد شد از «هر ابتکار دیپلماتیک» برای لغو تحریمهای آمریکا که از سال ۲۰۱۸ به اقتصاد ایران ضربه زده است، حمایت کند. او قول داد که برنامه هستهای ایران «کاملاً صلحآمیز» است. وی با اشاره به «فتوای» خامنهای مبنی بر ممنوعیت سلاحهای مرگبار تاکید کرد: «سلاح هستهای در دکترین دفاعی ما جایی ندارد». رئیس جمهور جدید ایران در عین حال با بیان اینکه همه پارامترهای قدرت ملی تقویت میشود، گفت: «اقتدار جمهوری اسلامی ایران در منطقه امنیت ایجاد میکند.»
۱۴ اوت – آژانس گزارش داد که ایران ۲۰۰ گرم فلز اورانیوم غنی شده تا ۲۰ درصد تولید کرده است. ایران پیش از این ادعا کرده بود که این فلز برای سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران استفاده خواهد شد. اما میتوان از این فلز برای تولید هسته یک سلاح هستهای نیز استفاده کرد.
۱۶ اوت – وزارت امور خارجه آمریکا افزایش تولید فلز اورانیوم ایران را محکوم کرد. ند پرایس، سخنگوی این وزارتخانه گفت: «ایران هیچ نیاز معتبری به تولید فلز اورانیوم که ارتباط مستقیمی با توسعه سلاحهای هستهای دارد، ندارد.» پرایس هشدار داد که نقض بیشتر توافق هستهای ۲۰۱۵ «هیچ اهرمی برای مذاکره برای ایران فراهم نخواهد کرد» و «تنها منجر به انزوای بیشتر ایران خواهد شد».
۱۷ اوت - آژانس گزارش داد که تهران یک آبشار از ۱۵۳ سانتریفیوژ پیشرفته IR-4 را برای غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد اضافه کرده است. اورانیوم باید تا ۹۰ درصد غنیسازی شود تا سوخت بمب هستهای تأمین شود.
در ماه آوریل، ایران غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد را آغاز کرد که بالاترین سطح غنیسازی است که علناً به آن اذعان کرده است. در ماه می، آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران از ۱۶۴ سانتریفیوژ IR-6 برای غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد استفاده میکند.
۱۹ اوت – بریتانیا، فرانسه و آلمان «نگرانی شدید» خود را در مورد تولید فلز اورانیوم غنیشده تا ۲۰ درصد و غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد در ایران ابراز کردند. وزرای خارجه قدرتهای اروپایی در بیانیهای مشترک گفتند: «هر دو این اقدامات گامهای کلیدی در توسعه سلاح هستهای هستند و ایران هیچ نیاز غیرنظامی معتبری به هیچ یک از این اقدامات ندارد.» آنها افزودند: «نگرانیهای ما با این واقعیت که ایران دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی به سایتهای هستهای را به طور قابل توجهی محدود کرده» عمیقتر شده است.
نظرها
فرهاد - فریاد
اتفاقا فروپاشی اقتصادی هم ربطی به انرژی اتمی ندارد زیرا پس از امضای برجام و دریافت مبالغ هنکفت اندوخته ها حکومت جمهوری اسلامی بجای رو آوری به توسعه ی سرمایه ی صنعتی یعنی سرمایه ی مولد دنبال توسعه ی تروریسم در منطقه رفت حوثی ها دستاورد این اندوخته های مالی بعد از برجام هستند و امریکا اتفاقا با ساختن القاعده داعش و رسمیت دادن به طالبان با مذاکره و همینطور خارج کردن حوثی ها از لیست گروههای تروریست و مذاکره برجام با جمهوری اسلامی با علم باینکه جمهوری اسلامی حامی تروریسم منطقه است پنجره ها را برای جمهوری اسلامی باز گذاشته است جمهوری اسلامی فقط بنابر حمایت امریکا می تواند عضو لوایح پالرمو نباشد می تواند عضو مبارزه با پولشوئی نباشد می تواند از حزب الله حماس طالبان و حوثی ها حمایت کند سلاح بفرستد و امریکا باز هم دارائی هایش را در اختیارش بگذارد . از سوی دیگر تاریخ انرزی اتمیس دوره های متفاوت و اهداف متفاوتی را از سر گذرانده است اما در ده سال اخیر فقط جنبه ی باج خواهی داشته است خامنه ای امروز برای تثبیت موقعیت جانشینش ابتکار تازه ای را بکار برده است و آن هم قراردادهای 25 ساله با چین روسیه امریکا و احتمالا بعدا مشخص خواهد شد که با آلمان و فرانسه و انگلیس هم به نوعی خواهد بست تا جانشینش را تحت الحمایه قرار دهد ضمانت امریکا یعنی درخواست تحت الحمایگی و بارها از امریکا خواسته شده و حتی اخیرا در مذاکرات غیر رسمی با رابرت مالی به قرارداد تحت الحمایگی پادشاهی عربستان سعودی اشاره شده است اما چون ایران قرار است در یک معامله ی بزرگ با روسیه وجه المصالحه قرار بگیرد از اینرو امریکا تا امروز از قبول چنین پیشنهادی سرباز زده است بخصوص که دیپلماسی سری حکومت ایران و دولت امریکا باید در صحن کنگره و سنای امریکا هم مطرح شود که شرایط را برای رسیدن به چنین تضمینی علیرغم پافشاری خامنه ای دچار تردید ساخته است وگرنه برای جمهوری اسلامی نابودی تمام اقتصاد انرژی اتمی تفاوتی ندارد زیرا به خوبی می داند که قادر به اداره ی اقتصاد و سیاست در ایران نبوده و دچار بن بست است و تنها امیدش پشتیبانی قدرتهای طرف مذاکره برای حفظ حکومت جمهوری اسلامی هستند . به همین دلیل است که علیرغم غنی سازی 60 درصد و توانائی برای 90 درصد هم توجهی نکرده و برای بازگشت به برجام به شرط تضمین بی تابی می کند .